Paris, mỏ vàng tài năng
10 năm trước, Arsene Wenger nói rằng Paris là “đô thị giàu tài năng bóng đá thứ hai trên thế giới, chỉ sau Sao Paulo (Brazil)”. Còn hiện tại, thủ đô nước Pháp đã là số một không thể chối cãi. 8/23 tuyển thủ Pháp vô địch World Cup 2018 sinh ra ở ngoại ô Paris. Tổng giá trị chuyển nhượng của những cầu thủ Paris thi đấu tại 5 giải vô địch hàng đầu lên tới 483 triệu euro (theo trang Transfermarkt.com), cao hơn bất kỳ thành phố nào khác.
Paris, hay rộng hơn là đô thị Ile de France, giữ nhịp đập cho cả nền bóng đá Pháp. Ở đó có một tầng lớp cơ hàn, những người nhập cư chịu nhiều thiệt thòi trong xã hội. Nhưng chính những người Pháp “banlieue” (ngoại ô) lại đã và đang làm rạng danh bóng đá xứ lục lăng. Từ những Thierry Henry, Patrick Vieira, Lilian Thuram trong quá khứ cho tới Kylian Mbappe, Paul Pogba, N’Golo Kante của hiện tại.
Vì sao vùng ngoại ô Paris lại sản sinh ra nhiều tài năng đến vậy? Pogba giải thích: “Vì ở đó chẳng có gì ngoài bóng đá. Dù ở trường học, trong nhà hay ngoài phố, tất cả mọi người, từ lớn đến bé, đều chơi bóng. Bóng đá giúp chúng tôi tránh xa tệ nạn xã hội. Lăn lộn với trái bóng cả ngày là việc “ngoan” nhất với các đứa trẻ ở ngoại ô Paris”. Pogba lớn lên trong một gia đình nghèo. Cha của anh, một người Guinea, đã bơm bóng cứng như đá để các con tập sút. Những đôi chân sưng tấy đổi lấy ngày mai. Cả ba anh em nhà Pogba đều trở thành cầu thủ chuyên nghiệp. Cuộc sống nghèo khó ở thị trấn Lagny-sur-Marne chỉ còn là quá khứ.
Với hàng trăm ngàn đứa trẻ ngoại ô Paris, sa vào các băng nhóm tội phạm là con đường ngắn nhất. Và bóng đá chính là con đường cứu rỗi những người Pháp nhập cư. Tố chất thể thao tiềm ẩn của những cậu bé da màu dễ dàng phát huy trong môi trường bóng đá thuận lợi. Chỉ riêng vùng ngoại ô Ile de France đã có gần 300.000 cầu thủ đăng ký tại các CLB từ nhỏ đến lớn. 1/3 trong số đó dưới 18 tuổi. 30.000 HLV miệt mài huấn luyện đêm ngày để cho ra lò những tài năng. Ngoại ô Paris chính là lò đào tạo lớn nhất châu Âu.
Mùa giải 1995/96, 10% số cầu thủ tham dự Ligue 1 là người Paris. Đến mùa 2013/14 con số đó đã tăng lên 27%. Tại World Cup 2018, có tới 52 cầu thủ Paris góp mặt do nhiều tuyển thủ châu Phi sinh ra ở Paris, con số này nhiều hơn bất kỳ đô thị nào khác trên thế giới. Nên nhớ rằng trong đó chỉ có 8 người Paris chơi cho ĐT Pháp. Phần đa còn lại khoác áo các ĐT châu Phi, Bồ Đào Nha. Bóng đá Pháp góp phần nuôi dưỡng không ít nền bóng đá khác bởi nguồn lực dồi dào đến từ Paris.
Mbappe may mắn hơn những đứa trẻ nhập cư khác khi sinh ra trong một gia đình có truyền thống thể thao với bố là HLV bóng đá, mẹ là VĐV bóng ném. Chàng trai gốc Cameroon này đã được tập luyện bóng đá bài bản ngay từ nhỏ ở CLB Bondy mà cha làm HLV. Bondy nằm phía đông bắc Paris, là một khu ổ chuột đầy rẫy tội phạm. Nhưng bây giờ nó lại trở thành một điểm du lịch hấp dẫn, một phần vì cái tên Mbappe. Những người Pháp nhập cư không chấp nhận sống cảnh “ngoài rìa”, nhất là trong bóng đá. Không chỉ ngoại ô Paris mà các vùng ngoại ô Lyon, Marseille cũng là cái nôi sản sinh ra nhiều tài năng lớn của bóng đá Pháp như Samuel Umtiti, Nabil Fekir, Corentin Tolisso và tượng đài quá khứ Zinedine Zidane.
Mạng lưới đào tạo đồng bộ, nhất quán
Công việc đãi cát tìm vàng ở các vùng ngoại ô không phải chuyện của riêng mỗi CLB. Cả hệ thống bóng đá Pháp phải vào cuộc trong một cấu trúc có quy mô rộng lớn nhưng chắc chắn và vận hành xuyên suốt từ trên xuống dưới.
Ban đầu khi bóng đá Pháp lên chuyên nghiệp vào năm 1932, công tác đào tạo chỉ gắn liền với các CLB chuyên nghiệp. Tới năm 1973, việc đào tạo cầu thủ trẻ mới bắt đầu xuất hiện ở các CLB nghiệp dư. Đó cũng là năm mở ra cuộc cách mạng khi LĐBĐ Pháp (FFF) quy định các CLB phải thành lập các trung tâm đào tạo đạt chuẩn quốc gia. Chỉ trong vòng 9 năm đã có 24 lò đào tạo ra đời. Và hiện tại là 36 lò đào tạo được công nhận bởi Bộ thể thao Pháp, chào đón trung bình mỗi năm 2.000 học viên.
Bên cạnh đó, vào cuối những năm 1980, FFF cho ra đời loại hình trung tâm đào tạo liên bang chuyên đào tạo cầu thủ chất lượng cao. Những cậu bé 13-14 tuổi có năng khiếu nổi trội sẽ được thu nhận, ăn tập bóng đá trước khi gia nhập lò đào tạo của các CLB. Hình mẫu tiêu biểu chính là Clairefontaine, nơi sản sinh ra những Nicolas Anelka, Thierry Henry, Blaise Matuidi, Kylian Mbappe…. Hiện tại trên khắp nước Pháp có 22 trung tâm đào tạo chất lượng cao, “sản xuất” trung bình mỗi năm 500 tài năng trẻ.
Mạng lưới đào tạo ở Pháp bao trùm rộng khắp từ mọi làng quê cho tới tỉnh thành. Mỗi “banlieue” (khu ngoại ô) đều có một CLB bóng đá do chính phủ trợ cấp. Mỗi CLB đều có sân tập, trang thiết bị tập luyện đầy đủ, và một HLV ở trình độ cao. Mục tiêu trọng điểm của các CLB “banlieue” là đào tạo ra những cầu thủ trẻ chất lượng để có thể giành chiến thắng ở các giải trẻ địa phương. Những cầu thủ tốt nhất ở “banlieue” sẽ được gửi đến trung tâm huấn luyện quốc gia Clairefontaine. Từ đó, họ có bệ phóng để gia nhập các CLB Ligue 1, khoác áo các đội trẻ của Pháp. Khó có nhân tài “ngoại ô” nào bị lọt ra khỏi hệ thống đào tạo và sàng lọc kỹ càng đó. Trong một xã hội Pháp đa chủng tộc với không ít quan điểm kỳ thị, bóng đá trở thành cầu nối của sự gắn kết và bình đẳng. Trước trận tứ kết Pháp - Uruguay tại World Cup 2018, Tổng thống Emmanuel Macron đã mời 300 khách tới điện Elysée cùng xem và cổ vũ, trong đó có 100 cầu thủ nhí đến từ vùng ngoại ô Ile-de-France.
Điều quan trọng không nằm ở số lượng các trung tâm đào tạo hay HLV giỏi. Chất lượng đào tạo của bóng đá Pháp nằm ở cách vận hành xuyên suốt, từ mặt quan điểm dạy dỗ cầu thủ, triết lý cho tới giáo án. Từ các lò đào tạo CLB cho đến Clairefontaine đều chú trọng giáo dục đạo đức cầu thủ trước khi dạy chơi bóng. Sau thất bại đáng xấu hổ của ĐT Pháp tại World Cup 2002, FFF đã đề ra quan điểm đào tạo mới “tập trung vào tư duy chơi bóng và tinh thần chiến đấu”.
Nhờ đó, thế hệ cầu thủ Pháp mới biết yêu màu cờ sắc áo hơn (hầu như không còn tình trạng từ chối hát quốc ca Pháp như thế hệ Zidane) và sở hữu tư duy chơi bóng hiện đại giúp họ dễ dàng thích nghi với mọi giải đấu đỉnh cao ở châu Âu. Điểm mạnh nhất của đội Pháp vô địch World Cup 2018 không phải là lối chơi hay con người xuất sắc, mà là bản lĩnh thi đấu vững vàng và tinh thần đoàn kết. Quan điểm cầu thủ Pháp non tâm lý hơn người Đức hay người Italia chỉ còn là câu chuyện quá khứ.
Niềm tự hào Clairefontaine
Clairefontaine là dấu son của bóng đá Pháp. Lò đào tạo trứ danh nằm cách trung tâm Paris 50km này đã trở thành hình mẫu cho nhiều nền bóng đá hàng đầu như Anh và Đức học tập. Năm 2018 đánh dấu 30 năm ra đời của Clairefontaine, cái nôi của nhiều danh thủ bóng đá Pháp.
Clairefontaine, về bản chất là một trung tâm đào tạo quốc gia, với mục tiêu là cung cấp tài năng cho các CLB Ligue 1 và ĐT Pháp. Các chuyên gia Clairefontaine tự hào rằng họ sở hữu một dự án giáo dục toàn cầu, giúp bất kỳ trẻ em nào trên thế giới cũng có thể tiếp thu bóng đá một cách tốt nhất. Quan điểm đào tạo của Clairefontaine song hành cả bóng đá lẫn văn hóa, cả tinh thần thi đấu lẫn những kỹ năng mềm trong cuộc sống.
Thierry Henry khi mới đến Clairefontaine còn là một cậu bé 13 tuổi vụng về với trái bóng. Nhưng dần dần, sự thông minh và chuyên cần của Henry đã khiến anh trưởng thành nhanh chóng. “Cậu ấy tới Clairefontaine khi cha mẹ vừa ly hôn. Henry sống với mẹ. Nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy Henry buồn bã. Cha Henry tới thăm cậu ấy thường xuyên. Một cậu bé bản lĩnh”, cựu HLV Andre Merelle nhớ về một trong những học viên xuất sắc nhất của Clairefontaine.
Henry đã chiến thắng nỗi buồn. Louis Saha, Nicolas Anelka cũng vậy. Clairefontaine ẩn mình trong một ngôi làng nhỏ chỉ có 913 dân, với bầu không khí tĩnh mịch và khép kín khiến các cầu thủ trẻ phát ngán. Nhưng đó chính là điều kiện lý tưởng để các cầu thủ trẻ tập trung hoàn toàn vào bóng đá. Ngày nay, Clairefontaine đã được trang bị nhiều phương tiện giải trí hơn. Paul Pogba được xem là ông vua bóng bàn, trong khi Laurent Koscielny và Hugo Lloris dẫn đầu trên bàn billard. Antoine Griezmann là nhà vô địch của trò PlayStation. Hầu như mọi nhu cầu của các cầu thủ đều được đáp ứng tại Clairefontaine. Ở World Cup 1998, Zidane đã rủ rê một số đồng đội “trốn” ra ngoài Clairefontaine để đi cắt tóc ở một khu mua sắm gần đó. Từ đó trở đi, các thợ cắt tóc được thuê đến thẳng Clairefontaine để phục vụ.
Trung tâm đào tạo số một nước Pháp được xây dựng vào năm 1988, trên nền lâu đài Montjoye của thế kỷ 17. Và 10 năm sau khi ra đời, ĐT Pháp vô địch World Cup 1998 rồi tiếp đó là EURO 2000. Những người con Clairefontaine góp công đầu vào trang sử đó mà cái tên lớn nhất là Thierry Henry. Nếu không có Clairefontaine, chưa chắc đã có vinh quang cho Les Bleus. Người Pháp cần phải cảm ơn Chủ tịch FFF, ông Fernand Sastre, cha đẻ của ý tưởng xây dựng Clairefontaine.
Clairefontaine đã trở thành hình mẫu cho trung tâm huấn luyện St Georges’ Park của người Anh. Howard Wilkinson, người đứng sau sự ra đời của St Georges’ Park, đã vô cùng ngỡ ngàng và thích thú khi đến thăm Clairefontaine vào năm 2000. Trước mặt Wilkinson là những gì bóng đá Anh chưa có, một khu đào tạo rộng 56 hecta với 302 giường, 10 sân bóng đá, phòng thí nghiệm khoa học thể thao, phòng trò chơi, thư viện, rạp chiếu phim. 17 năm sau chuyến thăm đó, St Georges’ Park ra đời với cấu trúc tương tự Clairefontaine. Latvia và Thổ Nhĩ Kỳ sau đó cũng sao chép mô hình của người Pháp.
Nhiều CLB chỉ nhăm nhe rút ruột lò đào tạo này. Varane chỉ sau vài buổi thử chân gây ấn tượng của Clairefontaine vào năm 2011 đã được M.U liên hệ. Anthony Martial thậm chí được Lyon ký hợp đồng khi mới 14 tuổi, lúc cậu bé này còn đang thử việc ở Clairefontaine. Bất luận điều đó, Clairefontaine vẫn liên tiếp sản sinh ra nhiều tài năng hàng đầu mà tiêu biểu nhất là Kylian Mbappe.
Paris, nguồn cung lớn nhất cho World Cup Paris là thành phố cung cấp nhiều tài năng nhất cho sân chơi World Cup. Trong 5 kỳ World Cup gần đây (từ 2002 tới 2018), đã có tổng cộng 60 cầu thủ Paris góp mặt tại ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh. Không một đô thị nào trên thế giới đóng góp nhiều cầu thủ cho World Cup bằng thủ đô nước Pháp.  Tài năng người Pháp tràn ngập World Cup World Cup là lăng kính phản chiếu rõ nhất sự nở rộ tài năng của bóng đá Pháp. Kể từ World Cup 2002 tới 2018, đã có tổng cộng 216 cầu thủ sinh ra ở Pháp tham dự ngày hội bóng đá thế giới. Con số này cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác, và gấp rưỡi so với quốc gia thứ hai là Brazil (148 cầu thủ).  Vẫn còn nạn phân biệt chủng tộc? Hệ thống đào tạo trẻ của Pháp vẫn còn nhức nhối vì nạn phân biệt chủng tộc từ chính những nhà lãnh đạo. Năm 2011, vụ “quota chủng tộc” bị phanh phui. Tờ Mediapart tung ra đoạn băng ghi âm một cuộc họp kín, trong đó Laurent Blanc (lúc đó là HLV trưởng ĐT Pháp) có những phát biểu kỳ thị cầu thủ da màu. Blanc nằm trong nhóm những người nghiên cứu đề án giới hạn 30% cầu thủ da màu ở các học viện bóng đá. Francis Blaquart, Giám đốc Hội đồng kỹ thuật quốc gia, người đứng đầu kế hoạch phân biệt chủng tộc này, đã bị cách chức. Hàng loạt quan chức, HLV tham gia vào đề án bị chỉ trích này cũng bị kỷ luật. |
.jpg)
.jpg)
* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn