Ngược chiều tìm cha
Một ngày hạ tuần tháng 3, tôi tìm đến tư gia nhạc sỹ Nguyễn Vinh Cát tại con ngõ nhỏ và yên bình ở phố Đào Tấn. Tìm đến ông bởi hay tin, cây đại thụ trong làng âm nhạc Việt Nam chuẩn bị tổ chức một sự kiện rất hiếm thấy trong giới, đó là “LIVE CONCERT NHẠC SỸ VĨNH CÁT vs NGÔI SAO HÀ NỘI”. Gọi là hiếm thấy, bởi nhạc sỹ Nguyễn Vinh Cát đã bước sang tuổi 85 và việc ông có một đêm nhạc riêng là điều không phải ai cũng làm được.
Thực lòng, khi đứng trước căn nhà với những cây hoa leo phủ xuống che cả ban công, tôi đã nghĩ đến vị chủ nhân rất biết chơi, chịu chơi và thậm chí là rất ngông. Giữa bộn bề của cuộc sống, giữa dòng chảy không ngừng của kim tiền, của toan lo, tìm được một không gian tĩnh lặng cho mình, biết tận hưởng những khoảng xanh, chăm chút, nâng niu nó thật không hề đơn giản. Và khi gặp vị nhạc sỹ đã ngoại bát tuần, bị cuốn theo những câu chuyện tưởng chừng không có hồi kết về quá khứ, về hiện tại, về nhân sinh quan, thế giới quan và cả những quan niệm về nghệ thuật học, tôi thấy những cảm nhận ban đầu là đúng.
Gặp nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát để tìm hiểu về cuộc chơi năm 85 tuổi của ông, nhưng điều khiến tôi ấn tượng đầu tiên là câu chuyện “ngược chiều tìm cha”. Có thể là sự đồng cảm bởi tôi cũng như ông từ bé phải sống xa bố, khi tưởng chừng hội ngộ thì đó lại là lúc cảm nhận được nỗi đau cách biệt. Ông kể: “Năm 1946, khi toàn quốc kháng chiến, cha tôi yêu cầu gia đình đi tản cư. Cha đưa mẹ và anh em chúng tôi ra cửa ô, lên chiến khu, còn ông quay lại nội thành cùng đồng đội tiếp tục chiến đấu. Từ thời điểm ấy, chúng tôi không còn nghe thông tin về cha. Mỗi lần có người từ đô thành lên chiến khu, chúng tôi đều hỏi thăm về cha nhưng không một ai biết tin. Mỗi lần có đoàn quân ngược chiều lên chiến khu, tôi đều cố gắng chạy lại tìm xem có ai giống cha không, nhưng chưa một lần gặp lại”.
“Ngày giải phóng Thủ đô, chúng tôi hăm hở trở về. Mong mỏi lớn nhất là được gặp lại cha, bắt đầu cuộc sống mới. Chúng tôi về đến nhà nhưng không thấy bóng dáng cha. Đi khắp nơi, gõ cửa mọi chỗ quen biết nhưng chẳng ai biết, cha tôi đang ở đâu. Chúng tôi linh cảm đến chuyện chẳng lành. Hy vọng, chờ đợi, rồi thất vọng, cuối cùng chúng tôi đành phải chấp nhận cha đã hy sinh cho một Hà Nội bất khuất. Thời ấy, cứ tuần rằm mùng một, tôi và rất nhiều người đến chợ Âm Phủ (chợ 19/12), nơi an táng rất nhiều liệt sỹ tự vệ thành. Tôi có linh cảm cha nằm dưới đó. Sau này, tôi có sáng tác bài “Bên mộ cha” cũng xuất phát từ cảm hứng, từ nỗi đau và cả sự tự hào về người cha kính yêu”, nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát tâm sự.
Chuyện về những ca khúc tiên tri
Tôi thực sự bị cuốn đi bởi giọng kể chậm rãi nhưng cuốn hút, mộc mạc, sâu lắng và đầy dự cảm của nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát. Ở tuổi 85, phải có một trí nhớ mẫn tiệp và tình cảm đặc biệt thì mới có thể tường tận những câu chuyện đã xảy ra cách đây gần một thế kỷ. Có thể nghệ sỹ tài hoa và trải nghiệm thường có những giác quan đặc biệt. Bất giác tôi nhớ đến một trong những chức năng đặc biệt của nghệ thuật là khả năng tiên đoán tương lai. Tôi đem điều này trao đổi với nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát khi nhắc lại những linh cảm của ông trong quá khứ thì lại được nghe kể về những ca khúc có khả năng tiên tri.
Nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát kể: “Năm 1964, tôi sáng tác bài “Hà Nội của ta” nhân kỷ niệm 10 năm giải phóng Thủ đô. Cảm hứng lúc đó là tự hào về Hà Nội, về cách mạng, nhưng sau này giật mình khi bài hát của mình nói về trận Điện Biên Phủ trên không vào 8 năm sau. Bài hát ấy có những ca từ: “Hà Nội thủ đô ngàn năm nghĩa khí/Hà Nội Điện Biên tầm cao ý chí…”. Đến đầu năm 1975, tôi sáng tác bài “Chúng ta đang sống những ngày đẹp nhất” lấy cảm hứng từ chiến thắng Buôn Mê Thuột và các tỉnh miền Trung. Khi ấy, tôi viết những ca từ như thế này: “Ðồng bào ơi! Đồng chí ơi! Mấy mươi năm sức ta dồn lại mấy chục ngày. Mấy mươi năm quyết tâm giành toàn thắng trận này”. Không lâu sau đó, chiến dịch Hồ Chí Minh mùa Xuân 1975 được Bộ Chính trị đặt tên đã toàn thắng, thống nhất đất nước”…
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Nhạc sỹ Nguyễn Vĩnh Cát dù đã về hưu từ lâu, nhưng ông vẫn duy trì được những cuộc chơi nghệ thuật công phu và tốn kém một cách đều đặn. Năm 2000, 2002, 2010, 2012, 2014, ông đều tổ chức những cuộc chơi riêng. Nhạc sỹ lão làng tâm sự: “Ở tuổi này, nhiều người sẽ lựa chọn cuộc sống điền viên, lui lại phía sau ở bên con cháu, nhưng tôi vẫn muốn có những sự kiện nghệ thuật. Với tôi, đó là cuộc chơi lý thú cho bản thân và cho cả nghệ thuật. Mình vận động, chơi cho bản thân, nhưng lại là cách đóng góp tốt nhất cho nghệ thuật. Bạn bè, đồng nghiệp sẽ có thêm cảm hứng để sáng tác và công bố tác phẩm. Nghệ thuật từ đó mà đâm chồi và phát triển. Nghệ thuật là cuộc chơi tốn kém. Không phải ai cũng dám chơi, biết chơi, nhất là ở cái tuổi như tôi. Nhưng, đã là con chim thì phải hót, chiếc lá phải xanh. Người nghệ sỹ còn một giây, một phút trên cuộc đời thì phải tìm cách thăng hoa, bước ra sân khấu lung linh để phô diễn, mang đến cảm hứng sáng tạo”.
Nhạc sỹ Vĩnh Cát luôn biết ơn người vợ hiền, người bạn đời tri kỷ vì đã động viên và ủng hộ ông trong cuộc sống cũng như cuộc chơi âm nhạc tốn kém
Cháy. Cháy hết mình. Dám chơi, biết chơi và không chịu dừng cuộc chơi khi còn có thể, đó là những gì tôi cảm nhận được từ nhạc sỹ Vĩnh Cát. Nhưng, để có được cuộc chơi toàn vẹn và thăng hoa, nhạc sỹ Vĩnh Cát luôn có được sự ủng hộ vô điều kiện của người bạn đời chung thủy cùng các con. Ông tâm sự: “Tôi biết ơn vợ vì đã luôn bên cạnh, cổ vũ tôi. Nếu không có sự đồng thuận từ gia đình mà trước hết là từ vợ thì chưa chắc tôi đã dám chơi và có thể theo đuổi cuộc chơi tốn kém này. Con cái cũng hết lòng chia sẻ với tôi dù không quá giàu. Các con tôi luôn tâm sự: “Hãy làm điều mà bố cảm thấy hạnh phúc”. Mà, hạnh phúc của tôi là được thấy sân khấu sáng đèn và hòa mình trong những giai điệu, ca từ mà tôi đã chắt lọc từ con tim, khối óc suốt mấy mươi năm qua. Thế nên, nếu còn sức, còn điều kiện thì tôi sẽ tiếp tục theo đuổi cuộc chơi và trước tiên là “LIVE CONCERT NHẠC SĨ VĨNH CÁT vs NGÔI SAO HÀ NỘI” vốn được tổ chức bằng sự thương yêu, chân tình của gia đình, các học trò”.
Nhạc sỹ Vĩnh Cát sinh năm 1934, nguyên quán làng Đào Xá (Ân Thi, Hưng Yên), sống ở Hà Nội từ nhỏ cùng gia đình. Ông tu nghiệp sau đại học tại Liên Xô (trước đây) và trở về Việt Nam làm Phó Giám đốc Nhạc viện Hà Nội, tiền thân của Học viện Âm nhạc Quốc gia hiện nay. Sau đó ông làm Giám đốc Sở Văn hóa Thông tin Hà Nội. Nhạc sỹ Vĩnh Cát được nhà nước phong học hàm Phó giáo sư vào năm 1991. Ông Nguyễn Vĩnh Cát là một trong số ít nhạc sỹ viết hay cả ca khúc và nhạc thính phòng giao hưởng. Có thể nói, nhạc sỹ Vĩnh Cát là một trong số những nhà soạn nhạc giao hưởng hàng đầu Việt Nam. Năm 1958, ông đã viết tác phẩm “Tiếng võng ru” cho piano rồi tổ khúc giao hưởng kịch múa “Hái hoa dâng Bác”. Đây chính là tác phẩm giao hưởng đầu tiên của Việt Nam được dàn nhạc giao hưởng Việt Nam cùng Trường múa Việt Nam biểu diễn mừng sinh nhật Bác lần thứ 70 (19/05/1960). Nhạc sỹ Vĩnh Cát có niềm đam mê với khí nhạc, dẫu biết rằng đó là con đường gian khó. Về sáng tác ca khúc, ông được đông đảo khán giả nhớ đến qua những ca khúc để đời như: “Sa Pa thành phố trong sương”, “Vườn nhãn quê hương”, “Ngôi sao Hà Nội”… “LIVE CONCERT NHẠC SĨ VĨNH CÁT vs NGÔI SAO HÀ NỘI” là đêm nhạc duy nhất diễn ra vào 20h00 thứ Bảy ngày 6/4/2019 tại Nhà hát lớn Hà Nội và được trực tiếp trên Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC3 để tri ân 85 năm nhạc sỹ Vĩnh Cát. Đêm nhạc còn có sự tham gia của các nghệ sỹ như: NSND Quang Thọ; các NSƯT Đăng Dương, Lan Anh, Phạm Phương Thảo; Trọng Tấn, Tùng Dương, Phúc Tiệp, Đinh Trang cùng tốp ca nam nữ Nhà hát nhạc Vũ kịch Việt Nam và dàn nhạc giao hưởng kết hợp với nhạc nhẹ và đàn dân tộc. |
* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn