Đắm đuối điệu hát Xoan mùa Xuân

Codet Hanoi
15:17 ngày 20-02-2018
Chẳng biết từ bao giờ, nhưng từ khi nghe điệu hát ru - mời rượu - điệu hát Xoan của dân ca Phú Thọ, tôi đã phải lòng những điệu hát Xoan ấy. Vẻ đẹp của sự bình dị, mộc mạc, giai điệu chân chất cùng những điệu múa, tiếng trống quân, khiến cho người ta thêm yêu vốn cổ đất Việt có từ ngàn đời.
Đắm đuối điệu hát Xoan mùa Xuân
ĐIỆU HÁT ĐƯỢC VUA HÙNG SAY MÊ
Người Phú Thọ còn tương truyền về truyền thuyết vua Hùng đi qua Miếu Lãi Lèn - làng Kim Đực, nơi có cây trái ngút ngàn, “núi giăng giăng núi, đồi san sát đồi”. Đây cũng là nơi có nhiều đời đào hát Xoan. “Những câu hát chốn dân gian, từ nơi đấy đã tỏa lan khắp vùng”. Khi vua tới đây được nghe câu hát, nên đem lòng mê say, truyền dạy cho các cung nữ ngày ngày hát ca. Từ đó về sau, nhớ ơn tổ tiên ông cha, người dân đã đưa câu hát lời ca vào đình, cầu cho quốc thái dân an, ấm no hạnh phúc, mưa thuận gió hòa và cả “cầu duyên cho thắm tình ta với mình”. 

Từ đó trở đi, điệu hát xoan đã tồn tại hơn 2.000 năm, là di sản văn hóa dân gian quý báu, đã được truyền rộng rãi tới dân chúng các làng, nhất là vào mùa xuân, 4 phường hát Xoan như Phù Đức, Kim Đới, An Thái, Thét, thường tổ chức hát ở cửa đình những ngày hội đám. Hết hội lại chia nhau đi hát ở các làng bên cạnh. 

Hát Xoan còn được gọi là Khúc môn đình (hát cửa đình) - loại hình dân ca lễ nghi phong tục hát thờ vua, thờ thần, thành hoàng làng; hát nghi lễ cầu mùa tốt tươi, sức khỏe và hát lễ hội là nơi để nam nữ giao duyên. Hát Xoan với hình thức nghệ thuật đa yếu tố: Có nhạc, hát, múa, thường được biểu diễn vào dịp đầu mùa Xuân, phố biến ở vùng đất Tổ Hùng Vương- Phú Thọ - vùng trung du Việt Nam. Ngày 8/12/2017- tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 tại Jeju (Hàn Quốc), di sản Hát Xoan Phú Thọ đã chính thức được UNESCO đưa ra khỏi danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp và ghi danh tại Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 


HÁT ĐẾN KHI MỆT LỬ
Thường ở làng có hát Xoan, những cô gái vừa có nhan sắc, vừa có giọng hát hay sẽ được tuyển chọn vào đội đào. Xưa kia, những đào hát chỉ được hát cho tới khi lấy chồng, sẽ không được vào trong đội hát nữa. Chính vì thế, thường là những cô đào non trẻ, xinh tươi, sức trẻ trung mơn mởn của tuổi thanh xuân và tuổi hát thường là khá ngắn, lại là nguồn cảm hứng cho những người trai làng trong việc đón đào từ làng khác tới làng mình giao lưu, hát đối đáp. Thế nhưng, đã là anh em kết nghĩa, thì gái làng này lại không được yêu trai làng khác. 

Đó chính là điều khác biệt ở lối hát Xoan, ngoài những điệu hát nghi lễ, còn có lối hát đậm nét trữ tình, giao duyên như bợm gái, bỏ bộ, xin huê, đố huê, đố chữ, gài huê, hát đúm, mó cá. Phần hát này thường thay đổi toàn bộ không khí của lễ hội, khiến cho vẻ trang nghiêm bớt đi, mà thay vào đó là sự thân mật, gần gũi nhau hơn. “Từ sớm - a đến giờ, đào đi đâu?/Từ sớm - a đến giờ, đào đi đâu, để cho mà anh đợi anh chờ, anh mong, mà anh mong kia hỡi í a trống quân.Còn dở hội chùa, bên em còn dở hội chùa/Cho nên thôi mà em phải sáng trưa này thế này, kia hỡi í a trống quân” 

Sau những cái sự mong ngóng ấy, là họ trao trống cho nhau, “bưng trống, mà lại gần được nhau!”. 


Và điều đặc biệt tiếp theo, đó là ở phần hát này, người ta để cho đội đào hát đến khi mệt lử, không thể hát được nữa, thì cả dân làng sẽ cùng hát thay để cho đội đào múa. Đó là sự tiếp sức cực kỳ đáng yêu và thể hiện sự hòa mình vào tình yêu ấy. 

Hay ví dụ như lời bài: “Hát ru - mời rượu” với những câu kinh điển được trích dẫn và làm nguồn cảm hứng trong âm nhạc của bộ phim truyền hình “Thương nhớ ở ai” có câu: “Ru hời tình ơi, hỡi ru tình ơi…” Hay lời ca quen thuộc như: “Anh đố em biết huê gì nở trên rừng bạc bội?/Anh đố em biết huê gì nở đồng nội không? Anh đố em biết huê gì nở bảy tám lần chông? Anh đố em biết huê gì nở mùa đông hoa vàng trắng vàng?”

Yêu biết mấy và tự hào biết mấy giai điệu âm nhạc cổ, kết hợp được yếu tố văn hóa, lịch sử và nghệ thuật, độc đáo ở lời ca, giai điệu và làn điều chứa đựng nhiều giá trị văn hóa và trải qua biết bao biến cố thăng trầm, chúng vẫn chảy mạnh mẽ trong dòng chảy văn hóa dân gian cho dù tưởng như mai một. Việc được chứng nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại, là một sự khẳng định giá trị và là niềm tự hào của người dân Việt nói chung. Và mỗi dịp xuân về, bạn hãy cùng tôi đi hội hát Xoan Phú Thọ để hưởng thụ những vẻ đẹp tuyệt vời của lễ hội dân gian đất Việt!

Ngày 8/12/2017- tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 tại Jeju (Hàn Quốc), di sản Hát Xoan Phú Thọ đã chính thức được UNESCO đưa ra khỏi danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp và ghi danh tại Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. 
Sử dụng tiếng Việt có dấu. Ký tự còn lại 500.

* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn

TT
Đội bóng
Trận
+/-
Điểm
1
28
+46
64
2
28
+39
64
3
27
+34
60
4
29
+18
56
5
28
+17
53
6
28
0
47
7
29
-4
44
8
28
+6
42
9
28
-2
41
10
28
+11
40
11
27
+2
39
12
29
-1
38
13
28
-11
35
14
28
-16
27
15
28
-12
26
16
29
-18
22
17
28
-10
21
18
29
-16
21
19
29
-34
17
20
28
-49
15
  • Trần Đăng Khoa: Nghiện làm kẻ lữ hành đơn độc Trần Đăng Khoa: Nghiện làm kẻ lữ hành đơn độc

    Sinh năm 1986 - Trần Đặng Đăng Khoa đã thực hiện thành công ước mơ của mình, là lên đường đi khắp thế gian không-cần-hẹn-ngày-về. Đừng bỏ cuộc, vì mình chỉ sống một lần mà thôi.

  • Diễn viên Hồng Kim Hạnh: “Hãy bỏ qua áo yếm và nhìn sâu thẳm, đó là tình yêu” Diễn viên Hồng Kim Hạnh: “Hãy bỏ qua áo yếm và nhìn sâu thẳm, đó là tình yêu”

    Trẻ trung, nóng bỏng, nhưng Hồng Kim Hạnh lại vào vai diễn một người đàn bà tại một làng quê Bắc Bộ (thời điểm từ năm 1954) có bi kịch bậc nhất trong bộ phim truyền hình đang ăn khách nhất hiện nay - “Thương nhớ ở ai” (đạo diễn Lưu Trọng Ninh) với cách diễn hút hồn đầy thương cảm với những biến cố cuộc đời.

  • Gây sốt với những bộ ảnh đặc biệt! Gây sốt với những bộ ảnh đặc biệt!

    Maika Elan tên thật là Nguyễn Thanh Hải. Năm 2013, cô đạt giải Nhất hạng mục “Vấn đề đương đại” tại cuộc thi Ảnh Báo chí Thế giới - World Press Photo.

  • Maika Elan: “Đâu phải suốt ngày rong chơimới là tự do” Maika Elan: “Đâu phải suốt ngày rong chơimới là tự do”

    Được tự quyết định làm những việc mình thích, được lựa chọn chỗ làm phù hợp, được gia đình luôn ủng hộ…. Như thế là tự do ê chề rồi đó!

  • Thế giới đang yêu - The World in love Thế giới đang yêu - The World in love

    Đã nhìn thấy những con người yêu nhau và lễ cưới hạnh phúc ở Hà Lan! Đã nhìn thấy một đám cưới ở Nepal mà về sau luôn tự hỏi không biết vẻ mặt buồn rười rượi của cô dâu là vì phong tục không được vui trong ngày cưới hay cô ấy đang buồn thật sự trong lòng vì không được lấy người mình ưng?

  • Zinedine Zidane: Khởi đầu một huyền thoại (kỳ 11) Zinedine Zidane: Khởi đầu một huyền thoại (kỳ 11)

    Anh là số 10 huyền thoại của ĐT Pháp. Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới cùng thời...

  • Lễ hội Bà Thu Bồn xứ Quảng: Anh linh vạn cổ tồn Lễ hội Bà Thu Bồn xứ Quảng: Anh linh vạn cổ tồn

    Hằng năm cứ vào tiết giữa Xuân, khi làn gió nhẹ lay hoa bắp nở tím đôi bờ sông Thu và những cánh đồng lúa xanh mướt bắt đầu làm đòng, người dân vùng ven sông xứ Quảng lại náo nức lễ hội tưởng nhớ “Bà Mẹ Xứ Sở”, một thần nữ được truyền gọi theo tên của dòng sông mẹ - Bà Thu Bồn.

  • Đoàn Văn Hậu (U23 Việt Nam): "Mọi thứ mới chỉ là bắt đầu với tôi" Đoàn Văn Hậu (U23 Việt Nam): "Mọi thứ mới chỉ là bắt đầu với tôi"

    2017 được xem là năm đại thành công, đáng nhớ trong sự nghiệp của hậu vệ Đoàn Văn Hậu. Từ cầu thủ trẻ vô danh, Văn Hậu có bước thăng tiến vượt bậc để trở thành một trong những trụ cột quan trọng ở các ĐTQG Việt Nam. Tuy nhiên, với chàng trai quê lúa Thái Bình, mọi thứ mới chỉ bắt đầu…

  • Có một ĐT Brazil độc đáo nhất xưa nay Có một ĐT Brazil độc đáo nhất xưa nay

    Tuy rất hiệu quả, nhưng đấy vẫn là một Selecao “chuẩn Brazil”, theo đúng những gì giới hâm mộ ở xứ Samba muốn xem. Hay phải nói ngược lại: tuy đấy là một Selecao “chuẩn Brazil”, nhưng lại chơi rất hiệu quả? Chưa bao giờ có một đội tuyển Brazil lạ lùng như thế này, ngay trước thềm World Cup.

  • Zinedine Zidane: Khởi đầu một huyền thoại (kỳ 10) Zinedine Zidane: Khởi đầu một huyền thoại (kỳ 10)

    Anh là số 10 huyền thoại của ĐT Pháp. Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới cùng thời...

  • Công Phượng & quán cafe CP10 Công Phượng & quán cafe CP10

    Tiền đạo Nguyễn Công Phượng đã trở thành “ông chủ” đúng nghĩa, khi anh và một vài người bạn cùng hùn vốn mở một quán cafe mang tên “CP10 Coffee” trên đường Cù Chính Lan (Pleiku, Gia Lai).

Thông tin Toà soạn

Tạp chí Điện tử Bóng Đá

Tổng biên tập:
Nguyễn Tùng Điển
Phó Tổng biên tập:
Thạc Thị Thanh Thảo Nguyễn Hà Thanh Nguyễn Trung Kiên Vũ Khắc Sơn

Địa chỉ liên hệ

Tầng 6 tòa nhà Licogi 13
Số 164 đường Khuất Duy Tiến, quận Thanh Xuân, Hà Nội

Tel: (84.24) 3554 1188 - (84.24) 3554 1199
Fax: (84.24) 3553 9898
Email: toasoan@bongdaplus.vn | vanphong@bongdaplus.vn
 

Liên hệ Quảng cáo

Hotline: 0903 203 412
Email: quangcao@bongdaplus.vn

x