Fernando Santos và 2 năm chiến đấu vì một lời hứa

Triều đại Fernando Santos đã bắt đầu bằng sự tồi tệ. Bồ Đào Nha thua cả 2 trận đầu, trước Albania và Pháp. Họ chơi tấn công nhưng không đường nét, cố gắng thiết lập sự chặt chẽ nhưng lại bị thủng lưới dễ dàng. Dư luận bắt đầu phản ứng. Họ không tin gã HLV nội song lại “thiếu chất Bồ Đào Nha” (do 12/28 năm Santos làm việc ở Hy Lạp) này. 

Santos biết tất cả những điều đó. Ông không thanh minh bởi biết rõ cần phải làm gì. Sau thất bại trước Pháp tại Paris cách đây 2 năm, Santos tập hợp các cầu thủ và nói: “Mục tiêu của đội bóng là trở lại đây sau hai năm nữa, ở trận chung kết EURO 2016”. Trước thềm VCK EURO 2016, Santos tiếp tục tuyên bố “sẽ không về nhà trước ngày 11/7”. Chiến lược gia 61 tuổi không phải là một kẻ hứa suông. Tại Lyon rạng sáng qua, lần đầu tiên người ta thấy gương mặt đượm màu u ám của Santos ánh lên sự rạng rỡ lạ kỳ. Bồ Đào Nha đã đặt 1 suất đến sân Stade de France vào ngày 11/7 tới, chính xác như cam kết 2 năm trước của Santos.

“Bồ Đào Nha không phải đội bóng tốt nhất thế giới, nhưng cũng không dễ dàng bị đánh bại. 2 năm qua, chúng tôi đã làm việc chăm chỉ. Và quan trọng, chúng tôi là một tập thể”, toàn bộ đã được Santos gói gọn trong một vài từ khô khan như thế. Dĩ nhiên, nó không đủ để khái quát hết những điều tuyệt vời mà vị HLV 61 tuổi này đã mang lại cho nền bóng đá bán đảo Iberia. 

Trái ngược với cáo buộc thiếu chất Bồ Đào Nha, Santos là một người Bồ điển hình. Với khuôn mặt cũng như ánh mắt luôn phảng phất u sầu, ông hoàn toàn có thể đại diện cho đất nước của những vần thơ buồn bã Os Lusiadas, điệu Fado đầy hoài niệm hay cảm giác phiền muộn khi xem những bức tranh của Carlos Botelho. Tuy nhiên, ẩn sau đằng sau là tư tưởng cách tân, những suy nghĩ táo bạo, dám ước mơ và chiến đấu cật lực để hiện thực hóa giấc mơ.  

Sau 2 trận đầu thất bại, Santos ý thức rằng Bồ Đào Nha cần thay đổi. Đội bóng không có quá nhiều tài năng hàng đầu thế giới và cũng chưa từng có bất cứ danh hiệu nào trong lịch sử. Vì vậy, thay vì chơi theo cách của những đội bóng hàng đầu, Santos ưu tiên phòng ngự. Ông đã rất thành công ở Hy Lạp bằng lối chơi tương tự, bất chấp lựa chọn này là một sự mỉa mai không hề nhẹ với người Bồ Đào Nha. Những kẻ thất bại ở EURO 2004 giờ đang phải học theo Hy Lạp, đội vô địch nhưng đã bị mô tả bằng ngôn từ xấu xí nhất bởi chính người Bồ. 

Một lần nữa, Santos biết tất cả những điều đó. Nhưng ông là một người kiên định. Bây giờ, mọi chỉ trích trở nên lố bịch khi đội quân của Santos đang rất thành công. “Nếu cần phải đánh bại đối phương trong hiệp phụ, chúng tôi sẽ làm”, nhà báo Bồ Đào Nha, Diogo Pombo viết, “Điều này không thú vị với tất cả, nhưng không là vấn đề với chúng ta”. Kết quả biện minh cho quá trình và Santos trở thành người hùng dân tộc. 

Santos có thể là HLV vô danh nhất từng tham dự một trận chung kết EURO sau nhiều năm, nhưng cần phải làm rõ, ông không may mắn. Cũng sẽ rất sai lầm nếu cho rằng thành công của Bồ Đào Nha chỉ đơn giản là phòng ngự tiêu cực, kéo đối phương vào sự mệt mỏi và khai thác các sai lầm. Santos còn là một nhà chiến thuật xuất sắc và luôn đưa ra những điều chỉnh tinh tế trong thời điểm quan trọng. 

Trước Croatia (vòng 1/8), ông sử dụng Adrien Silva để vô hiệu hóa sức sáng tạo của Modric và Rakitic. Sau đó, Sanches được đưa vào và góp phần tạo nên bàn thắng của Quaresma. Gặp Ba Lan (tứ kết), chỉ sau 10 phút, sơ đồ 4-4-2 được chuyển sang 4-3-3 và họ có bàn thắng gỡ hòa. Đối đầu Xứ Wales rạng sáng qua, Seleccao thiết lập sơ đồ 4-1-3-2 với Danilo đá trụ nhằm ngăn ngừa các đợt phản công. Họ kiểm soát khu trung tuyến nhờ sự năng động của Sanches, Joao Mario hay Raphael Guerreiro, những nhân tố trẻ mà Santos không ngần ngại đặt niềm tin.

Một thập kỷ qua, Bồ Đào Nha được cho là đội bóng một người. Trong thời đại của Santos, sự phụ thuộc này rất mờ nhạt. Seleccao là sự hòa trộn giữa một siêu sao, các cựu binh và một số tài năng trẻ thiếu kinh nghiệm và nhiều cầu thủ hạng trung. HLV 61 tuổi này biến tất cả thành những chi tiết hoàn hảo trong một cỗ máy hoàn hảo. 

Một khi ngay cả Ronaldo cũng đang chiến đấu vì tập thể, hẳn nhiên Santos không phải tầm thường. Ông đem đến sự hòa hợp, tính cân bằng và đang tạo ra những người chiến thắng.