Nhiều năm qua, cứ mỗi lần chất lượng yếu kém của bóng đá Anh ở cấp CLB và đội tuyển bị mổ xe, câu chuyện về sự thiếu hụt sao mai, tài năng trẻ nơi đây lại được đem ra làm dẫn chứng. Nhưng HLV Roy Hodgson đã nói, làm sao đào tạo ra người tài nếu nền bóng đá thiếu đi những ông thầy giỏi?
Đào tạo trẻ là trách nhiệm của cả xã hội, mà xã hội là sản phẩm cấu thành từ nhiều cá thể liên đới khác nhau. Cá nhân không tốt thì xã hội chẳng thể khá lên. Không cần tìm đâu xa, câu trả lời cho sự thụt lùi của cái nôi bóng đá nhân loại nằm ngay tại bước phát triển đầu tiên: Đào tạo HLV chuyên nghiệp.
THỰC TRẠNG BÁO ĐỘNG
Nếu hào phóng tính thêm cả khối thịnh vượng chung số HLV bản địa còn tại vị ở giải Ngoại hạng mới là 6, đạt tỷ lệ khiêm tốn 30%. Trong 6 người này, duy nhất Mark Hughes (Stoke) đang góp mặt ở nửa trên BXH.
Vẫn biết rằng dùng hàng ngoại trên ghế chỉ đạo đã là xu thế bấy lâu nay ở Premier League. 25 năm qua, mới có 2 HLV người Anh lên ngôi ở Premier League (không tính 3 nước còn lại của Vương Quốc Anh). Nhưng chưa khi nào, chuyện người Anh đi xin việc ở… Anh lại khó khăn đến vậy.
Giờ này năm ngoái, 8/20 HLV mang quốc tịch Anh. Cộng thêm Scotland, Xứ Wales và Bắc Ireland, con số ấy tăng lên 12. Ít nhất thì chất Ăng-lê vẫn là âm hưởng chính trên các sân cỏ mỗi dịp cuối tuần. 2015/16 là mùa giải điên rồ với rất nhiều biến động. Hàng loạt thay đổi, giải pháp mang tính cấp thiết được giới chóp bu tại các đội bóng đưa ra nhằm cứu vãn tình thế.
Tuy nhiên, ngay ở giờ phút nguy nan nhất, người Anh lại khước từ sự giúp đỡ của đồng loại. Đến Newcastle với truyền thống dùng hàng nội (15/16 đời HLV trước là người Anh) cũng phải cậy nhờ Rafael Benitez.
Ruud Gullit là HLV ngoại đạo duy nhất tới vùng Đông Bắc trước Benitez. Dù chỉ dẫn dắt “Chích chòe” 44 trận song số điểm trung bình/trận mà Gullit giành được cao hơn thống kê của 8/15 HLV bản địa kia, những người tham chiến cả thảy 327 trận.
“Làm gì để cứu HLV Anh bây giờ?”, tờ Mirror đặt ra câu hỏi đầy nhức nhối, như muốn ám chỉ thực trạng báo động và đáng buồn.
VỪA ÍT, VỪA YẾU
Kể ra, cần phải thông cảm với các CLB. Họ không có nhiều lựa chọn vì số lượng HLV tại Anh được UEFA cấp bằng (đủ điều kiện làm việc ở các giải đấu chuyên nghiệp) rất ít, khoảng gần 3.000 người tính đến thời điểm này. Ở Tây Ban Nha và Đức, hệ thống tuyển chọn vô cùng đồ sộ với lượng HLV nhà nghề lần lượt là 24.000 và 35.130. Thậm chí, hiệp hội HLV của hai nền bóng đá yếu thế là Italia và Pháp cũng có quy mô lớn hơn Anh khoảng 5 lần.
Người ta tính ra một HLV Anh phải hướng dẫn trung bình 812 cầu thủ, trong khi tỷ lệ này ở Hy Lạp là 1:135. Tất nhiên, khỏi cần so sánh chất lượng giáo dục với nhóm cường quốc lục địa già. Một lớp học bóng đá tại TBN gói gọn trong phạm vi 17 học viên, và nếu FA tiếp tục bỏ rơi tính sư phạm trong học đường thể thao, bóng đá Anh sẽ mất 120 năm mới đạt đến trình độ của TBN.
Thầy giáo giỏi cũng bất lực nếu ôm đồm quá nhiều trọng trách, đằng này HLV Anh đã ít, HLV Anh chất lượng còn ít hơn. Để làm việc ở Premier League, một HLV phải đạt đến trình độ Pro, cấp bậc cuối cùng của khóa đào tạo. Với 205 người đạt chuẩn, lượng HLV có bằng tú tài ở Anh còn kém CH Czech, Slovakia. Nhằm đảm bảo tính khách quan, hãy lưu ý là không phải ai trong số 205 người trên cũng đủ sức ra đấu trường chinh chiến, vì kiến thức nhà trường và diễn biến thực tiễn khác xa nhau.
… và Tony Pulis (West Brom)
Đừng ngạc nhiên khi cơ hội nghề nghiệp của HLV người Anh ngày một thấp đi. Để có lực lượng HLV kế cận, tre già măng mọc, người này đi đã sẵn người khác thay, Đức đã thay đổi cơ chế tuyển chọn, đẩy mạnh bóng đá tới từng ngóc ngách xã hội. Ai cũng có thể trở thành HLV chuyên nghiệp, miễn sao đam mê và yêu nghề. Riêng số HLV Đức có bằng UEFA Pro đã là 1.304, bằng phân nửa tổng cử nhân của Anh. Đấy là chưa kể mỗi học viên ở Anh chỉ mất 202 giờ huấn luyện, ít hơn đồng môn Đức hay TBN… 610 giờ.
NGHỊCH LÝ CỦA KẺ LẮM TIỀN
Premier League là giải bóng đá giàu có nhất hành tinh, với tiền bản quyền truyền hình tăng đều theo đơn vị tỷ bảng. Một đội xuống hạng như Cardiff cũng đút túi tiền thưởng bản quyền bằng nhà vô địch Bundesliga Bayern. Nếu tài chính là chuyện nhỏ, vậy tại sao giới chức trách Anh không đầu tư đào tạo HLV nghiêm túc, nhất là khi họ sẵn sàng vung hàng trăm triệu bảng vào TTCN? Chuyện này ít nhiều liên quan tới mô hình công ty cổ phần Premier League.
Kể từ lúc giải Ngoại hạng đổi tên 24 năm trước, Premier League hoạt động giống một tập đoàn tài chính xuyên quốc gia. Vốn đầu tư nước ngoài được kêu gọi, và trào lưu chủ ngoại thâu tóm các CLB nở rộ. Mỗi đội bóng là một cổ đông, kiếm càng nhiều tiền thì lợi nhuận càng tăng.
Đấy mới là vấn đề nan giải. Với một công ty liên quan trực tiếp tới tiền tệ, giá trị hình ảnh và thương hiệu mới là tối quan trọng. Do đó, giới chủ sẵn sàng vung tiền mời thầy ngoại có tiếng, mua cầu thủ giỏi thay vì kiên nhẫn chờ thời cùng một HLV bản địa.
… Eddie Howe (Bournemouth)…
Họ cũng đầu tư tiền tấn xây dựng cơ sở vật chất cho học viện, chi đậm cho mạng lưới tuyển trạch viên. Bởi ở Anh, con đường ngắn nhất lấy lòng CĐV là mở lò đào tạo trẻ - biểu tượng truyền thống của văn hóa bóng đá. Cứ mở ra đã, còn chất lượng học viện thế nào thì… tùy, quan trọng là có, vì muốn học viên của mình giỏi thật, giới chủ lại phải quay về điểm xuất phát: Chiêu mộ HLV giỏi. Tất nhiên, họ không sẵn lòng, vì giá trị thương mại của HLV chẳng thấm vào đâu.
Cách làm bóng đá này chịu ảnh hưởng từ cải cách kinh tế 1979. Ngày ấy, bà Margaret Thatcher đắc cử thủ tướng. Là đại diện của Đảng Bảo thủ, bà Thatcher tìm mọi cách bảo vệ sự thịnh vượng của nền kinh tế thủ đô, tức phía Nam, tiêu biểu là động thái mở cửa cho nhà đầu tư nước ngoài vào London, nới rộng cách biệt giàu - nghèo với miền Nam.
Ngặt nỗi, bóng đá Anh ngày xưa phân hóa theo địa lý. Phía Bắc nghèo nhưng đá giỏi, phía Nam giàu nhưng đá kém. Sau sự kiện Jack Warner thâu tóm Blackburn, đưa đội bóng phía Nam vô địch Premier League 1995, phía Bắc buộc vứt bỏ mác “con nhà nghèo”. Họ chủ động chào mời chủ ngoại để sinh tồn. Vô hình trung, cả nước Anh dựa hơi vốn ngoại. Vai trò của HLV dần phai mờ.
Ngựa non háu đá Các HLV danh tiếng đều chấp nhận đi lên từ người học việc trước khi trực tiếp cầm quân. Rafa Benitez, Marcello Lippi và Giovanni Trapattoni bắt đầu sự nghiệp trong vai trò HLV đội trẻ của Real, Sampdoria và Milan. Van Gaal mất 5 năm làm trợ lý HLV ở Ajax. Mới nhất, Dennis Bergkamp từ chối đề nghị của Ajax để về làm công tác đào tạo vài năm. Ngược laị, HLV tập sự ở Anh học xong là dựa chút tiếng tăm thời còn thi đấu đi hành nghề. Paul Ince, Roy Keane, Alan Shearer hay Gary Neville đã bỏ qua những bước cơ bản, hấp tấp dấn thân vào nghiệp huấn luyện và thất bại nhanh chóng. |
.jpg)
.jpg)
* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn