Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong

Chẳng biết từ bao giờ, cứ mỗi dịp Tết đến, người dân Bắc Bộ thường hay đi mua tranh ở phố Hàng Trống, tranh làng Đông Hồ, làng Kim Hoàng về treo Tết.
Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Dường như thiếu tranh, là thiếu đi hương vị của ngày Tết. Giờ đây dù các làng tranh vẫn còn tồn tại và đang được lập hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nhưng vẫn đối diện nguy cơ dần mai một và khả năng sẽ biến mất trong dòng xoáy của thị trường.

Có lẽ chẳng ai hiểu làng tranh Đông Hồ hơn thi sĩ Hoàng Cầm - tác giả của bài thơ “Bên kia sông Đuống”, trong đó có câu: “Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong - Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp”. Với chất liệu giấy đặc biệt làm từ bột gạo, bột nếp, bột sến và vỏ con điệp, cùng với các màu sắc từ cây cỏ tự nhiên như lá tre, lá chàm, hoa hòe, sỏi son… tranh Đông Hồ có một vẻ đẹp dung dị, bắt mắt và nhẹ nhõm. Ngoài các dòng tranh thờ, tranh dân gian thường có các chủ đề rất gần với đời sống hàng ngày của cư dân nông nghiệp cổ xưa. Các bộ tranh như “Lợn đàn”, “Vinh hoa - Phú quý” với hình ảnh em bé bế gà, tranh “Đám cưới chuột”, “Đánh ghen”, “Gà đại cát”, luôn là các tranh được ưa chuộng.


Tục chơi tranh Tết không chỉ đơn thuần mang lại không gian, không khí Tết cổ truyền cho ngôi nhà của mình, mà qua đó, người Việt còn thể hiện những triết lý, ước muốn tế nhị, sâu sắc và đa nghĩa. Với quan niệm năm mới an lành, người dân thường hay chọn các bức tranh gà, lợn, mà ưa thích nhất là tranh gà trống. Đặc biệt là bức gà đại cát. Theo quan niệm tín ngưỡng cổ, tiếng gà trống biểu tượng đánh tan sự u minh, tăm tối, chào đón bình minh, chào đón mặt trời, đón niềm hy vọng tốt đẹp của một ngày mới, năm mới. Hơn nữa, theo sách “Chiêm tuế sự thư” và “Kinh sở tuế”: ngày mùng 1 thường được coi là ngày của gà, mùng 2: ngày của chó, ngày 3, ngày của lợn, 5: dê, 6: ngựa, 7: người, 8: lúa. Chính vì thế, nếu ngày mùng 1 khí trời khô ráo mát mẻ, trời đẹp là cả năm được tốt lành. 

Đặc biệt, trong dòng tranh dân gian, loài gà có một vị trí khá quan trọng. Trong bức Gà đại cát, hình ảnh chú gà oai vệ, hùng dũng, biểu tượng cho sự thịnh vượng và 5 đức tính tốt của người quân tử cần có như: văn, võ, dũng, nhân, tín. Cái mào đỏ của gà trống, biểu tượng cho chiếc mũ quan, gọi là văn; Chân gà có cựa sắc nhọn như kiếm, dùng để đấu chọi, gọi là võ; Thấy địch thủ, dũng cảm, xông vào chiến đấu tới cùng, gọi là dũng; Kiếm được mồi cùng nhau ăn, gọi là nhân. Hàng ngày, gà gáy canh giờ rất chuẩn, đánh thức mọi người dậy chăm lo việc đồng áng, gọi là tín.


Chú gà trong tranh “Gà đại cát” rất sống động, vừa chạy, vừa kêu, tràn đầy sức sống. Đuôi gà quá đẹp, cong như cầu vồng nhiều mầu sắc, cái mào sặc sỡ to khỏe, cùng với đôi chân cứng có cựa như sắt như thép dẫm lên hòn đá. Dáng của chú gà trống rất oai hùng, đĩnh đạc giữa lùm hoa nở muôn sắc như biểu tượng cho một mùa xuân an lạc. Có khá nhiều phiên bản Gà đại cát, nhưng tinh thần nhìn chung vẫn là “bách chiến, bách thắng”, rất ngạo nghễ và vui tươi.

Bức “Gà mẹ và gà con”, hay “Đàn gà”, là một trong những bức tranh vui nhộn. Trong tranh, gà mái mẹ, miệng đang gắp một con mồi, trên lưng, là 2 chú gà con và khoảng 8 chú khác bao xung quanh mẹ. Sự đông đúc no đủ của đàn gà như biểu thị sự sinh sôi nảy nở, lắm con nhiều cháu, lộc phát quanh năm cho gia chủ treo tranh. Tình mẫu tử, nhường nhịn, chăm sóc đàn con của gà mẹ biểu thị sự ấm áp, sum vầy của gia đình. Với lối vẽ chặt chẽ, giàu nhịp điệu, đúng tư thế choãi cánh, xoải chân, những cái mỏ, sự ngơ ngác non nớt của những chú gà con, vẻ vững chãi, chắc nịch của gà mẹ sẵn sàng xù lông mài móng để bảo vệ đàn con.


Bức tranh “Em bé ôm gà” là một trong những tác phẩm kinh điển của dòng tranh dân gian Đông Hồ. Em bé mũm mĩm khỏe mạnh, mặt mũi sáng sủa thông minh, hai tay ôm chặt gà, một tay giữ cánh, một tay giữ ức như giữ một vật quý đang tìm cách thoát khỏi tay mình. Chú gà trong tranh cũng rất đáng yêu, đầu ngẩng cao, mắt sáng, hai chân lấy đà đạp mạnh xuống đất, nửa như muốn vuột khỏi tay chú bé, nửa không. Sự vùng vẫy dùng dằng của gà đối lập với sự háo hức ngây thơ của chú bé tạo nên một niềm vui cho người xem ở sự hồn nhiên. Bức tranh thể hiện sự vinh hoa, phú quý, no ấm cho gia chủ. 

Bức tranh “Gà thư hùng” miêu tả hai chú gà trong tư thế chọi nhau. Bức vẽ rất sinh động với nhân vật là hai chú gà trống thuộc hàng “oách”, to khỏe, cựa dài, sắc nhọn. Chân chúng cái co, cái duỗi, đầu đang nghiêng nghe ngóng, chú ý đối phương để chuẩn bị vào trận chiến. Đuôi cong đẹp, nhiều màu thể hiện vẻ đẹp lỗng lẫy của các chú gà - Một trận sống mái sắp sửa diễn ra. Bức tranh thể hiện thông điệp, ý chí, quyết tâm trong cuộc sống. 

Nghệ thuật tranh dân gian, tưởng như rất phóng túng, bình dân, tự do, nhưng thực ra cũng khá nghiêm ngặt, niêm luật. Ví như: Nếu vẽ gà, thì thường đi đôi với hoa cúc; vẽ vịt, kèm hoa sen theo câu phương ngôn: “cúc kê, liên áp”. Chính vì thế, nếu quan sát kỹ, bạn có thể được thưởng lãm một bức vẽ chú gà khoác bộ cánh lộng lẫy dưới khóm cúc đang khoe sắc.
 

Màu sắc trong tranh cũng khá đặc trưng. Có một nghệ nhân đã nhận xét: “Tranh gà lợn, đỏ như xôi gấc, vàng như lúa chín, xanh như lá mạ, hoặc vàng như nghệ kho cá, xanh như cốm non, đỏ như ngô già, nâu như đất cày”… Đây là những màu sắc thiên nhiên gắn bó từ bao đời với người dân đồng bằng Bắc Bộ, nó nôm na, bình dị, đơn giản và đầy vui tươi như chính tính cách của người Việt xưa.

Làm sao để dòng tranh dân gian được bảo tồn, phát triển song hành với thời đại, đây có lẽ là niềm mong ước đau đáu của các nghệ nhân tranh dân gian. Các bản khắc gỗ có giá trị cao về tinh thần và giá trị cần phải được nâng niu, phát triển và gìn giữ. Làm sao để nhìn những bức tranh, con người có thể cảm nhận được giá trị tinh thần, những hy vọng, mong ước được ngầm gửi gắm trong các bức tranh dân gian này. Làm sao để tranh Đông Hồ không chỉ sản xuất vàng mã thay thế cho tranh, để cho tranh được bán đi muôn nơi không còn là vật quý hiếm vì không ai còn muốn làm nữa. Những điều ấy, có lẽ vẫn luôn là những điều cấp bách cần làm ngay để cứu giúp một dòng tranh sắp sửa biến mất.

Với chất liệu giấy đặc biệt làm từ bột gạo, bột nếp, bột sến và vỏ con điệp, cùng với các màu sắc từ cây cỏ tự nhiên như lá tre, lá chàm, hoa hòe, sỏi son…  tranh Đông Hồ có một vẻ đẹp dung dị, bắt mắt và nhẹ nhõm.
Sử dụng tiếng Việt có dấu. Ký tự còn lại 500.

* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn

TT
Đội bóng
Trận
+/-
Điểm
1
28
+46
64
2
28
+39
64
3
27
+34
60
4
29
+18
56
5
28
+17
53
6
28
0
47
7
29
-4
44
8
28
+6
42
9
28
-2
41
10
28
+11
40
11
27
+2
39
12
29
-1
38
13
28
-11
35
14
28
-16
27
15
28
-12
26
16
29
-18
22
17
28
-10
21
18
29
-16
21
19
29
-34
17
20
28
-49
15
  • Chủ tịch Lê Công Vinh lì xì BHL và cầu thủ TP.HCM trong ngày khai xuân Chủ tịch Lê Công Vinh lì xì BHL và cầu thủ TP.HCM trong ngày khai xuân

    Đội bóng TP.HCM đã có buổi tập khai xuân Đinh Dậu 2017 vào sáng nay 2/2, tức ngày mùng 6 tết. Nhân ngày này, quyền chủ tịch Lê Công Vinh đã có mặt chúc tết và lì xì lấy may cho các thành viên của đội bóng.

  • Cầu thủ HAGL đi xuyên đêm hội quân cùng U23 Việt Nam Cầu thủ HAGL đi xuyên đêm hội quân cùng U23 Việt Nam

    Ngày 2/2, tức mùng 6 Tết âm lịch, ĐT U23 Việt Nam chính thức hội quân tại TP.HCM. Với thành phần đông đảo nhất, các cầu thủ HAGL đã có hành trình bằng ô tô dài hàng trăm km để kịp hội quân cùng U23 Việt Nam.

  • Về làng Vân uống rượu xem hội vật cầu bùn Về làng Vân uống rượu xem hội vật cầu bùn

    Nhắc tới làng Vân (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) người ta nhớ tới hương vị thơm nhè nhẹ của rượu làng Vân vốn nức tiếng gần xa.

  • Phỏng vấn giả tưởng: Tại sao Gà lại cục tác lá chanh? Phỏng vấn giả tưởng: Tại sao Gà lại cục tác lá chanh?

    Mùng 5 Tết, toà soạn báo Bóng Đá đón tiếp một vị khách đặc biệt đến xông đất, đó là Mr Gà Đinh Dậu. Không bỏ lỡ cơ hội, phóng viên báo Bóng Đá đã có một màn phỏng vấn khai bút đầu năm ra trò.

  • HLV Hoàng Anh Tuấn ăn Tết trong bệnh viện HLV Hoàng Anh Tuấn ăn Tết trong bệnh viện

    Đúng vào dịp Tết, mẹ của HLV Hoàng Anh Tuấn phải nhập viện vì bị ngã. Vậy là, cả Tết, người hùng đưa Việt Nam đến với U20 World Cup phải ăn Tết trong bệnh viện.

  • VFF thuê thêm bác sĩ ngoại và lời khuyên từ HLV Calisto VFF thuê thêm bác sĩ ngoại và lời khuyên từ HLV Calisto

    Theo nguồn tin từ Đức, VFF đã đạt được thoả thuận để thuê bác sĩ ngoại cho ĐT Việt Nam. Đây cũng là một trong những nội dung mà HLV Calisto từng đề xuất.

  • U19 Việt Nam: Người hùng vô danh chinh phục mộng World Cup U19 Việt Nam: Người hùng vô danh chinh phục mộng World Cup

    Pha chạm bóng đầy tinh tế của Trần Thành tung lưới U19 Bahrain giúp U19 Việt Nam viết nên trang sử mới trong lịch sử bóng đá nước nhà. Từ những cậu bé vô danh, họ trở thành người hùng của dân tộc khi đưa đội tuyển trẻ chạm cánh cửa thế giới.

  • Hành trình đi tìm gia đình gốc Việt của Yohan Cabaye Hành trình đi tìm gia đình gốc Việt của Yohan Cabaye

    Yohan Cabaye là tiền vệ rất nổi tiếng của ĐT Pháp, và được nhiều người Việt quan tâm bởi anh có bà nội là người gốc… Hải Phòng. Từng có rất nhiều tranh cãi: bà của Cabaye là bà nội hay bà ngoại, hay thậm chí chỉ là bà... nhận vơ kiểu thấy sang bắt quàng làm họ?

  • Công Phượng kết thúc Tết sớm, tập trung cùng U22 Việt Nam Công Phượng kết thúc Tết sớm, tập trung cùng U22 Việt Nam

    Sau quãng thời gian nghỉ Tết Nguyên đán Đinh Dậu, tiền đạo Nguyễn Công Phượng đã sớm nói lời chia tay người thân, bạn bè để thu xếp hành lý bay vào TP.HCM, chuẩn bị cho đợt tập trung đầu tiên trong năm của U22 Việt Nam.

  • Năm Dậu nói chuyện gà Năm Dậu nói chuyện gà

    Gà có một vị trí khá quan trọng đối với nền văn minh lúa nước. Thế nên, gà xuất hiện đàng hoàng trong bộ lịch 12 con giáp của người dân vùng Đông Nam Á.

  • V.League 2016 thiết lập hàng loạt đỉnh cao mới V.League 2016 thiết lập hàng loạt đỉnh cao mới

    Tất cả các mùa giải đã qua, không mùa giải nào sánh được với V.League 2016 và nó xứng đáng được coi là tác phẩm “bom tấn” của mọi tác phẩm “bom tấn”, với sự gay cấn, quyết liệt, kịch tính được đẩy lên đỉnh điểm. Song hành là cái kết đầy bất ngờ và vô vàn đỉnh cao mới được thiết lập.

Thông tin Toà soạn

Tạp chí Điện tử Bóng Đá

Tổng biên tập:
Nguyễn Tùng Điển
Phó Tổng biên tập:
Thạc Thị Thanh Thảo Nguyễn Hà Thanh Nguyễn Trung Kiên Vũ Khắc Sơn

Địa chỉ liên hệ

Tầng 6 tòa nhà Licogi 13
Số 164 đường Khuất Duy Tiến, quận Thanh Xuân, Hà Nội

Tel: (84.24) 3554 1188 - (84.24) 3554 1199
Fax: (84.24) 3553 9898
Email: toasoan@bongdaplus.vn | vanphong@bongdaplus.vn
 

Liên hệ Quảng cáo

Hotline: 0903 203 412
Email: quangcao@bongdaplus.vn

x