ĐT Anh & quá trình tiến hóa mảng miếng chiến thuật

Thay vì tập trung vào giải U21 châu Âu diễn ra tại Ba Lan và Confed Cup tại Nga, Southgate cùng người trợ lý đắc lực Holland lại dành thời gian lang thang trên các con đường ở xứ sở Bạch Dương để tìm trại huấn luyện tiềm năng cho tuyển Anh nhằm chuẩn bị cho World Cup 2018. 

"Dĩ nhiên, chúng tôi chưa vượt qua vòng loại, nhưng chúng tôi vẫn săn tìm một địa điểm lý tưởng và trải nghiệm sự khác biệt về khí hậu. Chúng tôi đã giành 4 tuần vi vu trên các con đường ở Nga, chỉ có tôi và Gareth. Chúng tôi trở lại theo dõi giải U21 châu Âu khi các trận đấu của tuyển Anh diễn ra, rồi sau đó trở lại Confed Cup. 

Chúng tôi đã dành rất nhiều thời gian trên máy bay, song điều đó thực sự cho chúng tôi cơ hội để nói về những gì mà chúng tôi đã học hỏi được trong những năm qua", Holland hồi tưởng lại những đoạn hội thoại dẫn tới quyết định áp dụng sơ đồ 3-3-2-2 hiện tại của đội tuyển quốc gia Anh.

Kể từ đây, hai người đàn ông bắt đầu nảy ra ý tưởng về việc thoát khỏi hệ thống mà người tiền nhiệm đã sử dụng. Và rồi, cuối cùng, tuyển Anh đang vận hành một sơ đồ chiến thuật mới mẻ với các cầu thủ chạy cánh, 3 trung vệ và không còn tiền đạo cánh truyền thống.

"Khi chúng tôi lên tiếp quản tuyển Anh, hoàn cảnh ra sao chắc chẳng cần phải nhắc lại. Trận gần nhất là khi Sam Allardyce là HLV trưởng, làm khách trước Slovakia ở vòng loại. Chúng tôi thắng nhờ bàn thắng muộn của Adam Lallana. Trước trận đấu đó là cuộc đọ sức với Iceland ở EURO 2016, dưới thời Roy Hodgson. Vì thế, trận đấu đầu tiên của Gareth là như này: 3 HLV trong 3 trận với tuyển Anh và dư âm ở trận thua Iceland vẫn chưa nguôi ngoai. Chúng tôi có 2 hoặc 3 ngày làm việc và bắt đầu ngay vào vòng loại.

Gareth là một người thông minh và sớm nhận ra đó chưa phải là lúc làm cuộc cách mạng. Đó chỉ là thời điểm đưa ra quyết định để giành kết quả tốt trong ngắn hạn, giúp đội tuyển vượt qua vòng loại. Hệ thống của Hodgson là 4-3-3. Sam cũng sử dụng 4-3-3 trong một trận duy nhất của ông ấy. Chúng tôi biến chuyển hệ thống ấy sang 4-2-3-1 với một cầu thủ đá số 10 hơn là một tiền vệ trụ. Kế hoạch trong ngắn hạn là sẽ giúp các tiền đạo nhận được nhiều sự hỗ trợ hơn, và hi vọng điều này đủ tốt để giúp chúng tôi đi tiếp".

Tuyển Anh vượt qua vòng loại World Cup mà không thua bất kỳ trận nào. Nhưng cả Southgate và "cánh tay phải" Holland đều không hài lòng. Southgate từng thi đấu trong sơ đồ 3 hậu vệ dưới thời Terry Venables và Glenn Hoddle. Holland từng làm trợ lý ở Chelsea, khi Antonio Conte đưa The Blues vô địch Ngoại hạng Anh với sơ đồ 3 hậu vệ. Và vào đêm đó, đêm ăn tối ở Sochi, quyết định đã được đưa ra.

"Chúng tôi nhín vào đội tuyển Anh của Terry Venables tại EURO 1996, với Steve McManaman và Darren Anderton đá như những cầu thủ chạy cánh, còn Gary Neville chơi ở hàng thủ 3 người, và sự cân bằng nơi tuyến giữa. Chúng tôi thậm chí còn quay ngược lại cả thời Bobby Robson, người từng áp dụng sơ đồ 3 hậu vệ cho Tam Sư tại Italia 90. Nhưng thay vì chỉ suy nghĩ về những gì đã diễn ra trong quá khứ, chúng tôi đặt ra nhiều câu hỏi: Điều gì có thể giúp tuyển Anh không phải nhận nhiều bàn thua? Điều gì giúp tuyển Anh kiểm soát trận đấu?

Chúng tôi đã theo dõi các trận đấu của một số đội tuyển mạnh tại Confed Cup như Đức, Bồ Đào Nha, Mexico, Chile, và cố gắng hình dung xem làm cách nào tuyển Anh có thể đối đầu lại với những đối thủ như vậy. Chúng tôi đưa ra một vài quyết định, và một trong số đó là hàng thủ 3 người. Chúng tôi cảm thấy đội tuyển có thể trở nên tốt hơn, khi không hoặc có bóng, với hàng thủ 3 người.

Tôi đã có 1 năm làm việc với Conte khi Chelsea vô địch Ngoại hạng Anh cùng sơ đồ 3-4-3, với Azpilicueta, Gary Cahill và David Luiz ở hàng thủ 3 người. Lần đầu tiên chúng tôi thử nghiệm 3-4-3 tại tuyển Anh là trận giao hữu gặp Đức hồi tháng 3/2017. Chúng tôi đã thua trận đấu đó, nhưng đó là một màn trình diễn không đến nỗi nào. Vì thế, bước tiếp theo là làm sao để tuyến giữa trở nên cân bằng. Chúng tôi có những tiền đạo giỏi, và nếu chơi với sơ đồ 3-3-2-2, chúng tôi có thể đá với 2 tiền đạo thay vì chỉ 1. Tiêu chí còn lại là: "Tuyển Anh có cầu thủ chạy cánh không?". Chúng tôi có đủ loại cầu thủ chạy cánh. Và sơ đồ này hợp lý".

Ý tưởng là để Kieran Tripper và Ashley Young chơi như những cầu thủ chạy cánh bổ trợ, hơn là chạy cánh chính thống. Jordan Henderson sẽ thi đấu như một chiếc mỏ neo và 2 tiền vệ tấn công để hỗ trợ cho Harry Kane cùng Raheem Sterling. Vai trò đó đã được giao cho Jesse Lingard và Dele Alli ở trận gặp Tunisia. Tuy nhiên, Ruben Loftus‑Cheek nhiều khả năng sẽ đảm nhận vai trò này ở trận đấu gặp Panama do Alli ngồi ngoài vì chấn thương đùi.

"Trận đấu gặp Hà Lan hồi tháng 3 là lần đầu tiên bạn nhìn thấy tuyển Anh đá với 2 tiền vệ tấn công. Nigeria là lần đầu tiên chúng tôi thử nghiệm Alli ở vai trò này. Lingard được đôn lên cao hơn, còn Sterling kéo xuống dưới đôi chút. Chiến thuật này tạo ra vấn đề cho các đối thủ của chúng tôi. 

Điều thú vị là ở 4 trận gần nhất, các đối thủ đều thay đổi sơ đồ ở giờ nghỉ giữa hiệp nhằm ứng phó với chúng tôi. Hà Lan thay đổi ở hiệp 2, Nigeria cũng vậy. Tunisia cũng có sự thay đổi ở giờ nghỉ giữa hiệp. Đó luôn là một tín hiệu tốt, khi các đối thủ gặp rắc rối với những gì chúng tôi đang cố gắng thực hiện.

Tuyển Anh đang có những màn trình diễn tốt. Chúng tôi tạo ra nhiều cơ hội hơn, nguy hiểm hơn, nhưng điều chưa làm được là tung đòn kết liễu đối thủ. Chúng tôi đáng lẽ đã có thể ghi 3 hoặc 4 bàn vào lưới Tunisia ở hiệp 1. Vậy vấn đề là gì? Nếu bạn nhìn vào đội tuyển Anh, những bàn thắng của chúng tôi đến từ đâu? Chúng tôi phụ thuộc vào Kane, cậu ấy là một cầu thủ đẳng cấp mà bạn có thể trông mong vào.

Alli ghi nhiều bàn cho Tottenham nhưng không duy trì được sự ổn định lên tuyển Anh. Sterling có nhiều bàn cho Man City nhưng không thể mang đẳng cấp ấy lên đội tuyển quốc gia. Jesse cũng ghi bàn cho Man United, và cậu ấy cũng có thời cơ thuận lợi ở trận gặp Tunisia. Liệu chúng tôi có những sự lựa chọn khác tốt hơn ở khâu ghi bàn. Tôi không chắc là có. Chúng tôi đang sử dụng những cầu thủ mà chúng tôi cho rằng có tiềm năng. Tuy nhiên, họ còn trẻ với không nhiều lần khoác áo đội tuyển quốc gia. Có lẽ chúng tôi cần thêm thời gian".