Slovenia thiệt thòi về "Quota chính trị"

Oblak giải thích: “Vào thời của tôi, luôn có một quy định ngầm, rằng chỉ có tối đa 2 cầu thủ Slovenia trong đội tuyển Nam Tư. Cạnh đó là 2 cầu thủ Montenegro, 5 cầu thủ Croatia, 10 cầu thủ Serbia, và một vài cầu thủ Bosnia trong đội tuyển. Giả sử tôi kém tài và không xứng đáng khoác áo ĐTQG, sẽ có một cầu thủ khác của Slovenia hy vọng được triệu tập. Trên thực tế, tôi lại thành công. Và do vậy, chính tôi bít lối lọt vào đội tuyển Nam Tư của các đồng hương. Nếu tôi và Popivoda cứ ở mãi trong đội tuyển thì các cầu thủ xuất sắc khác của Slovenia không có cơ hội được chọn”.

Xin nhắc lại, đấy chỉ là lời nói của Brane Oblak, và Oblak cũng chỉ nói về thời của ông. Trên thực tế, quả là không có cầu thủ Slovenia nào khác lọt được vào đội tuyển Nam Tư nếu trong danh sách đã có Oblak và Popivoda. Vỏn vẹn 7 người Slovenia được tuyển trong suốt lịch sử tồn tại của đội tuyển Nam Tư, đấy rõ ràng là một con số “gây ấn tượng”.

Nhìn vào tài năng của các cầu thủ Slovenia, người ta càng phải tin rằng Oblak nói đúng. Trong lần duy nhất tham dự World Cup, Oblak đã được bình chọn là cầu thủ xuất sắc thứ 5 của VCK - một VCK World Cup gồm đầy rẫy những cầu thủ lớn (Oblak chỉ chịu xếp dưới Johan Cruyff của Hà Lan, Franz Beckenbauer của Đức, Kazimierz Deyna của Ba Lan và Johan Neeskens của Hà Lan).


Sau Oblak và Popivoda thì Srecko Katanec trở thành cầu thủ thứ 3 trong lịch sử Slovenia được tham dự World Cup (năm 1990 - cũng là năm cuối cùng Liên bang Nam Tư góp mặt ở đấu trường World Cup). Không cần giới thiệu gì thêm về tài năng của Katanec, nhất là những ai hâm mộ Sampdoria nói riêng hoặc Serie A nói chung.

Sau khi Nam Tư tan rã, Slovenia chỉ mất vài năm “ra riêng” là đã nhanh chóng trở thành một thế lực mới trong làng bóng đỉnh cao. EURO 2000 là giải đấu lớn đầu tiên đội này góp mặt ở VCK. Tại giải ấy, với ngôi sao Zlatko Zahovic được đặt biệt danh “Zidane Slovenia”, đội bóng do Katanec huấn luyện đã tưng bừng dẫn đến 3-0 trước một Nam Tư mới (chỉ còn Serbia và Montenegro), nhưng rút cuộc lại hòa 3-3. Slovenia cũng hòa Na Uy và chỉ thua TBN với tỷ số sít sao 1-2.

Sau đó, Slovenia còn lọt vào VCK các kỳ World Cup 2002 và 2010. Khó mà hình dung một nền bóng đá như thế trước đây chỉ có đúng 7 cầu thủ được khoác áo đội tuyển Nam Tư. Vấn đề đặt ra: cái mà Oblak gọi là “quota” trong đội tuyển Nam Tư do ai đặt ra?

THEO “QUOTA” HAY LÀ... CHẾT?
Bản thân Katanec luôn lắc đầu, không tin rằng những gì đàn anh Oblak nói là đúng sự thật. Trớ trêu thay, một nhân vật nổi tiếng khác của bóng đá Nam Tư là HLV Ivica Osim không chỉ thừa nhận cái “quota” ấy, mà còn tiết lộ: Katanec chính là nạn nhân!

Osim là một nhân vật nổi tiếng của bóng đá Nam Tư trong cả 2 vai trò, cầu thủ và HLV. Bây giờ, ông đã vui thú điền viên, không vướng bận gì nữa với bóng đá. Nhưng có những điều ông không bao giờ quên được. Osim kể: “Hàng đêm trước khi ngủ, tôi thường nghĩ về hai điều trong quá khứ. Một là tôi đã nhiều lần từ chối đề nghị dẫn dắt Real Madrid, chẳng biết có phải là sai lầm lớn hay không. Hai là, đội Nam Tư tại World Cup 1990 sẽ mạnh đến mức nào nếu được thi đấu trong hoàn cảnh bình thường”.

Đấy là lần cuối cùng đội tuyển Nam Tư xuất hiện trên đấu trường World Cup. Hai năm sau, dù đã đoạt vé, họ bị loại khỏi VCK EURO 1992 do lệnh cấm vận của Liên Hiệp Quốc, vì cuộc chiến ở Nam Tư. Đan Mạch xếp dưới Nam Tư ở vòng loại, nhưng khi được chọn dự VCK, họ lại đoạt luôn chức vô địch EURO 1992!


Một năm trước đó, chiếc Cúp C1 châu Âu thuộc về đội Red Star Belgrade đầy ắp tài năng của Nam Tư. Và một năm trước nữa chính là kỳ World Cup 1990 mà đến bây giờ HLV Osim vẫn còn nuối tiếc. Nếu không bị đè nén bởi các vấn đề chính trị, sắc tộc, đội Nam Tư của Osim khi ấy sẽ còn mạnh đến cỡ nào?

Đấy là Nam Tư của Dragan Stojkovic, Dejan Savicevic, Robert Prosinecki, Darko Pancev, Safet Susic, Davor Suker... Đấy là một tập hợp đầy ắp ngôi sao, đến từ những sắc tộc khác nhau. Đấy là sản phẩm của một... lò lửa chiến tranh. Thậm chí đấy là nguyên nhân chiến tranh.

Tại World Cup 1990, các đồng nghiệp của HLV Osim chỉ tập trung suy nghĩ về các giải pháp chiến thuật, sao cho đội bóng trong tay họ phát huy tối đa sức mạnh. Thế còn Osim? Ông phải theo dõi tình hình chính trị nóng bỏng ở quê nhà, thăm dò phản ứng của người dân ở từng nơi tại Nam Tư sau trận đấu đã qua, và phán đoán hành động của họ sau trận kế tiếp.

Ngôi sao trẻ Zvonimir Boban, thay vì lấp lánh trên bầu trời World Cup, đã phải trốn khỏi Nam Tư và bị cấm dự World Cup. Đồng hương của anh, như Davor Suker hoặc Alen Boksic, có dự World Cup cũng không được ra sân phút nào và đấy là điều ai cũng dễ dàng đoán ra. Chọn ai, bỏ ai cho mỗi trận đấu? Câu trả lời của Osim không đến từ các vấn đề chuyên môn, mà chỉ là giải pháp chính trị hoàn toàn. Chính ông xác nhận!

Đại khái, Osim phải chọn đội hình ra sân sao cho nó không phải là cái cớ để người ta chính thức xả súng vào nhau tại quê nhà. Có lúc, mâu thuẫn giữa hai thành phần mạnh nhất ở Nam Tư khi ấy là Serbia và Croatia lên cao đến nỗi HLV Osim phải đưa đến 5 cầu thủ Bosnia vào đội hình chính. Ông chỉ chọn 2 cầu thủ Serbia và 1 cầu thủ Croatia. Và dĩ nhiên, ông phải đưa 1 cầu thủ Macedonia, 1 cầu thủ Slovenia, 1 cầu thủ Montenegro vào đội hình chính, cho đủ đại diện của 6 nước làm nên Nam Tư.

Kết quả khi ấy: Nam Tư thắng TBN trong trận knock-out để vào tứ kết. Nhưng khi đã vào tứ kết, Osim lại phải xáo trộn đội hình. Ông lại phải bỏ cầu thủ xuất sắc Srecko Katanec ra ngoài, đơn giản vì gia đình Katanec ở Ljubljana, và bản thân anh, bị dọa giết nếu còn khoác áo Nam Tư. Đội bóng của Osim dừng chân khi thủ hòa 0-0 với Argentina (của Diego Maradona) và thua trên chấm 11m luân lưu.

Ai đặt ra “quota” cho bóng đá Nam Tư? Dĩ nhiên, Osim là người toàn quyền quyết định khi ông giữ ghế HLV trưởng. Nhưng ông nói: “Áp lực từ mọi phía buộc tôi phải cân nhắc kỹ từng sự lựa chọn. Chẳng còn chút chuyên môn nào. Tất cả đều là chính trị. Tôi luôn tâm niệm một điều: bóng đá không thể quan trọng hơn cuộc sống. Tôi không chấp nhận những cái chết vì bóng đá. Tôi buộc phải hy sinh tình yêu bóng đá vì mạng sống con người. Và tôi gạt Katanec ra khỏi đội hình”.

(Còn tiếp)

Năm 1974, Brane Oblak trở thành cầu thủ Slovenia đầu tiên được xuất hiện trên sân cỏ World Cup (ngoài Oblak, danh sách dự World Cup trong năm ấy của đội Nam Tư còn có một cầu thủ nữa của Slovenia, tên là Danilo Popivoda). Trước và sau đó, chỉ có vỏn vẹn 5 cầu thủ khác của Slovenia có vinh dự khoác áo đội tuyển Nam Tư.