Antonio Valencia và cả cuộc đời chỉ chạy, chạy, và chạy

HỒ SƠ CẦU THỦ

Sân Riverside, ngày 19/3/2017, Man United đối đầu Middlesbrough. Trận đấu đã trôi về những phút bù giờ. M.U khi đó đang dẫn 2-1, và chỉ cần chơi chắc chắn 3 phút bù giờ cuối để đảm bảo 3 điểm trong tay. Ai cũng nghĩ tới điều đó, trừ Valencia.

Nhận thấy hậu vệ Boro giữ bóng không chắc chắn, Valencia xông lên gây áp lực. Bóng được trả thẳng về cho thủ thành Victor Valdes. Tình huống đó lẽ ra đã kết thúc bằng một pha phát bóng lên bình thường, nhưng Valencia đã làm khác đi bằng khả năng chỉ riêng mình anh có.

Đồng hồ đếm ngược trận đấu trôi về những giây cuối cùng, Valencia vẫn không nghĩ ngợi nhiều đến việc bảo toàn tỷ số. Nhận thấy cơ hội, anh nhanh chóng lao về phía trước, chạy không biết mệt mỏi. Nhìn thấy Valencia lao tới dũng mãnh như thế, Valdes lúng túng để mất bóng. Chỉ còn mình Valencia trước khung thành trống, và anh ấn định tỷ số 3-1 cho Man United.

Những bước chạy mạnh mẽ ở phút bù giờ hiệp 2 của một cầu thủ đã chơi trọn 90 phút trước đó dường như là điều không tưởng trong tâm trí mỗi chúng ta. Nhưng đối với Valencia, chuyện phi thường ấy chỉ là một trong vô số câu chuyện đời thường của anh. Suốt 35 năm cuộc đời cầu thủ, Valencia đã phải trải qua biết bao sóng gió để có ngày hôm nay.

Sinh ra ở thành phố Nueva Loja, miền đông bắc Ecuador, chắc chắn thuở nhỏ cậu bé Valencia không hề tưởng tượng sau này mình sẽ trở thành cầu thủ chuyên nghiệp, được chơi bóng cho CLB nổi tiếng nhất hành tinh.

Lớn lên trong hoàn cảnh nghèo khó của gia đình, tuổi thơ Valencia đã làm nên con người anh như ngày nay. Thi hành chính sách kinh tế tự cung tự cấp, và thường xuyên công khai ủng hộ chế độ thực dân vì sở hữu nguồn giàu mỏ phong phú, Nueva Loja đã lâm vào khó khăn ngay từ khi được tập đoàn dầu Texaco lập ra năm 1971.  

Giống như phần lớn đất nước Ecuador, Loja có thời tiết ẩm ướt khó chịu, và ngày càng tệ hơn với những cơn mưa đêm. Rừng nhiệt đới bị tàn phá nghiêm trọng, cùng ô nhiễm do khai thác dầu thô đã góp phần phá hủy thành phố này trước khi Valencia chào đời.

Tệ hơn nữa, thành phố khó khăn Loja còn dần trở thành một Colombia thu nhỏ khi là nơi trú ngụ của nhiều băng đảng ma túy lớn. Chúng đụng độ với nhau trên đường phố hoặc trong ngõ hẻm.  

Dù vậy, mặc cho những điều tiêu cực ấy diễn ra hàng ngày, Loja vẫn tồn tại nhờ lối kinh tế tự cung tự cấp. Đây là điều không thể thiếu lúc Valencia lớn lên, giúp anh trở thành người kiên cường, chăm chỉ và biết tự chăm lo cho bản thân như ngày nay.

Paul Jewell, người từng huấn luyện Valencia trong 3 năm anh chơi cho Wigan Athletic, đã rất ngạc nhiên khi thấy Valencia hòa nhập nhanh với phong cách sống và văn hóa nước Anh khi anh mới đặt chân tới dù mắc phải một rào cản lớn: Valencia không biết một chút tiếng Anh nào, và chỉ biết đọc tiếng Tây Ban Nha ở mức tối thiểu. Đó là thời điểm năm 2006, lúc anh mới được Villarreal cho Wigan mượn.

Năm 2009, Jewell từng trả lời phỏng vấn với tờ Daily Mail và tiết lộ về cuộc sống của Valencia những ngày đầu tới nước Anh: "Cậu ấy nhanh chóng bắt tay vào tập luyện dù phải sống ở khách sạn. Antonio không biết tiếng Anh nhưng nhanh chóng tự mua xe và thuê nhà. Tôi rất ấn tượng vì hiếm khi thấy một ai đó sống độc lập như vậy".

Cuộc sống nghèo khổ thuở thơ ấu bên những cánh rừng mưa nhiệt đới ở Amazon đã giúp anh trở thành người biết thích nghi với nghịch cảnh, tận dụng những sở trường của bản thân để khỏa lấp đi những điểm yếu. Giống như thành phố Nueva Loja tự vượt qua những thời khắc khó khăn vậy.

Việc Valencia thích nghi với vị trí hậu vệ cánh phải là một ví dụ như thế. Anh từng bị nghi ngờ không thể chơi ở hàng phòng ngự, giống như thời điểm anh mới sang Anh chơi bóng vậy. Hiếm cầu thủ Nam Mỹ nào có thể thích nghi tốt với bóng đá Anh như thế. Valencia vượt qua tất cả, bằng một thái độ nghiêm túc và rõ ràng trong công việc được giao. Nhờ đó, anh đã thành công ở Manchester United.

Thuở nhỏ, Valencia lớn lên trong một gia đình có 6 anh chị em. Cùng ba mẹ kiếm sống, ngay từ khi còn bé tí, cậu bé Valencia đã phải làm nhiều việc, phụ mẹ bán đồ uống bên ngoài sân vận động Carlos Vernaza ở Loja mưu sinh qua ngày. Sau khi bán được nước uống cho khách, Valencia lượm lại từng vỏ nhựa rỗng cùng cha để kiếm tiền bán ve chai.

Chẳng ai nghĩ cậu bé đó sau này lại đeo băng đội trưởng Manchester United. Nếu không có bóng đá, Valencia và gia đình hẳn vẫn sẽ sống khốn khó đến tận ngày nay. Tuổi thơ đầy giông bão như vậy, nhưng Valencia chẳng bao giờ cường điệu hóa về quá khứ. "Tuổi thơ của tôi thật hạnh phúc đấy chứ. Lúc bố tôi làm việc, mọi người còn lại trong gia đình đều cùng nhau làm việc khác để kiếm tiền", anh bộc bạch.

Cậu bé Valencia ngày nhỏ luôn dành thời gian rảnh ngoài những lúc làm việc để chơi bóng cùng bạn bè ở Loja. Khi anh 11 tuổi, tuyển trạch viên Papi Perlaza vô tình thấy anh chơi bóng cùng bạn bè. Ông ấn tượng khi thấy Valencia chạy vòng quanh những cậu bé lớn tuổi hơn.  

Với kinh nghiệm của một cựu cầu thủ chuyên nghiệp, ông giúp Valencia ký hợp dồng với học viện bóng đá địa phương Sucumbios. Sự kiện này chỉ là một dấu mốc rất nhỏ trong sự nghiệp của Valencia, nhưng lại là bước đầu tiên giúp anh bước tới con đường cầu thủ chuyên nghiệp.  

Điều kiện chơi bóng ở Sucumbios không thực sự tốt, nhưng Valencia yêu bóng đá. Anh sẵn sàng ra sân tập luyện ngay cả khi sân bóng ngập trong nước mưa và bùn lầy. Điều kiện cơ sở vật chất là rào cản ngăn trở Valencia phát triển, nhưng anh chẳng bận tâm với điều đó.  

Đến tận bây giờ, Perlaza vẫn lấy Tono (biệt danh của Valencia thuở nhỏ) để làm gương cho những cầu thủ trẻ về những giá trị họ phải học được, nếu muốn thành công như anh. Trả lời nhật báo Ecuador El Universo, Perlaza thẳng thừng bày tỏ: "Antonio là một hình mẫu đáng học theo. Tôi nói với những cầu thủ trẻ của mình: Nhìn này, cháu giỏi hơn cả Antonio ở cùng tuổi cậu ấy đấy. Điều đó khích lệ bọn trẻ tiến bộ.  

Tôi biết làm vậy là hơi phóng đại, nhưng buộc phải làm thế vì cầu thủ ngày nay thiếu động lực. Tôi cũng nói với chúng: Antonio từng ngồi đó. Giống như các cháu, cậu ấy đi giày rách, mặc áo rách, bụng ăn không đủ no, nhưng nhờ kiên trì mà cậu ấy được như ngày nay".  

Sau khi chơi bóng 4 năm ở Sucumbios, Velencia gây chú ý với Club Deportivo El Nacional, một trong những đội bóng nổi tiếng nhất Ecuador. Đội bóng do quân đội sở hữu này nằm ở thủ đô Quito. Valencia quyết định lên đường. Anh không hề nói gì về lời mời đến Quito cho cha biết. Ngày anh lên thủ đô, chỉ có mẹ và anh trai Carlos ra tiễn. Tiền vé xe bus do anh trai anh chi trả.

Hành trình đến Quito bắt đầu. Sau 2 ngày, Valencia bắt đầu cuộc sống ở thủ đô, nơi anh chẳng biết một ai cả. Valencia sau này kể lại anh không hề nói với bố chuyện này vì biết ông sẽ không đời nào chịu để anh đi.  "Đó là lần đầu tôi xa nhà. Tôi rất lo lắng bởi tôi chẳng biết ngủ ở đâu, ăn chỗ nào cả. Nhưng nếu bạn có một ước mơ và muốn biến ước mơ đó thành hiện thực, bạn phải làm mọi việc thôi", Valencia nói.

Ở El Nacional, Valencia ban đầu được xếp đá tiền vệ trung tâm. Cậu bé 16 tuổi phải đối đầu với những người đàn anh vốn đã quen với nếp sống kỷ luật và những bài tập thể lực trong quân đội. Chính nếp sinh hoạt nghiêm khắc đó đã tôi luyện những phẩm chất tốt nhất ở Valencia. Mọi trận đấu anh chơi, anh đều không bao giờ bị hụt hơi cho đến phút thi đấu cuối cùng.

Có một câu chuyện thú vị về cậu bé Valencia ngày ấy, vốn thường hay nhầm "pasta" (mì ống) thành "toothpaste" (kem đánh răng). Dòng chữ "kem đánh răng" in bằng tiếng Tây Ban Nha là "pasta dental", khiến cậu bé Valencia từng có lần nhai cả tuýp kem đánh răng Colgate.

Trưởng thành trong quân đội, Valencia tiến bộ nhanh hơn cả tưởng tượng. Anh sớm có màn ra mắt ở đội U-20 El Nacional. Một năm trước khi được gọi lên tuyển Ecuador, Valencia đã rất nổi tiếng ở CLB. Một người bạn của anh hồi đó sau này cũng trở thành cầu thủ chuyên nghiệp là Christian ‘Chucho’ Benitez. Hai người từng đối đầu nhau lúc Chucho thi đấu ở Premier League.

Mùa giải 2005, El Nacional vô địch Serie A. Bản thân Valencia góp công lớn trong chiến công đó với 14 lần ra sân và 4 bàn thắng. Việc đó giúp anh được các đội bóng bên kia bờ Đại Tây Dương để ý tới. HLV Manuel Pellegrini khi đó dẫn dắt Villarreal đã quyết định đưa anh về "Tàu ngầm vàng" với giá 2 triệu euro.  

Mùa giải 2005/06 tại Villarreal, Valencia chỉ được ra sân đúng 2 trận. Vì thế anh được đem cho CLB hạng nhì Recreativo Huelva mượn. Tại đó, anh chơi 12 trận và giúp đội bóng kết thúc ở nhóm đầu bảng xếp hạng. Sau mùa giải ấy, Valencia tham dự kỳ World Cup đầu tiên trong sự nghiệp.

World Cup 2006 tại Đức, thế giới được chứng kiến một ngôi sao mới thể hiện thái độ nghiêm túc hơn bất cứ ai, như ngày cậu còn nhỏ. Valencia thi đấu tất cả các trận cho ĐT Ecuador ở kỳ World Cup đó, giúp anh nằm trong đội hình 11 cầu thủ xuất sắc nhất giải đấu.  

Cùng với Ronaldo và Podolski, anh có trong danh sách đề cử cầu thủ trẻ xuất sắc nhất giải. Cuối cùng, Podolski là người nhận danh hiệu đó, nhưng Valencia lại được nhiều CĐV bình chọn online nhất. Kỳ World Cup 2006 có thể không đem lại danh hiệu cá nhân nào cho Valencia, nhưng lại là bệ phóng để anh tìm kiếm thêm cơ hội thi đấu ở châu Âu.

Nhìn anh thi đấu, HLV Paul Jewell đã quyết đưa anh tới Anh. "Tôi ở Đức xem trận Ba Lan - Ecuador để tìm cầu thủ thích hợp. Trận đó Ecuador thắng, và Valencia là cầu thủ đầu tiên tôi ghi vào trong danh sách chiêu mộ. Tôi thích cách cậu ấy đọc trận đấu và hiểu thế trận trên sân".

Wigan mượn thành công Valencia từ Villarreal, rồi đến năm 2007, khi Steve Bruce làm HLV trưởng đội bóng, ông quyết định mua đứt anh. Trước khi chuyển tới Man United, Valencia đã từ chối lời mời thi đấu cho Real Madrid. Khi tin đồn về chuyện đó nảy sinh, Valencia bị nghi ngờ về khả năng chơi bóng lâu dài tại Anh.

Hiếm cầu thủ Nam Mỹ nào có thể thích nghi với văn hóa, lối sống Anh vốn hoàn toàn khác biệt với Nam Mỹ. Ấy vậy mà, từ khi Valencia được Sir Alex Ferguson đưa về mùa Hè năm 2009, anh vẫn còn thi đấu cho Man United đến năm 2017.

Ở tuổi 32 ở mùa giải năm đó dưới trướng HLV Jose Mourinho, nhiều người cho là nên thay thế anh bằng những cầu thủ khác tốt hơn. Nhưng Valencia đã thay đổi bản thân để thích nghi với từng định nghĩa "tốt" theo thời gian. Bóng đá hiện đại không thiếu các cầu thủ chạy cánh thích khoa trương, phô bày kỹ thuật cá nhân, những người chỉ cần một pha gắp bóng là làm cả cầu trường sôi động.  

Trong thế giới bóng đá vẫn luôn ưa thích những cầu thủ như vậy, Valencia lại khẳng định tên tuổi theo cách hoàn toàn khác biệt suốt sự nghiệp thi đấu. Anh không gây chú ý bằng động tác giả, kiểu tóc màu mè. Cần cù như một người công nhân, anh lên công về thủ nhịp nhàng, chơi như thể có 2 người trên sân bóng vậy.

Năm 2011, Valencia gặp một chấn thương nghiêm trọng khiến anh dự đoán phải ngồi ngoài 1 năm, đe dọa đến khả năng phát triển sự nghiệp. "Khi tôi nhìn cái chân gặp chấn thương hồi đó, thật kinh khủng. Tôi đã phải chịu nhiều đau đớn. Đó là pha bóng trận gặp Marseille. Tôi đứng lên, chân trái cảm thấy hơi đau một chút rồi sau đó quên cả cảm giác. Tôi cứ đứng đó thôi".

Nhưng Valencia nhanh chóng trở lại, phục hồi đầu gối trái chỉ sau 5 tháng và tiếp tục thi đấu. Mùa giải thảm họa 2013/14 dưới thời David Moyes, Valencia là một trong những cầu thủ bị chỉ trích nhiều nhất bên cạnh Tom Cleverley và Marouane Fellaini. Valencia chỉ biết lờ đi những lời ấy và tập luyện chăm chỉ hơn, để trở lại mạnh mẽ hơn.

Cảm thấy khó có thể cạnh tranh vị trí tiền vệ cánh, anh cố gắng để quen với việc làm hậu vệ cánh phải. Từng có thời gian bị so sánh với Ronaldo, Valencia chỉ trả lời đơn giản: "Cậu ấy là Cristiano Ronaldo, còn tôi là Antonio Valencia. Chúng tôi chơi bóng khác nhau, không có điểm chung nào cả".

Valencia thoát khỏi cái bóng của một kẻ thay thế Ronaldo như thế. Khi là chính mình, Valencia luôn cảm thấy thoải mái nhất. Nếu để ý, bạn sẽ thấy mỗi khi Valencia ghi bàn, cho dù đó là bàn mở tỷ số hay bàn ấn định kết quả, anh cũng đều hiếm khi ăn mừng thái quá. Sau mỗi bàn thắng ghi được, anh đều nhanh chóng chạy về phần sân nhà, giữ vị trí của mình để tiếp tục trận đấu.  

Valencia chẳng bao giờ tìm đến ống kính camera. HLV Alex Ferguson từng gọi anh là cậu bé rụt rè, quả đúng như vậy. Giống như huyền thoại Paul Scholes, Valencia hiếm khi xuất hiện trước truyền thông. Cuộc sống bên ngoài sân cỏ của anh là cả một bí ẩn kỳ thú. Những cầu thủ như Valencia ngày càng hiếm hoi trong bóng đá hiện đại.

Điều đó khiến anh trở thành một cầu thủ độc nhất vô nhị: Không tìm đến hào quang sân cỏ, chỉ cần mẫn thi đấu như một chú ong thợ. Nhưng những cầu thủ như anh rồi cũng sẽ biến mất trong thế giới bóng đá, chỉ là sớm hay muộn mà thôi.