Ai trừng phạt nếu Guardiola hay Bernardo Silva kỳ thị chủng tộc?

Bây giờ là 7 tuần kể từ khi Man United hòa 1-1 trên sân nhà trước Liverpool, nhưng trong sự kiện Fred bị tấn công trong trận derby Manchester vừa qua, cần phải nhớ lại một sự cố đã xảy ra với một viên đá ném ra từ khu vực dành cho các cầu thủ trên sân Old Trafford.  

Khi đó, Man United đang tìm cách bảo vệ lợi thế dẫn trước Liverpool 1 bàn và một CĐV của đội chủ nhà đã bùng nổ cơn kích động. Khi Trent Alexander-Arnold của Liverpool có bóng sát đường biên, anh đã nhận một lời chửi mang tính phân biệt chủng tộc: “Thằng da đen chó chết”.  

Kẻ thốt ra lời lẽ khiếm nhã mang tính phân biệt chủng tộc đó đã nhanh chóng bị phát hiện, tống cổ khỏi sân và cấm đến sân từ đó trở đi. Trong năm qua, đã có những trường hợp phân biệt chủng tộc tương tự. Tất cả 6 CLB hàng đầu đều xuất hiện hiện tượng này.  

Chúng ta vẫn nhớ những câu thoá mạ của các CĐV Chelsea nhằm vào Raheem Sterling của Man City trong trận đấu diễn ra trên sân Stamford Bridge vào tháng 12/2018. Một tuần trước đó, một CĐV của Tottenham đã ném vỏ chuối vào Pierre-Emerick Aubameyang trong chiến thắng 4-2 của Arsenal.  

Vào tháng 3/2019, một CĐV của Liverpool đã xúc phạm cả một em bé da màu 5 tuổi ngồi gần ghế của anh ta, ngay trong một trận giao hữu tại Anfield. Một tháng sau, Arsenal đã điều tra một Gooner bị cáo buộc đã phân biệt chủng tộc đối với hậu vệ Kalidou Koulibaly của Napoli trong trận đấu tại Europa League trên sân Emirates.  

Chưa hết, một số kẻ cực đoan còn kỳ thị ngay cả cầu thủ của đội nhà trên mạng xã hội, chẳng hạn như đám CĐV Chelsea đã sỉ nhục Tammy Abraham vì tội đá hỏng penalty trong trận Siêu Cúp châu Âu; hay như đám fan cuồng M.U bày tỏ sự kỳ thị với Paul Pogba và Marcus Rashford trên Twitter vào hồi tháng Tám năm nay.

Trong một thế giới logic, không cần thiết phải đặt ra tất cả các trường hợp này. Những người hiểu đạo lý đều biết rằng mọi CLB đều có phần của những kẻ cuồng tín hoặc bỉ ổi trong thành phần ủng hộ viên.  

Nhưng bởi vì NHM bóng đá chỉ là NHM bóng đá, nên nhiều NHM đã tham gia vào cuộc chiến kỳ thị và chửi đám kỳ thị trong trường hợp đối với Fred trên sân Etihad hòng ghi điểm cho phe của mình trong một cuộc khẩu chiến không hồi kết. 

Họ có thực sự quan tâm đến Fred, một cầu thủ bị chế giễu như một con khỉ? Hay đơn giản chỉ là họ thấy cơ hội để tấn công những kẻ kỳ thị bên phía Man City? Mọi người đều thích một cuộc săn đuổi phù thủy khi nó xuất hiện, miễn là mụ phù thuỷ đó không phải là mình hay hội của mình.  

Sau đó là các cuộc tấn công trên truyền thông và xã hội vào tiền vệ Raheem Sterling của Man City, người rất quen với việc bị kỳ thị, và đứng gần đó nhưng không can thiệp. Hoàn toàn có thể xảy ra khả năng rằng, thực sự Sterling thậm chí không nhìn thấy vụ kỳ thị Fred này.  

Bản thân Fred cũng thừa nhận sau trận đấu chỉ đến khi xem lại đoạn video đó anh mới biết mình bị kỳ thị chủng tộc. Và cũng cần nhắc lại một điều, tại những thời điểm này, Sterling là một cầu thủ 25 tuổi được trả tiền để đá bóng chứ không phải làm “hiệp sĩ sân cỏ” với nhiệm vụ chống phân biệt chủng tộc.  

Trong ngày hôm đó, Man City xử lý vụ việc theo đúng chuẩn mực. Họ tuân theo các quy trình nội bộ, xác định danh tính CĐV bị cáo buộc (người phủ nhận mọi hành vi sai trái) và cảnh sát đang điều tra. Trong khi đó, HLV Pep Guardiola đã an ủi Fred và GĐĐH Ferran Soriano đã tham khảo ý kiến của người đồng cấp David Gill của Man United và hứa sẽ thực hiện mọi việc có thể.

Đây là vấn đề mà ban điều hành bóng đá Anh có thẩm quyền. Không giống như ở Italia, khi NHM làm sai, các CLB lại cố tình bao che cho hành vi kỳ thị chủng tộc của những CĐV bị tố cáo. Họ cũng không che giấu theo cách thô thiển của LĐBĐ Bulgaria đã làm như khi các tuyển thủ Anh bị kỳ thị ở Sofia cách đây chưa lâu.  

Tuy nhiên, vẫn còn một lỗ hổng lớn trong cuộc chiến chống kỳ thị trong bóng đá vì nó đã diễn ra như vậy trong một thời gian dài. Trong khi chế tài dành cho NHM mắc tội kỳ thị vẫn tiếp tục được bổ sung nhưng lại chưa có chế tài đối với những cầu thủ hay quan chức của CLB khi bị tố cáo có kỳ thị.  

Vụ việc Fred đang chiếu sáng cho vấn đề này. Ngay lập tức, Man City đã xác định có một vụ phân biệt chủng tộc với Fred và tuyên bố công khai cho cả thế giới biết về việc sẽ áp dụng một hình phạt không khoan nhượng và những hình phạt dự kiến sẽ áp dụng cho bất cứ CĐV bị cáo buộc đã kỳ thị chủng tộc.  

Thế điều này có áp dụng với cầu thủ Bernardo Silva của Man City không, khi anh này đã sử dụng hình ảnh mang tính phân biệt chủng tộc hồi đầu mùa này. Khi đó, Silva đã đăng một hình ảnh chia đôi trên Instagram, một nửa là hình ảnh của hậu vệ Benjamin Mendy khi còn nhỏ, nửa còn lại là hình ảnh của linh vật hoạt hình được sử dụng trên gói Conguitos.

Đối với những người không hiểu mật nghĩa của câu chuyện này thì cần giải thích thêm. Conguitos là thương hiệu đậu phộng phủ sô cô la được bán ở Nam Âu. Vỏ của gói đậu phụng này có hình một linh vật sinh trưởng ở vùng nhiệt đới và được sử dụng theo kiểu châm biếm, có tính kỳ thị chủng tộc  khá rõ ràng. Linh vật đó có đôi môi lớn màu đỏ, trần truồng và cặp mắt nhiều lòng trắng. Conguitos, được dịch theo nghĩa đen của nó, ám chỉ đến “thằng lùn xứ Congo”.  

Ở đây, chúng ta không so sánh hành động của Silva với các hành động kỳ thị nhằm vào Fred vừa diễn ra. Nhưng hành động của Silva, nếu phân tích kỹ thì cũng cần có những cảnh báo về văn hoá và nhận thức của cầu thủ này. Conguitos vẫn được bán rộng rãi ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha nhưng bị cấm bán ở Anh. Và Silva khó có thể đem tình bạn thân với Mendy để đem ra bào chữa.  

Silva là ngôi sao sáng sủa, hấp dẫn và có ảnh hưởng lớn trong cộng đồng mạng. Chính vì thế, cần phải có ai đó ngồi xuống trò chuyện với Silva về tác hại của trò đùa “kỳ thị vô tư” của anh ta. Bởi vì, với tầm ảnh hưởng của mình, Silva đã khơi mào cho nhiều fan của mình ý niệm kỳ thị chủng tộc với những cầu thủ da đen, và tác hại của nó càng khủng khiếp hơn nhờ cơ chế lây lan trên MXH.

Thay vào đó, Man City lại im thin thít như không có chuyện gì xảy ra. Không có tuyên bố công khai nào từ CLB. Chỉ có một lời xin lỗi từ Silva trong một lá thư mang tính chất riêng tư gửi đến FA, nhưng đó không phải là một lời xin lỗi công khai. Và một phản ứng của HLV Pep Guariola về hành vi của Silva: “Tôi có thể hiểu cảm xúc của người bị xúc phạm”.  

Nhưng ngay sau đó Guardiola lại nói: “Silva dùng hình ảnh này không phải là ám chỉ về màu da. Anh ấy đã đem một bức ảnh của Mendy khi còn nhỏ và liên tưởng đến hình tượng kia. Ồ, trông khá giống nhau đấy chứ. Có nhiều tình huống tương tự với người da trắng khi bạn thấy mình khá giống nhân vật hoạt hình nào đó.  

Bernardo Silva là một trong những người đáng yêu nhất tôi từng gặp trong đời. Một người đặc biệt. Một anh chàng có thể nói được 5 thứ tiếng. Anh ấy rất cởi mở, không có vấn đề gì về màu da, quốc tịch. Một trong những người bạn thân nhất của anh ấy là Mendy. Họ như anh em vậy và đùa giỡn mọi lúc”.  Sau khi Silva nhận án phạt cấm thi đấu một trận, Guardiola bào chữa thêm: “Ôi, anh ta đã bị trừng phạt vì một tội mà mình không mắc”.  

Có rất nhiều sai lầm xuất hiện trong vụ này nhưng sai lầm đầu tiên của Guardiola, là kịch tính hóa cáo buộc và bảo vệ Silva trước cáo buộc “đã kỳ thị chủng tộc”. Trong thực tế, đây không phải là cáo buộc.

Thật vô ích khi cáo buộc ai đó cố tình phân biệt chủng tộc nhưng sự vụ này rất hữu ích để xã hội nhìn nhận lại nhiều hành vi và ngôn từ có thể dẫn tới kỳ thị chủng tộc. Đôi khi, những người tốt lại làm những điều ngu xuẩn và đây là một ví dụ hoàn hảo.

Một nguồn tin thân cận với FA khẳng định: “Bài đăng của Silva có tính chất gây khó chịu và nếu bạn chia sẻ đó là vì bạn muốn thu hút người khác. Do đó, bạn không thể ngạc nhiên nếu nhiều người tỏ thái độ kỳ thị Mendy thông qua tấm ảnh của bạn”.  

Guardiola là một người đàn ông thế tục, thông minh và biết về tệ nạn xã hội. Tuy nhiên, sự can thiệp này của Guardiola cho thấy ông chỉ muốn nói những thứ liên quan đến xã hội - chính trị khi nó phù hợp với mục đích của ông.

Ông hạnh phúc bảo vệ bản sắc xứ Catalan và cổ vũ cho sự can đảm của Sterling. Tuy nhiên, ông ta giả vờ không biết gì khi vấn đề xảy ra ngay tại đội bóng của mình, khi bị hỏi về vấn đề vi phạm nhân quyền, lạm dụng quyền lực ở quê nhà của chủ sở hữu Man City là Sheikh Mansour và khi một cầu thủ Man City phát tán một loại hình kỳ thị chủng tộc trên internet.

Tại Man City, khi các cuộc họp báo diễn ra, Pep Guardiola vẫn thản nhiên đi qua mà không mảy may biểu lộ chút cảm xúc. Học trò của ông ta, Silva không bị dính bất cứ án phạt nội bộ nào. Man City lấy lập luận “khác biệt về văn hoá” để làm nhẹ tình tiết cho vụ Bernado Silva.

Nhưng điều này sẽ không bao giờ được áp dụng cho các CĐV nếu họ bị cáo buộc kỳ thị chủng tộc.  Hãy nhớ lại rằng, cách đây 2 năm, một nhóm CĐV Man United đã bị trừng phạt bởi chính CLB này và tổ chức chống phân biệt đối xử trong bóng đá có tên là Kick It Out vì đã nói một câu bóng gió về chủng tộc của tiền đạo Romelu Lukaku. Bất kể câu nói bóng gió đó cũng chỉ là một lời chơi khăm, nhắm vào “sự khác biệt văn hoá”.  

Hay như khi một nhóm CĐV của Liverpool trưng một biểu ngữ có mô tả Divock Origi với một cái dương vật cực lớn trong chuyến làm khách của Genk tại Champions League mùa này đã nhanh chóng bị CLB lên án vì đã tạo ra một hình thái phân biệt chủng tộc mới. Rất thẳng tay và nghiêm khắc.  

Người ta hy vọng rằng các CLB  sẽ có lập trường, hành động, chế tài mạnh mẽ như vậy đối với những HLV hoặc cầu thủ của đội bóng cũng có hành vi kỳ thị chủng tộc tương tự như vụ việc của Silva tại Man City. Tuy nhiên, bằng chứng của thập kỷ trước cho thấy, còn có những câu chuyện đáng sợ hơn nhiều tại các CLB khác.

Tại sao Chelsea tức giận trong những tuần gần đây khi bị NHM của West Ham và Everton hát bài “Chelsea Rent Boys”? Ở đây, “rent boy” được hiểu với nghĩa “mại dâm nam”, và trong thập niên 1980, có lời đồn rằng cảnh sát London đã bắt được nhiều trai mại dâm là CĐV Chelsea. Do đó, dùng từ “rent boy” với Chelsea có nghĩa kỳ thị về mặt đồng tính luyến ái.  

Song, ở mùa giải trước, chính Chelsea đã bổ nhiệm HLV Maurizio Sarri, một người bị nghi ngờ về kỳ thị giới tính. Trong quá khứ, sau một trận đấu giữa Inter Milan và Napoli, HLV Roberto Mancini đã cáo buộc: “Những kẻ như Sarri không thuộc về bóng đá. Tôi yêu cầu trọng tài hãy bù giờ 5 phút thì hắn ta hét lên ‘Thằng gay lọ’, ‘Thằng biến thái’ với ý xúc phạm tôi.  

Trước đó, hắn ta còn chửi một nữ nhà báo là ‘Đi thủ *** đi con chó cái’. Cho dù, sau đó ông ta đã xin lỗi cả hai chúng tôi trong cuộc họp báo nhưng tôi vẫn cho rằng, Sarri không xứng đáng có mặt trong bóng đá bởi ông ta sẽ là tấm gương cho đám mọi rợ đội lốt CĐV thực thi hành vi kỳ thị chủng tộc”.  

Chưa hết. Tất cả chúng ta đều nhớ đám đông cầu thủ Liverpool mặc áo thun in thông điệp bảo vệ Luis Suarez sau khi anh ta bị xét xử đã kỳ thị chủng tộc Patrice Evra của Man United vào năm 2011.

Trong khi đó, Chelsea đã kinh hoàng chứng kiến những CĐV của mình kỳ thị một người đàn ông da đen trên tàu điện ngầm Paris năm 2015 nhưng lại thản nhiên khi thủ quân John Terry của trận đấu đó xúc phạm nhân chủng của Anton Ferdinand.

Không phải lúc nào toà án Anh quốc và FA cũng tìm thấy sự đồng thuận trong những cáo buộc liên quan đến kỳ thị chủng tộc. Ví dụ như ở vụ Chelsea cấm cửa trọn đời CĐV bị cáo buộc kỳ thị Sterling tại Stamford Bridge mùa trước phía toà án lại kết luận không đủ bằng chứng để áp dụng án phạt đó.

Song với John Terry, người đã kỳ thị công khai người khác vào năm 2012, thì chỉ nhận một án phạt kỷ lục của CLB nhưng vẫn được đeo băng thủ quân thêm 5 năm. Vào thời điểm đó, điều luật 6.5 của điều lệ chính thức của CLB đã cam kết với chính sách không khoan nhượng đối với nạn kỳ thị, có nghĩa là bất cứ ai phạm tội sẽ bị tống cổ. Nhưng Terry thì không.

Và điều này, vẫn tồn tại đến tận bây giờ!