Một phần ba diện tích đất nước Hà Lan nằm dưới mực nước biển, nghĩa là người Hà Lan đã phải chiến đấu với thiên nhiên, với biển cả mới có được phần đất quý giá ấy. Bởi vậy ở xứ sở hoa Tulip có một câu nói đầy kiêu hãnh: “Thượng đế tạo ra thế giới và người Hà Lan tạo ra đất nước Hà Lan”.
Trong lịch sử bóng đá, trước thập niên 1970, Hà Lan cũng chỉ là một đội tuyển dưới mức trung bình. Đội bóng xứ sở hoa Tulip chưa một lần được vinh dự tham gia VCK World Cup ngoại trừ hai lần từ thuở hồng hoang 1934 và 1938. Nhưng rồi người Hà Lan sáng tạo ra thứ bóng đá tổng lực (Total Football) khiến cả thế giới mê đắm, và rồi câu chuyện lịch sử quốc gia này đã sang trang.
Lối chơi tổng lực ấy đầy ma mị và quyến rũ, đánh bật cả lối đá Catenaccio huyền thoại của người Italia để rồi đưa Hà Lan trở thành thế lực của bóng đá châu Âu. Bằng chứng là Ajax Amsterdam vô địch C1 3 lần liên tiếp (từ 1971 đến 1973) còn đội tuyển áo da cam 2 lần giành ngôi á quân thế giới (1974 và 1978).
Như cựu danh thủ Ronald de Boer từng tự hào phát biểu: “Hà Lan chỉ là một đất nước nhỏ bé nhưng đủ sức thử thách mọi cường quốc”.
Bóng đá tổng lực không cho đối phương khoảng trống để phát triển bóng
THẾ NÀO LÀ BÓNG ĐÁ TỔNG LỰC?
Cách lý giải đơn giản nhất cho cụm từ bóng đá tổng lực là hậu vệ cũng có thể tấn công và tiền đạo cũng tham gia phòng ngự. Nói cách khác, tất cả cầu thủ cùng tham gia tấn công (trừ thủ môn) và tất cả cầu thủ cùng tham gia phòng ngự. Mọi cầu thủ di chuyển linh hoạt, liên tục hoán đổi vị trí cho nhau.
Khi mất bóng, những cầu thủ đứng gần bóng nhất sẽ ập vào vây ráp cầu thủ đối phương thay vì lững thững đợi hậu vệ đang dâng cao tấn công lùi về bắt người. Khi có bóng, những cầu thủ tuyến sau cũng ào lên như một cơn cuồng phong khiến hàng thủ đối phương hết đường chống đỡ.
Nên nhớ thời điểm ấy chiến thuật bóng đá còn khá sơ khai, mọi đội bóng đều bắt người theo kiểu một kèm một và mỗi hậu vệ đều được huấn luyện viên chỉ định bám theo một cầu thủ tấn công nhất định bên phía đối phương, chứ chưa khai sinh chiến thuật phòng ngự khu vực. Bởi vậy, cách chơi bóng của người Hà Lan khiến cả thế giới hoảng loạn.
Chưa ai có thể quên trận chung kết World Cup 1974, lần chạm bóng đầu tiên của một cầu thủ chủ nhà Tây Đức là thủ thành huyền thoại Sepp Maier. Chỉ có điều, lúc ấy bóng đã nằm gọn trong lưới, 1-0 cho Hà Lan ở ngay phút thứ 2.
Hà Lan ghi bàn khi Tây Đức chưa hề chạm bóng ở chung kết World Cup 1974
Một đặc điểm nhận dạng nữa của bóng đá tổng lực là hàng hậu vệ dâng lên rất cao. Lẽ dĩ nhiên hàng thủ dâng cao để sẵn sàng tham gia tấn công như đã đề cập ở trên song cách di chuyển bị cho là kỳ quặc vào những năm 1970 ấy còn mang ý nghĩa khác. Đó là hạn chế phần sân có thể chơi bóng của đối phương nhờ vào luật việt vị.
Trong khoảng không gian nhỏ hẹp, các cầu thủ sẽ đỡ tốn sức đeo bám người và dễ gây áp lực lên đối phương hơn. Và khi giành lại được bóng, họ không mất quá nhiều thời gian để tổ chức một đợt tấn công vũ bão, với sự tham gia của đông đảo quân số đúng nghĩa một “cơn lốc màu da cam”.
LINH HỒN JOHAN CRUYFF
Để sơ đồ chiến thuật thiên biến vạn hóa ấy vận hành trơn tru, có hai vị trí là bất biến, đó là thủ môn và tiền vệ trung tâm. Nếu thủ môn là vị trí đương nhiên không thể thay đổi thì tiền vệ trung tâm đóng vai trò linh hồn của bóng đá tổng lực. Cầu thủ này như thể một huấn luyện viên thực thụ trên sân, điều phối bóng, chỉ đạo đồng đội, tổ chức từ tấn công đến phòng ngự.
Để làm được như vậy, cầu thủ đảm nhiệm vai trò này phải đồng thời sở hữu kỹ thuật và tư duy chiến thuật siêu việt. Trên thế giới gần nửa thế kỷ qua, ngoài Cruyff không ai đủ sức đảm trách vị trí này. Bằng chứng là trên sân cỏ, “số 14 huyền thoại” luôn là cầu thủ chạm bóng nhiều nhất theo cái cách đơn giản và nhanh chóng nhất có thể, nói nhiều nhất và di chuyển… ít nhất để sáng tạo.
Cruyff chính là người đặt nền tảng thành công cho Barca sau này
TỪ BÓNG ĐÁ TỔNG LỰC ĐẾN TIQUI-TACA
Bóng đá tổng lực và tiqui-taca có rất nhiều điểm tương đồng, di chuyển linh hoạt và cố gắng kiểm soát thật nhiều bóng. Thậm chí không sai nếu cho rằng lối đá đưa Barcelona và Tây Ban Nha thống trị thế giới chính là bước phát triển của lối đá đã giúp Ajax Amsterdam và Hà Lan xoay chuyển càn khôn. Và cầu nối không ai khác, lại là Johan Cruyff.
Sau khi chia tay Ajax, Cruyff mang theo triết lý bóng đá tổng lực gia nhập Barca. Không chỉ vậy, chính huyền thoại người Hà Lan là người đưa ra ý tưởng mở lò đào tạo trẻ cho chủ tịch Josep Lluis Nunez, mà sau này đội bóng xứ Catalan có được lò La Masia huyền thoại.
Đến lúc trở thành huấn luyện viên Barca, Cruyff lại áp dụng lối chơi lừng danh của người Hà Lan thông qua sơ đồ 4-3-3 (phiên bản hoàn thiện và hiện đại hơn so với sơ đồ 3-4-3 đội tuyển Hà Lan áp dụng những năm 1970), qua đó đạt được những thành công rực rỡ. Bằng chứng là Cruyff và Dream Team của ông đã chinh phục 4 chức vô địch La Liga liên tiếp (1990 đến 1994) và 1 danh hiệu C1 ở mùa giải 1991/92.
Từ di sản ông thầy Cruyff để lại, Pep Guardiola lấy làm nền tảng cho lối chơi tiqui-taca sau này. Nói cách khác, nếu không có Cruyff, dòng chảy của lịch sử bóng đá thế giới đã đi theo một hướng khác và Hà Lan, Tây Ban Nha lẫn Barcelona sẽ không có được vị thế như ngày hôm nay.
.jpg)
* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn