Ngôi nhà của gia đình Erik ten Hag nằm ở Oldenzaal, một thị trấn nhà quê không xa biên giới Hà Lan-Đức. Đó là một thị trấn vô cùng yên bình và bạn có nhiều nguy cơ bị xe đạp húc văng hơn là bởi ô tô. Cư dân ở Oldenzaal đã xây dựng gia đình ở đây, nghỉ hưu và chết ở đây. Song, họ tự hào về cậu trai nổi tiếng nhất của thị trấn.
Khi Ajax giành được danh hiệu VĐQG thứ hai trong 3 năm dưới thời Ten Hag vào tháng 5/2021, một nhóm thanh niên trẻ đã đón chào sự trở về của HLV này bằng màn pháo hoa thô sơ ven đường. Ông nghiêm túc bước ra khỏi xe và tạo dáng chụp ảnh, sau đó được phép trở về nhà trong yên bình.
Nói tóm lại, bạn có thể hiểu tại sao Ten Hag vẫn gọi nơi này là nhà và luôn quay lại đây khi ông không có nhu cầu ở Amsterdam, cách 100 dặm về phía Tây. Oldenzaal là nơi ẩn náu hoàn hảo khỏi áp lực, từ công việc huấn luyện CLB vĩ đại nhất Hà Lan. Mọi người biết ông ở đây nhưng họ không làm phiền ông ấy.
Nhưng từ bây giờ, Ten Hag sẽ cần sức mạnh thư giãn, ẩn náu của Oldenzaal hơn bao giờ hết. Ông đã đồng ý trở thành HLV trưởng tiếp theo của Man United, nơi đã nghiền nát những chiến lược gia tiền nhiệm như David Moyes, Louis van Gaal, Jose Mourinho, Ole Gunnar Solskjaer và Ralf Rangnick.
Song Ten Hag có thể chính xác là người mà Man United cần. Con đường dẫn đến Old Trafford bắt đầu ở Haaksbergen, một thị trấn nhỏ khác, cách Oldenzaal khoảng 15 dặm về phía nam. Đó là nơi Ten Hag lớn lên và đó là bản doanh của SV Bonboys, CLB bóng đá đầu tiên của ông cách đây 45 năm.
Bonboys là loại CLB bóng đá khiến bạn hiểu tại sao Hà Lan lại sản sinh ra nhiều cầu thủ tài năng từ một mỏ dân số tương đối khiêm tốn. Cơ sở vật chất của CLB bình thường này có thể cạnh tranh với hầu hết các CLB ở Anh. Lúc nào cũng có hàng trăm cậu bé đang được huấn luyện bởi những HLV nghiêm túc trong bộ đồ thể thao trên ba sân bóng cỏ nhân tạo.
Bên cạnh một sân bóng là nhà truyền thống, trong đó có treo một trong những chiếc áo đấu của Ten Hag khi còn đá cho FC Twente và nhiều hình ảnh khác nhau về ông khi còn là một cậu bé lọt thỏm trong chiếc áo đấu của Bonboys màu xanh lá cây và đỏ.
Ngay bên cạnh là Erik ten Hag Lounge, nơi không phải là địa điểm để ngả lưng và chụp choẹt mà giống một phòng họp, với một số bức ảnh khá chuyên nghiệp của Ten Hag được treo trang trọng trên các bức tường. Chúng ta sẽ gặp Leon ten Voorde - trợ lý HLV cho đội một của Bonboys, là bạn của Ten Hag trong 47 năm qua.
Theo Ten Voorde, ông bạn Ten Hag vẫn luôn là một gã hơi to mồm dù nhỏ con nhưng lại biết mọi thứ về bóng đá và đôi khi khiến HLV phải cáu lên: “OK, Erik, đủ rồi. Cậu đừng chém nữa được không”. Tính hay nói, hay đưa ra ý kiến (có thể là trái chiều) là một đặc tính nổi bật của Ten Hag.
Ten Voorde cũng là phóng viên cho tờ báo địa phương có tên Tubantia. Ông đã viết thế này: “Nếu mọi người nghĩ Roger Federer là tay vợt giỏi nhất, thì Erik ten Hag sẽ khẳng định đó là Rafael Nadal”. Chính những điều đó mà các HLV rất ngứa mắt với Ten Hag, thậm chí nhiều lần đì cho ngồi dự bị đến chai mông.
Ten Hag có 2 người em là Michel và Rico. Họ cũng thích chơi bóng đá nhưng không đam mê như ông anh. Bố mẹ của Ten Hag cũng không quá yêu bóng đá, mà chỉ dừng ở mức fan phong trào cho dù ông bố cũng từng có mặt trong HĐQT của CLB Twente một thời gian. Ông muốn Ten Hag tham gia vào công việc kinh doanh của gia đình.
Nhà Ten Hag có một công ty dịch vụ tài chính và bất động sản lớn nhất khu vực. Rico và Michel hiện đang điều hành công việc kinh doanh khá thành công, nhưng ông anh cả Ten Hag không muốn dính vào mà muốn tự mình đi con đường riêng tới thành công.
Ten Voorde nói: “Gia đình thuộc loại có tiền, nhưng cậu ta không hư hỏng. Ten Hag làm việc để có được những thứ mình cần. Cậu ta sẽ đạp xe từ Haaksbergen đến Twente để học chơi bóng. Và tiền để mua chiếc xe đạp đó cũng là tiền mà Ten Hag kiếm được.
Khi Ten Hag khoảng 12 tuổi, cậu ta rời Bonboys đến học viện của Twente ở Enschede. Nhưng cậu ta vẫn luôn là một thành viên, luôn theo dõi kết quả của CLB cũ và thỉnh thoảng vẫn quay lại.
Tháng 10 năm đó, CLB Bonboys tổ chức giải đấu Erik ten Hag cho các đội trẻ như Twente, Heracles, Beerschot và Borussia Monchengladbach tranh tài. Khi được đề nghị đặt tên cho Ten Hag, cậu ta đã đồng ý với điều kiện đó phải là một giải đấu đầy chất lượng.
Mặc dù Ten Hag rõ ràng là cầu thủ xuất sắc nhất trong đội, có lẽ là cầu thủ xuất sắc nhất mà Bonboys từng tạo ra, có vẻ như cậu ta giống một HLV nhiều hơn và chỉ chơi bóng để tìm hiểu đầy đủ về bóng đá. Ngay khi còn rất bé, Ten Hag đã suy nghĩ rất nhiều về bóng đá, luôn tự học hỏi và có trong đầu những điều mà đôi chân không thể theo kịp”.
Một người bạn khác của Ten Hag là hậu vệ trái tên là Andy Scharmin, người lớn hơn Ten Hag một vài tuổi, nhưng cùng đi ăn tập tại Twente khi cả hai đều đang ở đội một. Scharmin sinh ra ở Suriname nhưng chuyển đến Hà Lan từ bé, và là một cầu thủ triển vọng đến mức đã trở thành đội trưởng của đội U21 Hà Lan.
Hè năm 1989, anh có lựa chọn tham dự Giải đấu Toulon với CLB Twente, hoặc chơi trong một trận đấu tại Suriname cho Kleurrijk Elftal, một đội gồm các cầu thủ Hà Lan-Surinam được một nhân viên cộng đồng tên là Sonny Hasnoe tập hợp lại.
Scharmin đã chọn phương án thứ hai, ít nhất là một phần để anh có thể đưa mẹ và dì của mình trở về quê nhà. Nhưng chiếc máy bay chở cả nhóm đã bị rơi trong khu rừng bên ngoài thủ đô Paramaribo của Suriname, giết chết 176 trong số 187 người trên máy bay, bao gồm cả Scharmin.
Ten Hag nói cách đây vài năm: “Tôi sẽ không bao giờ quên người đồng đội Edwin Hilgerink đứng trước cửa nhà để nói với tôi rằng một chiếc máy bay đã gặp nạn với Andy và mẹ anh ấy trên máy bay. Đó là một cú sốc lớn. Tại đám tang của anh ấy, tôi đã khiêng quan tài của Andy. Nó xảy ra vào ngày 7 tháng 6/1989. Hàng năm, vào ngày đó tôi đều tưởng niệm”.
Năm 2002, sự nghiệp thi đấu khá khiêm tốn của Ten Hag chấm dứt khi 32 tuổi. Ten Hag đã tận hưởng 3 mùa giải cùng Twente, xen kẽ với các lần khoác áo De Graafschap, RKC Waalwijk và FC Utrecht, giành chức vô địch Cúp quốc gia Hà Lan với Twente vào năm 2001.
Về cơ bản, ông đã nghỉ hưu và đi thẳng vào công việc huấn luyện. Ông đã làm việc theo cách của mình thông qua các hệ thống trẻ, trở thành một phần của BHL và tạo được ảnh hưởng phần lớn đến cách CLB hoạt động, cùng với người trợ lý Fred Rutten.
Rutten đã đến Schalke của Đức vào năm 2008 nhưng Ten Hag vẫn ở lại để hỗ trợ cho HLV trưởng mới là Steve McClaren. Chiến lược gia người Anh đã kể lại: “Chúng tôi đã bắt đầu tập luyện trước mùa giải một ngày sau khi tôi được bổ nhiệm.
Ten Hag mang ra tập tài liệu về kế hoạch tập huấn trước mùa, thứ rất có giá trị với tôi. Mỗi phút mỗi ngày đều được lên kế hoạch chi tiết. Tôi chưa từng thấy bất kỳ thứ gì giống như vậy trước đây và tôi cũng chưa thấy bất kỳ thứ gì giống như vậy kể từ đó”.
Sự quan tâm kỹ lưỡng đến từng chi tiết là chủ đề xuất hiện hết lần này đến lần khác trong các cuộc trò chuyện về Ten Hag. Những thứ mà người khác có thể không quan tâm, ông lại quan tâm.
Một cầu thủ từng làm việc dưới quyền của Ten Hag kể lại cách ông yêu cầu mọi người mang cùng một loại tất để tập luyện. Có một câu chuyện khác về việc ông dừng một buổi tập để giải thích rằng những chiếc áo bib có màu khác nhau nên được đặt thành từng đống riêng biệt, thay vì tất cả lẫn lộn vào nhau.
Vào tháng 3/2019, trên chuyến bay trở về từ Madrid sau khi Ajax đánh bại Real 4-1 để vào tứ kết Champions League, Ten Hag không ăn mừng hay say sưa với chiến thắng mà cắm đầu xem clip về Fortuna Sittard, đối thủ cuối tuần của họ. Sau đó, Ajax đã đánh bại Sittard với tỷ số 4-0.
Điều đó cũng liên quan đến việc lập kế hoạch trước trận đấu của ông. McClaren nói: “Ten Hag sẽ chuẩn bị các kế hoạch thi đấu tỉ mỉ với đối thủ. Chúng tôi sẽ pressing như thế nào, sẽ xây dựng pha tấn công như thế nào. Tôi nghĩ rằng tôi đã biết bóng đá trước đây, nhưng khi đến đó, tôi thấy mình không biết gì về bóng đá”.
Đấy chính là một phẩm chất khác đã thuyết phục McClaren “không chút nghi ngờ” rằng Ten Hag sẽ không chỉ là số 2 xuất sắc mà còn là số 1 tuyệt vời vào một thời điểm nào đó.
“Cậu ta có thể nhìn thấy những thứ trong trận đấu mà không ai khác có thể nhìn thấy, kể cả bản thân tôi. Tôi phải ngồi trên khán đài để xem các mô hình của một trận đấu, nhưng cậu ta có thể đứng trên đường biên và nhìn thấy chúng. Cậu ta luôn biết câu trả lời cho mọi thứ, biến đổi đội hình, tráo hoán vị trí.
Những điều chỉnh của cậu ta trong các trận đấu rõ ràng cũng là những gì tôi đã thấy khi làm việc với Sir Alex Ferguson tại Man United trước đây. Và tôi từng nghĩ rằng một số thay đổi và dự bị của Sir Alex là lạ, nhưng chúng luôn hiệu quả. Ở khía cạnh đó, Erik ten Hag cũng vậy”.
Ten Hag chỉ làm việc với McClaren tại Twente trong một mùa giải, khi họ kết thúc với vị trí á quân. Ông ra đi vào trước khi Twente giành được danh hiệu Eredivisie duy nhất trong lịch sử trong mùa giải 2009/10. Ông đã được mời đến Schalke để tái ngộ Rutten, nhưng sau đó lại đến PSV Eindhoven.
Đó cũng là một ví dụ về những quyết định mà Ten Hag đã thực hiện để xây dựng sự nghiệp huấn luyện của mình: Có thể dễ dàng ở lại với Twente và có thể sẽ có được công việc hàng đầu ở đó vào một lúc nào đó, nhưng Ten Hag muốn hiểu biết thêm về năng lực của mình.
Năm 2012, Ten Hag nhận vị trí HLV trưởng đầu tiên khi dẫn dắt CLB Go Ahead Eagles ở giải hạng Nhì Hà Lan. Go Ahead không biết đến không khí của Eredivisie kể từ năm 1996 nhưng Ten Hag đã giúp họ thăng hạng giải đấu trong mùa giải đầu tiên và duy nhất ở đây.
Marnix Kolder là đội trưởng của Go Ahead đã thấy có dấu hiệu sớm cho thấy mọi thứ sẽ khác dưới thời HLV mới này. “Trong giai đoạn tiền mùa giải, tôi đến văn phòng của ông ấy và xin nghỉ tập một buổi bởi buổi tập đó không quan trọng. Nhưng Ten Hag đã nói: Không đâu Marnix, mọi buổi tập với tôi đều quan trọng”.
Một từ khác liên tục xuất hiện khi thảo luận về Ten Hag là từ kiểm soát. Kolder nói: “Ông ấy luôn nắm quyền kiểm soát. Ông không la hét, luôn bảo vệ các cầu thủ của mình trên báo chí hoặc trên TV. Ten Hag khiến mọi cầu thủ trở nên tốt hơn. Với Ten Hag, không có chỗ cho ngẫu nhiên vì đã chuẩn bị cho cả đối thủ đến từng chi tiết. Đằng sau mỗi buổi tập là một ý tưởng. Rất nhiều HLV đã bỏ qua điều đó”.
Tuy nhiên, đã có những trường hợp mà ông không kiểm soát được như một lần đứng trên sân mà quần bị tụt lòi cả mông mà không hề biết. Nhưng ngay cả việc tụt quần đó cũng cho thấy sự tập trung cao độ của Ten Hag. Ông tiếp tục họp, vừa kéo quần lên và hoàn toàn không bị phân tâm.
Kolder nói: “Ông ấy luôn tập trung vào bóng đá. Đối với tôi, được làm việc cùng Ten Hag là một điều giúp mở rộng tầm mắt về cách tôi nên chơi bóng như thế nào. Tôi sống cách CLB 140km, vì vậy tôi sẽ phải lái xe 280km mỗi ngày. Nhưng mỗi ngày trôi qua tôi đều thấy vui, vì vẫn tiến bộ dù đã 31 tuổi vào thời điểm đó. Ông ấy là HLV giỏi nhất mà tôi từng biết”.
Sau khi thăng hạng Eredivisie, động thái rõ ràng sẽ là ở lại Go Ahead hoặc có thể chuyển đến một câu lạc bộ Hà Lan lớn hơn. McClaren nói: “Tôi đã mong cậu ta đến Groningen hoặc Heerenveen, hoặc thậm chí trở lại Twente. Thay vào đó, Ten Hag đến Bayern Munich để huấn luyện đội trẻ ở giải hạng 4 Đức”.
Một lần nữa, Ten Hag nhìn thấy cơ hội để tự đào tạo, nâng cao kỹ năng huấn luyện của mình, thay vì ngay lập tức nâng cao sự nghiệp, danh tiếng hay bản ngã của mình. Ở đó, ông sẽ học hỏi từ Pep Guardiola, người mới tiếp quản đội một, nhưng có lẽ điều quan trọng hơn cả là ông có thể học cách làm việc trong một môi trường ưu tú, nhưng không có áp lực và kỳ vọng.
Ten Hag cũng có thể quan sát cách hoạt động của một CLB khổng lồ từ khoảng cách gần. Một lần nữa, ông chuẩn bị cho một thứ gì đó lớn hơn, xa hơn nữa. Ten Hag nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2018: “Trong thời gian ở Bayern, tôi đã thấy mọi thứ hoạt động như thế nào. Mọi chi tiết đều có thể được chọn ra để phân tích. 100 điều có thể đúng, nếu có 1 điều sai, người ta đánh dấu nó để sửa. Đó mới là bóng đá pro”.
Nhưng vừa học, ông cũng vừa huấn luyện. Stefan Buck, một hậu vệ kỳ cựu từng chơi cho Bayern II mùa đó cho biết: “Phải mất một thời gian để chúng tôi thích nghi với ý tưởng và cách huấn luyện của Ten Hag. Nó hơi khác một chút so với những gì chúng tôi đã làm trước đây.
Ví dụ như việc tập trung vào đường chuyền có khoảng cách 2 mét là điều mới mẻ đối với chúng tôi. Ông ấy sẽ nói rằng chúng tôi phải mạnh mẽ hơn. Chúng tôi hỏi lại rằng HLV muốn gì ở chúng tôi bởi chỉ có 2 mét thôi mà. Và HLV nói: Các anh phải chơi mạnh mẽ hơn, nhanh hơn, chính xác hơn.
Ban đầu, chúng tôi rất khó hiểu những điều này bởi vì chúng tôi chưa từng làm trước đây. Nhưng cùng với thời gian, chúng tôi biết rằng phương pháp của ông ấy sẽ thành công. Điều quan trọng đối với HLV là tất cả chúng tôi cùng bước ra sân tập - không phải từng người một, mà là cùng nhau”.
Sau hai năm ở Bavaria, Ten Hag trở lại Hà Lan vào năm 2015, với tư cách là HLV của CLB Utrecht. Tuy nhiên, ông vẫn chưa học được mọi thứ, vẫn còn một số điều cần cải thiện, ví dụ như khả năng giao tiếp. Nhưng HLV này đã tiến bộ rất tốt về mặt nói chuyện với giới truyền thông. Nếu nhìn vào giai đoạn khởi đầu sự nghiệp ở Ajax, chúng ta thấy Ten Hag vẫn còn một chút vụng về. Nhưng giờ ông đã giỏi hơn trước ống kính.
Tại Utrecht, Ten Hag đã thể hiện một vài điều đã học được từ Pep Guardiola ở Munich, như thói quen của Pep liên tục dừng các buổi tập để đưa ra chỉ dẫn cho các cầu thủ. Thủ môn Ruiter nói: “Cứ sau 10 hoặc 20 giây, HLV sẽ dừng lại và cho chúng tôi biết có thể làm gì tốt hơn.
Giống như Guardiola, ông ấy bị ám ảnh bởi bóng đá. Cả hai đều nghĩ về bóng đá 24/7, suy nghĩ về mọi chi tiết. Những buổi tập đó khá căng thẳng về tinh thần hơn là căng thẳng về thể chất. Lúc đầu, chúng tôi không chắc lắm. Nhưng sau đó khoảng hai tháng, bạn có thể thấy có một sự khác biệt lớn”.
Eric Steele, người từng là HLV thủ môn của Man United dưới thời Alex Ferguson từ năm 2008 đến năm 2013, đã có trải nghiệm trực tiếp với Ten Hag vào tháng 12/2017.
“Ông ta tỉ mỉ đến từng chi tiết không thể tin được giống như Pep Guardiola. Ví dụ: Khi mất bóng ở khu vực này thì các anh phải làm cái này để giành lại bóng… Các khoảnh khắc cụ thể trong trận đấu đều được lập bản đồ. Ten Hag cũng đang huấn luyện các cầu thủ khi nào nên đi bóng và khi nào nên cầm bóng. Tôi thích phong cách của ông ấy”.
Sau Giáng sinh năm 2017 chỉ 4 ngày, Ajax đã bổ nhiệm Ten Hag làm HLV trưởng. Và ông đã có một giai đoạn thăng hoa tại đây khi đưa CLB này lọt vào bán kết Champions League 2019, bằng cách đánh bại Real Madrid và Juventus ở 2 vòng loại trực tiếp trước khi thất bại cay đắng trước Tottenham ở bán kết.
Steele thực sự nghĩ rằng Man United cũng sẽ được hưởng lợi từ việc bổ nhiệm Ten Hag vào ghế Manager, sau đó là đưa cựu thủ môn Edwin van der Sar vào vị trí giám đốc điều hành. “Họ sẽ là một bộ đôi trong mơ”, Steele nói.
Ten Hag đã thắt chặt hàng thủ của Utrecht và đưa họ về đích ở vị trí thứ năm, thứ tư và thứ năm trong ba mùa giải trọn vẹn ở đó, giành được Giải thưởng Rinus Michels cho HLV xuất sắc nhất ở Eredivisie năm 2016. Ông cũng đưa họ đến chung kết Cúp KNVB năm 2016, trận đấu mà họ bị Feyenoord đánh bại 2-1.
“Điều tôi học được nhiều nhất từ Ten Hag là tính hay cằn nhằn. Ý tôi không phải là tiêu cực: Erik không hài lòng với kiểu 9 đúng 1 sai mà phải là 10 đúng toàn bộ. Không phải là đung đúng mà phải là hoàn toàn đúng. Ông ấy có tầm nhìn và luôn đúng với tầm nhìn của mình. Nhưng đầu tiên, ông ấy là một người tốt, và thứ hai là một người kỳ lạ trong bóng đá. Ten Hag thở bằng bóng đá”, Sjors Ultee, trợ lý HLV ở Utrecht nói.
Vào tháng 12/2017, sau khi sa thải HLV Marcel Keizer, Ajax đã triệu tập cuộc họp. Marc Overmars đã bổ nhiệm Ten Hag làm HLV. Ten Voorde nói: “Một số người đã rất ngạc nhiên. Tôi thì không”. Nhưng đã có rất nhiều nghi ngờ về người đàn ông đến từ vùng nông thôn, với giọng Enschede dày và khàn.
Kết quả ban đầu không tốt, và có tin đồn mạnh mẽ rằng Ajax muốn mang về Frank de Boer, người đã từ nhiệm vài năm trước đó với 4 danh hiệu Eredivisie. Nhưng Ten Hag vẫn giữ công việc của mình, và chúng ta biết phần còn lại. Hai chức vô địch và một chức vô địch khác có thể sẽ đến trong mùa giải này; thứ bóng đá rực rỡ với những màn chạy đà vinh quang ở Champions League.
Sẽ không hoàn toàn đúng nếu nói Ten Hag đã xây dựng và lên kế hoạch cho sự nghiệp của mình một cách hoàn hảo. Điều đó gần như là không thể, mọi thứ phụ thuộc rất nhiều vào các cơ hội xuất hiện vào đúng thời điểm. Nhưng đúng là ông đã luôn đưa ra những lựa chọn thông minh. Để chuẩn bị cho một thử thách tầm cỡ Man United.
Bây giờ, Ten Hag đã đồng ý nhận một thách thức khổng lồ, thứ đã nghiền nát các HLV giàu kinh nghiệm hơn ông rất nhiều. Ten Hag sẽ nhận ra rằng ông không có điều gì xa xỉ để mọi người biết đến mình.
“Thành công đến bằng chân và trên lưng ngựa”, Ten Hag nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2017. Nhưng ai biết được, có thể một ngày không xa, sẽ có một nhóm thanh niên khác đốt pháo sáng, chờ đợi HLV này trở về từ Manchester ở Oldenzaal.
