Tại sao các đội thích chơi bóng từ sân nhà thường mắc nhiều sai lầm?

Tại sau một thủ môn lại chuyền ngang khi anh ta có thể thoát khỏi sự áp sát của cầu thủ đối phương bằng một cú xoay người? Tại sao các trung vệ lại nhanh chóng phá bóng khi ở gần cột cờ góc? Đơn giản là bởi khi bạn phá bóng ra xa khung thành của mình, nguy cơ bị thủng lưới sẽ ít đi.

Nhưng tại sao có nhiều HLV lại không hướng các cầu thủ của mình thực hiện điều này? Tại sao có nhiều đội vẫn kiên trì xây dựng lối chơi từ phần sân nhà?

Tại sao các đội thích xây dựng lối chơi từ sân nhà?

Giải thích đơn giản là cách chơi này cho phép họ kiểm soát bóng tốt hơn. Họ vẫn có thể đưa trái bóng lên phía trên mà không cần những đường chuyền dài và những pha không chiến 5 ăn 5 thua. Điều này cũng cho phép các cầu thủ thực hiện những gì HLV yêu cầu trong quá trình huấn luyện thay vì tìm cách phản ứng với những tình huống bóng nảy ra không thể đoán trước.

Các huấn luyện viên muốn kiểm soát càng nhiều khía cạnh của trận đấu càng tốt và đội có bóng thường là những người dẫn dắt cuộc chơi.

Có sự khác biệt trong cách các đội xây dựng lối chơi từ phía sau ở các tình huống mở và những tình huống phát bóng lên của thủ môn. Nhưng các nguyên tắc về cơ bản là giống nhau. Các cầu thủ được bố trí để tạo điều kiện cho các đường chuyển di chuyển lên phía trên theo ý đồ của HLV.

Trong sơ đồ 4-3-3 hoặc 4-5-1, cách sắp xếp đội hình trong tình huống lên bóng sẽ trông như thế này:

Về lý thuyết, sẽ có các hướng chuyền bóng lên phía trên như sau:

Khi các cầu thủ đứng đúng vị trí, bóng có thể đường chuyền nhanh chóng từ phần sân của mình sang phần sân của đối thủ để kiểm soát lối chơi. Điều này cho phép đội bóng chuyển sang hình thức tấn công khi hậu vệ cánh chuyển thành tiền vệ cánh còn tiền vệ cánh chuyển thành tiền đạo và các tiền vệ trung tâm tiến gần tới khung thành đối phương hơn. Tất cả phụ thuộc vào hệ thống chiến thuật mà các đội sử dụng.

Giải pháp thay thế cho việc mất bóng khi chuyền lên

Việc phất bóng mạnh từ thủ môn có thể khiến đối phương tránh xa 1/3 khu vực phòng ngự của đội nhà và đưa bóng lên phía trên nhanh hơn. Nhưng cũng đồng nghĩa với việc bạn sẽ không có quyền kiểm soát trực tiếp cách phát triển bóng của mình.

Khi bạn phất quả bóng về một khu vực cố định của sân, cả 2 đội đều sẽ có cơ hội giành được bóng và có thể bắt đầu một đợt tấn công từ bất kỳ vị trí nào mà quả bóng rơi xuống. Các đội sẽ có xu hướng tập trung đông quân số xung quanh khu vực mà họ tin quả bóng sẽ rơi xuống để chiếm lợi thế tốt nhất. Một tình huống như vậy trông sẽ giống hình dưới đây:

Đôi khi bạn giành được trái bóng nhưng cũng có khi đối phương giành được nó. Và đôi khi trận đấu biến thành những màn đánh đầu liên tiếp đến mức điểm mà trái bóng chạm mặt cỏ cách chỗ nó rơi xuống dự tính hơn cả chục mét.

Nhưng nếu cầu thủ đội nhà không thể kiểm soát được trái bóng bằng những đường chuyền ngang vòng cấm thì khả năng bị phản công là rất cao, đặc biệt khi đối đầu với những đội chơi pressing tầm cao đáng sợ như Liverpool. Ngay cả Man City đôi khi cũng phải phất bóng dài trong các trận đấu với Liverpool.

Việc chuyền bóng từ sân nhà được thực hiện tốt nhất bởi những cầu thủ có nhận thức tốt về vị trí, có hiểu biết sâu về chiến thuật và cũng phải có sự điềm tĩnh khi cầm bóng. Cầu thủ này phải có khả năng nhận một đường chuyền dưới áp lực mà vẫn có thể xoay người và tìm kiếm khoảng trống để chuyền bóng cho đồng đội mà không cần suy nghĩ quá nhiều.

Nếu một cầu thủ quan trọng nhất của đội là một tiền đạo cánh như Sergio Aguero, Pierre-Emerick Aubameyang hay Mohamed Salah, thì bóng dài hoàn toàn không có ý nghĩa gì. 

Những tiền đạo mục tiêu như Oli McBurnie và Chris Wood có cơ hội chiến thắng trong các pha không chiến cao hơn. Nhưng nếu tất cả những gì họ có thể làm là hất tung quả bóng lên và không đồng đội nào có thể nhận bóng, thủ môn về cơ bản đã trao quyền sở hữu bóng cho đối phương mà họ chẳng cần phải tốn nhiều công sức. 

Nếu lựa chọn giữa Wood và Aguero, đương nhiên nhiều người sẽ chọn tiền đạo của Man City, người luôn có khả năng nhận biết bóng hai cực tốt từ những đường chuyền dài. (Để hiểu đơn giản thì "bóng một" là trái bóng từ một quả tạt, một quả ném biên, thủ môn phát lên hay một đường chuyền dài... Nếu cầu thủ nhận "bóng một" không thể khống chế hay xử lý gọn ghẽ trái bóng này, thì sẽ có cơ hội xuất hiện "bóng hai" cho cầu thủ hai bên tiếp tục tranh chấp).

Câu hỏi thực sự là nếu một trong những điều khó làm nhất trong bóng đá là giành quyền sở hữu, tại sao bạn lại cho đi nó một cách dễ dàng như vậy?

Thời điểm nào có rủi ro cao khi triển khai bóng từ sân nhà?

Thời điểm bấp bênh nhất trong cách xây dựng lối chơi từ phía sau là sau khi giành quyền kiểm soát bóng ở 1/3 khu vực phòng ngự, vì đây là khi hàng thủ thường ở trong tình thế trạng thái kém tổ chức nhất.

Nhiều đội ở Premier League triển khai lối chơi phản công, cố gắng giành bóng ngay lập tức sau khi mất bóng thay vì chuyển sang một hình thức phòng ngự chắc chắn. Các tiền đạo nhanh chóng áp sát cầu thủ đang cầm bóng của đối phương và chặn các phương án chuyền bóng của họ để buộc người này phải chuyển hướng chuyền về sân nhà. Khi được thực hiện tốt, các đội sẽ có cơ hội lớn để ghi bàn trước một tuyến sau dễ bị tổn thương của đối thủ, như Liverpool của Jurgen Klopp đã chứng minh trong vài năm qua.

Bất kỳ sai lầm nào trong việc cầm bóng, có thể là cú chạm bóng đầu tiên lỗi, chọn vị trí kém hoặc một lỗi đơn giản như chuyền trực tiếp vào chân đối thủ có thể nhanh chóng dẫn đến những điều tồi tệ. Một minh chứng là trong trận thua 0-3 của Leeds trên sân của Tottenham khi thủ môn Illan Meslier tặng quả bóng cho Harry Winks (hình dưới):

Sau đó, hàng thủ của Leeds đã trở nên hoảng loạn và cuối cùng là phải nhận một quả phạt đền gây tranh cãi.

Quả phạt đền và bàn thua sau đó là do một lỗi cá nhân gây ra, làm lộ ra lỗ hổng của hàng thủ trong quá trình chuyển đổi. Tuy nhiên, ngay cả khi đường chuyền của Meslier tìm đến đúng địa chỉ của đồng đội, Tottenham đã có sẵn 6 cầu thủ có thể nhanh chóng vây ráp và cướp lại bóng.

Đây là rủi ro tất yếu trong hệ thống chiến thuật của Marcelo Bielsa. Một đường chuyền dài lẽ ra có thể giúp Leeds thoát được pressing của Tottenam và mở ra cơ hội phản công.

Nếu không có con người tốt, đừng nên thử

Mọi hệ thống chiến thuật đều có mặt tích cực và tiêu cực. Triển khai lối chơi từ phía sau là điều mà các HLV tiến bộ, sáng tạo, có đầu óc tấn công thường ưa thích. 

Bielsa đã bị cho là ngây thơ vì từ chối thích nghi với lối chơi lùi sâu thận trọng hơn. Nhưng đội bóng mới thăng hạng của ông đang có nhiều hơn 21 điểm so với Sheffield United của Chris Wilder, đội bóng thường xuyên áp dụng lối chơi chuyền dài lên phía trên cho các tiền đạo mục tiêu.

Southampton đã gây ấn tượng mạnh ở mùa giải này dưới thời Ralph Hasenhuttl khi sử dụng một hệ thống chiến thuật mới lạ. Họ cũng sử dụng những đường chuyền dài cho các tiền đạo cao lớn. Nhưng trong tình huống đưa được bóng vào 1/3 sân đối thủ nhưng đội bạn có thời gian tổ chức hàng thủ, Southampton sẽ chuyền ngược lại về phía sau cho trung vệ hoặc thủ môn để nhử đối phương dâng lên, lộ ra khoảng trống để họ có thể khai thác.

Thủ môn là người dẫn dắt cuộc chơi

Điều quan trọng nhất trong cách chơi triển khai bóng từ sân nhà là tìm ra đồng đội có vị trí nhận bóng thuận lợi. Đó là lý do vì sao Man City và Liverpool chi nhiều tiền để mang về Ederson và Alisson, những thủ môn có khả năng xử lý bóng bằng chân rất tốt.

"Cách chơi triển khai bóng từ phía sau cần có sự luyện tập rất nhiều", Pep Guardiola giải thích. "Điều quan trọng nhất mà chúng tôi vẫn hay nói với các cầu thủ là họ hãy tin rằng mình có thể làm được. Ai cũng có thể mắc sai lầm. Việc phất bóng dài bao giờ cũng dễ hơn mà".

Tại Premier League hiện tại, vẫn đang có những đội thích chơi triển khai bóng từ phía sau như Leeds, Liverpool hoặc Man City và cũng có những đội thích chuyển dài vượt tuyến như Arsenal, Leicester, Man United hay Southampton. 

Không có cách chơi nào là hoàn mỹ và đôi khi các đội bóng mạnh nhất cũng cần phải thay đổi cách chơi một chút tùy thuộc vào từng trận đấu. Bởi cách chơi nào cũng có điểm yếu của mình.