Góc nhìn World Cup: Lối chơi kiểm soát bóng chưa bao giờ chết

Tại World Cup 2018, ĐT Tây Ban Nha là đội bóng có thời lượng kiểm soát trung bình mỗi trận cao nhất giải, lên tới 69%. ĐT Đức xếp thứ hai, với 65%. Xếp thứ ba là Argentina, với 61%. Cả ba đội bóng này đều đã bị loại. Thế nên, có một quan điểm được đưa ra: Lối chơi kiểm soát bóng đang chết. Quan điểm này không hoàn toàn chính xác, nếu nhìn nhận một cách rộng hơn.

Điều đầu tiên cần làm rõ, là trong 10 năm qua chiến thuật trong bóng đá phát triển một cách mạnh mẽ và ngày càng trở nên tinh kỳ. Tới mức, Xavi Hernandez cách đây không lâu đã đưa ra nhận định là khía cạnh chiến thuật đã được khai thác một cách triệt để.

Ngược dòng thời gian một chút, 10 năm trước, Barcelona và Tây Ban Nha lần lượt thống trị bóng đá thế giới bằng lối đá tạm gọi là tiqui-taca đầy ma mị. Barca thống trị Champions League, Tây Ban Nha vô địch 3 giải đấu lớn liên tiếp. ĐT Đức kế tục với chức vô địch World Cup 2014.

Tất nhiên, có áp bức sẽ có đấu tranh. Để chống lại lối chơi kiểm soát bóng bằng những đường chuyền quãng ngắn liên tục, Gegenpressing (Dortmund của Klopp) và phòng ngự Kiểm soát không gian (Atletico của Simeone) ra đời và được hoàn thiện. Kết quả, các trường phái chiến thuật dần trở nên bão hòa, các đội bóng phải phối kết hợp thêm nhiều bài vở khác nhau.

Trở lại với tiqui-taca, kỳ thực đây không phải là một lối chơi cụ thể. Nó đơn giản là cách gọi mô tả việc các cầu thủ thực hiện những đường chuyền tí tách suốt cả trận đấu. Lối chơi của Barca đúng hơn nên gọi là Juego de Posicion (định hướng vị trí), và Juego de Posicion là kết hợp giữa Kiểm soát không gian và Kiểm soát vị trí.

Một trong những hình thái của Kiểm soát không gian chính là lối chơi Total Football của người Hà Lan. Kiểm soát vị trí lại là cách chơi đòi hỏi các cầu thủ phải giữ cự ly đội hình thật tốt và án ngữ ở các vị trí trọng điểm trong phòng ngự lẫn tấn công. Catenaccio chính là một hình thái của Kiểm soát vị trí. Nói vậy để thấy bóng đá đã phát triển mạnh mẽ như thế nào trong suốt lịch sử. 

Trở lại với hiện tại, tuy Atletico và Dortmund không thể thống trị bóng đá thế giới, đơn giản vì lực lượng của họ chưa đủ chất lương, nhưng các đội bóng khác cũng học hỏi được cách triển khai phòng ngự lẫn tấn công từ hai đội bóng này. Dẫn đến sự phát triển đến mức tinh vi của khía cạnh chiến thuật. Ở cấp độ CLB lẫn đội tuyển đều vậy.

Nó dẫn đến một hệ quả, các đội bóng yếu ngày càng phòng ngự kín kẽ hơn, trình độ các đội không hẳn được thu hẹp nhưng ghi bàn lại trở nên khó khăn hơn. Trong khi đó, các đội bóng cửa trên dù muốn hay không muốn vẫn phải cầm bóng nhiều hơn vì tâm thế vào sân. Đến với trường hợp của thể của Tây Ban Nha, Đức và Argentina ở World Cup 2018.

Tây Ban Nha thất bại vì rối loạn thượng tầng. Họ sở hữu đội hình chất lượng song trên băng ghế chỉ đạo, HLV Fernando Hierro không đủ trình độ để tạo ra những đột biến chiến thuật lẫn con người. ĐT Đức lại gặp vấn đề về con người. Đa số trụ cột của đội bóng này đều chơi không tốt ở mùa giải này. Thêm vào đó, sự thiếu vắng một chân sút tầm cỡ khiến họ không thể giải quyết trận đấu.

Vấn đề của Argentina rõ ràng hơn. Đó là chất lượng đội hình quá thấp. Không đủ mạnh để tiến sâu. Cả ba đội tuyển này, khi ra sân đều mắc phải căn bệnh chỉ biết cầm bóng chứ chẳng biết làm gì với bóng. Cuối cùng, đặt giả thuyết Brazil, đội bóng kiểm soát bóng nhiều thứ tư tại World Cup 2018 này đăng quang, quan điểm lối chơi kiểm soát bóng đang chết sẽ trở nên thật hài hước.

Tóm lại, vấn đề không nằm ở việc cầm bóng nhiều hay ít. Vấn đề nằm ở chất lượng đội hình và khả năng tạo ra bất ngờ cho đối phương. Tây Ban Nha và Barcelona nếu không có cặp Xavi-Iniesta thì đã không thể vươn tầm thống trị chứ đừng nói đến việc lụi tàn như thời điểm hiện tại. Cũng như vậy, Total Football cũng trở nên vô hồn nếu thiếu cặp Johan (Cruyff và Neeskens).