ĐT Đan Mạch, 'căn cước' của thùng thuốc nổ

Danh tính của một người

Năm 1848, Phineas Gage, 25 tuổi, là quản đốc của một nhóm thợ xây đường ray tàu hỏa ở Cavendish, Vermont, Mỹ. Vào ngày 13/9, khi anh đang dùng một cái bàn ép xây dựng để ấn gói bột thuốc nổ vào hố thì bột phát nổ. Cán của chiếc bàn ép, dài 1m, nặng 6kg, đâm xuyên má trái của Gage, lao thủng hộp sọ của anh và hạ cánh cách hiện trường vài mét.

Mặc dù bị mù mắt trái, Gage đã sống sót một cách thần kỳ, và nhanh chóng trở nên nổi tiếng. Nhưng tên tuổi của anh chỉ thực sự được ghi vào lịch sử nhờ những quan sát của John Martyn Harlow, bác sĩ điều trị cho anh trong vài tháng sau đó. Gage thay đổi hoàn toàn tâm tính. Sự cân bằng giữa “năng lực trí tuệ và bản năng động vật” của anh ta không còn nữa, Harlow viết trong báo cáo khoa học.

Gage không thể làm việc như bình thường được, có thể thốt ra “những lời tục tĩu nhất”, và không thể hiện “bất cứ sự tôn trọng nào với đồng nghiệp của mình”. Công ty xây dựng đường sắt đã thuê anh ta trước đây, giờ lại sa thải anh. Gage sau đó đến làm việc tại một chuồng ngựa ở New Hampshire, dạy lái xe ở Chile trước khi trở về với họ hàng sống tại San Francisco, nơi anh qua đời vào tháng 5/1860, sau một loạt cơn động kinh.

Theo thời gian, Gage trở thành bệnh nhân nổi tiếng nhất trong biên biên sử khoa học thần kinh, vì anh là trường hợp đầu tiên cho thấy mối liên hệ giữa một chấn thương não và sự thay đổi tính cách. Ngày nay, hộp sọ và thanh sắt của chiếc bàn ép đã xuyên qua sọ Gage vẫn là những món đồ được tìm kiếm nhiều nhất tại Bảo tàng Giải phẫu Warren trong khuôn viên Đại học Harvard.

Nhưng điều đáng sợ hơn cả là sự thay đổi của Gage đã đặt ra một vấn đề còn lớn hơn cả khoa học thần kinh. Bạn bè của Gage, những người trực tiếp chứng kiến sự thay đổi tính cách của anh, đã phải thốt lên rằng Gage “không còn là Gage nữa”. Dù trước mặt họ vẫn là khuôn mặt, hình dáng, và cách ăn mặc như cũ.

Sự thay đổi của Gage đặt ra một câu hỏi rất chung rằng khi nào một người, một vật, hoặc bất cứ thứ gì trên đời này, không còn là chính nó nữa? Chắc chắn đấy không phải là vấn đề về hình dạng. Không ai nhận ra được Gage, chỉ khi anh ta lựa chọn sống theo một cách khác, ngược hẳn với cách anh ta từng đối xử với mọi người.

Danh tính một đội tuyển

Sau khi Christian Eriksen ngưng tim, tờ báo hàng đầu Đan Mạch Jyllands-Posten, ngoài việc mô tả bệnh tình, còn đặt luôn câu hỏi rằng: Đan Mạch có còn là Đan Mạch nếu vắng Eriksen? Câu hỏi này đặt ra sau khi “Thùng thuốc nổ” dường như mất tinh thần, và để thua Phần Lan sau đó. Eriksen thật sự rất quan trọng.

Trong một trận đấu, các bình luận viên, một cách tình cờ, cũng hay đặt ra loại câu hỏi về danh tính này: đây có còn là đội X hay không, nếu thiếu ngôi sao Y. Mấy năm trước, Zlatan Ibrahimovic tuyên bố rằng vắng anh, “Thụy Điển chẳng còn gì đáng chú ý”. Trong quá khứ, những người Hà Lan có lẽ không thể tưởng tượng ra rằng nền bóng đá của mình thiếu Johan Cruyff sẽ như thế nào. Bóng đá từng chứng kiến những tập thể dường như chỉ tồn tại để làm nền cho câu chuyện của một ngôi sao.

Nhưng danh tính của một đội tuyển vẫn ở đó, chỉ cần ta vẫn chú ý. Ở lượt trận thứ hai của bảng B, dù thua, Đan Mạch đã chơi rất dữ dội trước Bỉ, dù ai cũng nghĩ rằng sau vụ Eriksen, nhiều khả năng chẳng ai thiết tha đá đấm gì nữa. Rằng chuyện của Đan Mạch ở EURO lần này, tất cả chỉ có Eriksen.

Rạng sáng qua, cũng với cách chơi ấy, họ đã tự định đoạt chiếc vé đi tiếp của mình bằng một trận đại thắng trước Nga. Sau giây phút chùng xuống vì sự cố của Eriksen ở trận ra quân, Đan Mạch vẫn là chính họ, ngay cả khi vắng một ngôi sao chủ chốt.

Một khi Đan Mạch vẫn lựa chọn chơi bóng với quyết tâm và sự bùng nổ thường thấy kiểu như vậy, không ai có quyền đặt câu hỏi rằng “họ có còn là chính mình”, dù có hay không có Eriksen. Họ chỉ mất đi “căn cước” hình dung về bản thân, khi không lựa chọn sống như họ đã từng nữa.