Lời chia sẻ từ những người cùng cảnh ngộ

“Phân biệt chủng tộc là chuyện thường ở Tây Ban Nha. BTC La Liga nghĩ nó là chuyện bình thường, và LĐBĐ cũng vậy”. Vinicius đã đưa dòng trạng thái đầy cay đắng này lên Twitter và Instagram sau sự cố ở sân Mestalla. Và thật đáng buồn là anh nói đúng.

Chính Vini đã tự chứng minh điều đó bằng một đoạn video đăng tải trên mạng xã hội. Ngày 19/09/2022, các CĐV Atletico từng chào đón anh bằng những tiếng hô “Vinicius eres un mono” (Vinicius là con khỉ) trước thềm trận derby Madrid. Sau đó hơn 3 tháng, tiền đạo của Real Madrid tiếp tục bị đám ultra của Valladolid gọi là “Negro cabrón” (Thằng mọi đen ngu ngốc).

Đầu tháng 2/2023, đến lượt các CĐV Mallorca hét vào mặt Vinicius câu “Vete a recoger plátanos” (Đi hái mấy quả chuối đi). Ở trận El Clasico sau đó hơn 1 tháng, anh lại bị đám fan quá khích của Barca rủa “Morra Vinicius” (Chết đi, Vini). Và khi một lần nữa bị các CĐV Valencia lăng mạ là “Mono” (Con khỉ) trong trận đấu diễn ra hôm 21/5, với tiền đạo 22 tuổi, nó thực sự là giọt nước tràn ly.

Hàng loạt sự cố ấy đã dẫn đến hành động bột phát của Vini. Nhưng tiền đạo người Brazil không đơn độc trong cuộc chiến với nạn phân biệt chủng tộc. Vì ngay sau vụ việc mới nhất ở sân Mestalla, hàng loạt đồng nghiệp đã lên tiếng chia sẻ và bày tỏ sự ủng hộ với anh.

Hầu hết trong số đó, từ Vincent Kompany, Romelu Lukaku, Riyad Mahrez, Reece James, Tammy Abraham cho đến Jadon Sancho là những cầu thủ da màu hoặc gốc Phi. Hơn ai hết, những cầu thủ này hiểu rõ những gì Vinicius đang trải qua. Vì chính họ đã từng ít nhất một lần nếm trải cảm giác tương tự trong sự nghiệp.

Chuyện của người Anh

Phân biệt chủng tộc thực tế cũng không chỉ là câu chuyện riêng ở Tây Ban Nha, mà là vấn nạn của cả châu Âu. Hãy bắt đầu từ nước Anh, nơi nó từng là vấn đề nhức nhối trên khắp các sân cỏ. Ở thập niên 1970, những cầu thủ da màu như Laurie Cunningham, Cyrille Regis và Brendon Batson vẫn còn bị các CĐV quá khích lăng mạ hay thậm chí nhổ nước bọt, nhưng chỉ biết cam chịu vì “không ai phản đối chuyện đó cả”, như lời Batson kể lại trên tờ The Guardian.

Tình hình ở xứ sở sương mù sau đó đã được cải thiện đáng kể. Luật trật tự công cộng ban hành năm 1986 và Luật về khán giả bóng đá (1989) đã đưa ra hình phạt cấm đến sân, tạm thời hoặc vĩnh viễn, cho các CĐV vi phạm. Luật về gây rối và tấn công trong bóng đá (1991) cũng không còn quy định những lời lẽ phân biệt chủng tộc “phải được thực hiện bởi từ hai người trở lên” nữa.

Tháng 2/2021, LĐBĐ Anh, Premier League và tổ chức chống phân biệt chủng tộc Kick It Out còn liên hệ với CEO Jack Dorsey của Twitter và ông chủ Mark Zuckerberg của Facebook để “bảo vệ” các cầu thủ da màu trên không gian mạng. Cũng trong tháng này, người Anh phát động kế hoạch hành động mang tên “No Room for Racism”. Và mới mùa trước, các cầu thủ ở Premier League vẫn còn thực hiện hành động quỳ gối trước các trận đấu, để ủng hộ phong trào “Black Lives Matter” tại Mỹ.

Tuy nhiên, những slogan mạnh mẽ, hành động quỳ gối hay hay các quy định chặt chẽ về luật pháp chưa thể giúp người Anh thực sự “kick it out”. Từ mùa 2010/11 đến mùa 2018/19, chỉ có 24 trường hợp bị bắt vì phân biệt chủng tộc. Mùa 2021/22, số báo cáo về những vụ phân biệt chủng tộc trên sân tăng 41%. Hay cách đây chưa lâu, bộ ba cầu thủ da màu Marcus Rashford, Bukayo Saka và Sancho từng trở thành mục tiêu tấn công của vô số CĐV quá khích, sau khi họ sút hỏng luân lưu trong trận chung kết EURO 2020.

Và “khối u” khó cắt bỏ của châu Âu

Giống như Anh, nước Pháp cũng thiết lập một hành lang pháp lý chặt chẽ để đối phó với nạn phân biệt chủng tộc. Điều 332 bộ luật thể thao của nước này quy định, hành vi lăng mạ liên quan đến dân tộc, quốc gia, chủng tộc hoặc tôn giáo có thể bị phạt 1 năm tù và 15.000 euro. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị cấm đến sân trong 5 năm.

Hình phạt này cũng áp dụng với những người mang các thông điệp, biểu tượng phân biệt chủng tộc vào sân. Ngoài ra, người Pháp còn lập cả một website để các nạn nhân và nhân chứng tố cáo các hành vi phân biệt chủng tộc. Nhưng dù ở ngay gần đó, Italia lại không mạnh tay đến vậy.

Về cơ bản, người Ý vẫn tuân theo quy tắc ba bước mà FIFA đề nghị với các trọng tài khi xảy ra sự cố: đưa ra cảnh báo qua hệ thống phát thanh, tạm hoãn trận đấu và sau đó, có thể nối lại hoặc hoãn luôn trận đấu. Thế nhưng tiền đạo Lukaku của Inter từng lĩnh án phạt vì ăn mừng trước mặt CĐV Juventus, sau khi liên tục bị phân biệt chủng tộc. Chân sút Dusan Vlahovic (Juventus) cũng dính trấu vì khiêu khích đám ultra của Atalanta, sau khi bị gọi là “Thằng Di-gan”.

Ở giải đấu còn lại trong 5 giải lớn châu Âu là Bundesliga, hành vi phân biệt chủng tộc bị trừng phạt nặng hơn nhiều. Schalke từng bị LĐBĐ Đức phạt 50.000 euro vì để các CĐV giả tiếng khỉ kêu để lăng mạ hậu vệ Jordan Torunarigha của Hertha Berlin. Sau đó 1 năm, cả đội Olympic Đức cũng lập tức đi ra khỏi sân, sau khi chính Torunarigha bị phân biệt chủng tộc trong trận giao hữu chuẩn bị cho Thế vận hội Tokyo với Honduras.