Năm 2008, có một sự kiện mà không ai tin rằng nó có khả năng xảy ra đã thành sự thật: ngân hàng đầu tư trứ danh Lehman Brothers tuyên bố phá sản, từ hiệu ứng của một thứ tưởng chừng cũng không bao giờ “vỡ” được, là ngành bất động sản.

Bỏ hết trứng vào một giỏ

Quy trình là người cần vay tiền mua nhà sẽ dùng chính hợp đồng mua nhà làm tài sản thế chấp, sau đó các ngân hàng nhận cho vay sẽ đẩy chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp cho các ngân hàng thương mại chào bán cho các quỹ đầu tư. Các hãng bảo hiểm thấy rằng thị trường ấy thật béo bở, nên đã nghĩ ra hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (để khi ngân hàng vỡ nợ, họ sẽ trả lãi thay, đổi lại, ngân hàng sẽ phải trả một khoản phí theo hạn cho hãng bảo hiểm) để cùng rỉa lợi nhuận từ thị trường béo bở này.

Thời điểm ấy, thị trường nhà đất tăng trưởng nóng đến nỗi chính chính phủ Mỹ cũng nhảy vào kiếm lời từ việc mua bán chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp (thường là từ bất động sản). Và các ngân hàng, quỹ đầu tư, và các hãng bảo hiểm, đều tự củng cố niềm tin rằng thị trường nhà đất chỉ có tăng trưởng mãi mãi.
Nhưng rồi giá nhà đất trượt dốc thảm hại, và các quân domino bắt đầu đổ. Người đi vay không trả nổi lãi, ngân hàng không bán nổi nhà, các quỹ bảo hiểm hết tiền bồi thường, còn các quỹ đầu tư phá sản. Toàn bộ thị trường sập trong một tháng ngắn ngủi.

Một trong những nguyên tắc đầu tư nổi tiếng nhất từng được biết đến là “đừng bao giờ bỏ hết trứng vào một giỏ”, và ai cũng tin rằng đây là câu nói của huyền thoại đầu tư Warren Buffett.

Nguyên tắc này khá đơn giản: mọi nhà đầu tư đều cần đa dạng hóa danh mục đầu tư. Điều tối kỵ là dồn hết cho một mã tài sản nào đó, bởi vì sự khốc liệt của thị trường đôi khi sẽ khiến những người đã dồn niềm tin của mình vào một cái giỏ duy nhất sẽ phá sản hoàn toàn.

Khi Lehman Brothers, ngân hàng đầu tư có lịch sử hơn 200 năm, phá sản từ khủng hoảng nhà đất, kinh tế Mỹ và thế giới lập tức rơi vào khủng hoảng, vì họ đã bỏ hết trứng vào một giỏ. Đặt cược hết những gì mình có vào nhà đất, và trả giá.

TBN và niềm tin tuyệt đối

Khi công bố danh sách đội tuyển TBN dự World Cup vào tháng 11, ông Enrique đã khẳng định “chủ quyền”: “Chỉ có một người ở đất nước này có thể quyết định mọi thứ này, xem cái gì hấp dẫn và tạo động lực hơn. Ý tưởng của chúng tôi sẽ không bao giờ thay đổi. Chúng tôi sẽ tấn công, kiểm soát bóng, chơi ở phần sân của họ, phòng ngự ở phần trên nửa sân, pressing tầm cao, chấp nhận rủi ro nhiều hơn. Nếu chúng ta có bản lĩnh để trung thành với ý tưởng đó, tôi sẽ coi như chúng ta đã làm hết sức mình”.

Không thể nói rằng triết lý của Enrique là tệ: nó đã giúp đội bóng đi đến trận bán kết EURO 2020 (thua Ý trên chấm phạt đền), và mang về hai trận chung kết Nations League khác. Nó là hiện thân của sự hòa hợp giữa lối chơi gắn kết uyển chuyển và kết quả. Mọi người đều nhìn ra chuyện này, và từ chủ tịch Liên đoàn bóng đá TBN đến 26 cầu thủ đều ủng hộ Enrique hết mình.

Sự cực đoan ấy bộc lộ ngay từ danh sách đi World Cup: dù TBN thiếu những trung vệ có chất thép và kinh nghiệm đỉnh cao, Sergo Ramos vẫn không được gọi, mặc dù anh đã được triệu tập vào danh sách 55 người trước World Cup và ra sân thường xuyên trong màu áo PSG. Những người giàu kinh nghiệm khác như Thiago Alcantara, Iago Aspas hay Borja Iglesia cũng bị ngó lơ. Trong khung gỗ, David De Gea, một thủ môn có phản xạ hàng đầu, đã bị Enrique gạch tên khỏi kế hoạch của đội tuyển từ lâu, vì anh không thể phát triển bóng bằng chân từ vị trí thấp nhất tốt như Unai Simon.

Rốt cục, TBN đã mang đến Qatar một đội hình có đến 9 cầu thủ từ 22 tuổi trở xuống và chỉ 6 trong số 26 người đã từng dự World Cup. Enrique, nhận mức lương cao nhất trong lịch sử các HLV từng dẫn dắt tuyển TBN, thậm chí có thể công khai tuyên bố rằng ông đã quyết định cho đội thi đấu trong trang phục quần đỏ và tất đỏ, không phải màu xanh như truyền thống.

Sau trận thắng Costa Rica 7-0, màn trình diễn được cho là hay nhất của TBN trong nhiều năm, Enrique tự tin cho rằng “không ai chơi bóng hay hơn chúng tôi, chắc chắn là thế”. Chưa hết, các cầu thủ cũng không ngại ngần thể hiện sự trung thành tuyệt đối với các ý tưởng của cựu HLV Barca. Pedri tuyên bố: “Nếu Luis Enrique bảo tôi nhảy xuống vực, tôi sẽ làm”. Aymeric Laporte thoải mái trả lời “tại sao không” khi được hỏi về cơ hội vô địch của TBN, dù chỉ mới đặt chân xuống Doha. Sau khi vào sân thay người ở trận gặp Costa Rica và ghi bàn, Alvaro Morata nói rằng mình không hề quan tâm đến chuyện có được đá chính ở trận gặp Đức hay không, vì “tôi là một người lính của Enrique”.

Mọi chuyện đang ngon lành thì Ma-rốc từ trên trời rơi xuống, phơi bày tất cả những gì TBN còn thiếu: các phương án B để tiếp cận khung thành khi tiki-taka bế tắc; những cá tính đa dạng ở đội tuyển; và đôi khi là những cách chơi khác, có thể là chuyền dài, hoặc tạt sớm.v.v Nhưng họ đã chọn đặt niềm tin tuyệt đối vào chỉ một con đường do Enrique vạch ra.

Câu “đừng bỏ hết trứng vào một giỏ” thực ra cũng không phải là của Warren Buffet. Đấy chính là một câu của văn hào Cervantes trong tác phẩm trứ danh Don Quixote. Có vẻ rất ít người TBN biết điều này.