Đánh đầu, kỹ năng giết cầu thủ đáng sợ

Trung vệ và trung phong là 2 vị trí đánh đầu nhiều nhất trên sân, dù là tập luyện hay thi đấu. Họ được các HLV hướng dẫn cách nhảy lên như thế nào để có thể tạo ra một pha không chiến đầy sức mạnh. Khó có thể thống kê được bao nhiêu pha đánh đầu xuất hiện trong sự nghiệp của 2 vị trí này. Họ tập luyện đánh đầu để phòng thủ hay tấn công liên tục, liên tục và gần như không nhận thức được rằng họ đang đối mặt với một nguy cơ gây tổn hại lâu dài đối với não bộ nằm dưới hộp sọ của mình.

Khi bạn đối mặt với Man City, nguy cơ tổn thương não bộ do đánh đầu sẽ thấp hơn nhiều so với việc đối đầu với Burnley. Bởi các cầu thủ Man City thiên về cách xử lý bóng bằng chân dưới thời HLV Pep Guardiola. Tương tự, nguy cơ đó đối với cầu thủ cao to như Andy Carroll cũng sẽ cao hơn so với Mohamed Salah.

Cho dù thế, đánh đầu vẫn sẽ tiếp tục là một phần của bóng đá và việc chấn thương sọ não cũng sẽ phải chấp nhận như khi bạn đấm bốc, chơi bóng bầu dục hoặc bất kỳ môn thể thao nào có rủi ro lớn về thể chất. Thường xuyên đánh đầu, cầu thủ bóng đá sẽ phải đối mặt với chứng rối loạn não thoái hóa. Tuy nhiên, để tìm hiểu được chứng bệnh khủng khiếp này, cần phải mất thời gian dài để nghiên cứu, giống như phải mất nửa thế kỷ, các bác sĩ mới chứng minh được tác hại của việc hút thuốc lá. Và chúng ta sẽ tìm hiểu nguyên nhân khiến chứng bệnh về thoái hoá não tại sao lại tác động với người này mà không tác động với người khác.  

Các cầu thủ bóng đá thường tự tin rằng điều tồi tệ đó sẽ không xảy ra với họ, cũng như các võ sĩ đấm bốc tự tin rằng họ sẽ an toàn dù có bị đấm như mưa vào đầu, hay tương tự những cầu thủ bóng bầu dục luôn lao vào đối phương với tất cả sức mạnh cho dù đôi khi họ rơi vào tình trạng mất ý thức tạm thời khi não bị cắt nguồn cung cấp máu.

Điều đó có thể thay đổi. Kỹ năng đánh đầu đã bị cấm trong bóng đá trẻ ở Hoa Kỳ nhưng chúng ta không biết được rằng, liệu các HLV ở các đội chuyên nghiệp có phải chịu trách nhiệm khi vẫn khuyến khích các cầu thủ đánh đầu và đứng trước nguy cơ bị thoái hoá não. Vì vậy, trong khi đánh đầu sẽ vẫn là một phần của bóng đá, người ta chỉ biết tìm cách khống chế và giảm thiểu nó.

Tại Hoa Kỳ, kỹ năng đánh đầu bị cấm trong các trận đấu hay quá trình tập luyện của những cầu thủ dưới 10 tuổi và bị hạn chế với cầu thủ từ 10 đến 13 tuổi. Điều đó cũng có thể được áp dụng một cách hợp lý cho cầu thủ trưởng thành như giới hạn thời gian tập luyện đánh đầu, đưa ra số lượng trận những cú đánh đầu mà một cầu thủ được phép thực hiện trong một phiên tập luyện.

Bởi vì bản chất của các môn thể thao là khác nhau nhưng nhận thức về nguy cơ tổn thương do những cú đánh đầu gây ra cần được giáo dục cho các cầu thủ một cách thường xuyên. Họ sẽ biết cách bảo vệ mình trước một HLV vô đạo đức, những kẻ ranh mãnh thường yêu cầu cầu thủ tập đánh đầu thêm. Khi còn thi đấu, cựu tiền đạo Chris Sutton ước tính anh đã thường xuyên phải đánh đầu 100 lần trong một tuần tập luyện.

Tuy nhiên, không chiến vẫn cứ là một phần của bóng đá vì sự chủ quan của cầu thủ khi nghĩ rằng điều tồi tệ sẽ không bao giờ xảy ra với mình, như khi chúng ta phóng xe với tốc độ bàn thờ, leo núi mạo hiểm hay nhảy bungee ở các vực sâu.

Cố tiền đạo Jeff Astle của West Brom đã chết vì bệnh não chấn thương mãn tính ở tuổi 59. Cuộc đời ngắn ngủi của ông là nguyên nhân dẫn tới cuộc tranh luận muộn màng, và những nghiên cứu về các nguy cơ bệnh lý do đánh đầu gây ra. Tuy nhiên, chúng ta không chắc rằng, nếu như Astle được lựa chọn thì ông sẽ chọn phương án nào: giã từ bóng đá và sống lâu hay là tiếp tục gắn bó với West Brom và ĐT Anh? Nếu giã từ bóng đá, thì ông sẽ mất đi một sinh kế để đảm bảo cuộc sống đầy đủ cho mình và gia đình.

Vào ngày 11 tháng 4 năm 2015, West Brom đã dành trận đấu của họ với Leicester City để vận động cho chiến dịch “Công lý cho Jeff”, qua đó nêu bật nguy cơ chấn động trong thể thao. Họ mặc đúng màu áo mà cố tiền đạo Astle đã mặc khi giành chiến thắng trong trận chung kết FA Cup 1968.

Trận đấu bắt đầu. Ở phút thứ sáu, Joleon Lescott nhảy lên đánh đầu hụt. Đến phút thứ 7.36, một pha đánh đầu của Darren Fletcher đưa West Brom vượt lên dẫn trước. Bàn gỡ hoà của Leicester cũng đến từ pha đánh đầu của Leonardo Ulloa. Và trận đấu kết thúc với tỉ số 2-2, với 2 bàn thắng cũng đến từ 2 pha đánh đầu của Marcin Wasilewski và Robert Huth.

Có thể thấy, ngay cả khi đã chứng kiến một buổi lễ trước trận đấu nhằm nhấn mạnh đến sự nguy hiểm của những pha không chiến, West Brom và Leicester vẫn ăn mừng những bàn thắng đến từ những pha đánh đầu. Vậy điều gì có thể thay đổi?

Về mặt khoa học, những lá chắn giảm chấn động cho vùng hộp sọ và não bộ đang được thử nghiệm tại CLB bóng bầu dục Ospreys. Lá chắn này được cấy một vi mạch nhằm ghi lại và cung cấp dữ liệu chấn động ở vùng đầu của cầu thủ cho nhân viên y tế theo dõi. Song nó vẫn chỉ là một giải pháp mang tính thử nghiệm.

Chỉ khi cầu thủ ý thức rằng không nên tập luyện kỹ năng này, dẫn đến việc họ không quá chú trọng đánh đầu và ít sử dụng đánh đầu thì vấn đề mới được giải quyết. Các HLV có lẽ sẽ phải tìm ra những cách ghi bàn hay phòng thủ mới nhằm bảo vệ cầu thủ.  Không ai muốn cấm hẳn việc cầu thủ đánh đầu nhưng chúng ta cần quản lý ảnh hưởng của nó một cách sát sao để tránh xảy ra những hậu quả đáng tiếc.

Không lẽ nào chúng ta vẫn thản nhiên thưởng thức bóng đá và mặc kệ cho cầu thủ phải đối diện với nguy cơ tử vong do tổn thương não?