Hệ sinh thái bóng đá

Rất khó để xác định ai là người mở đầu cho khái niệm “Hệ sinh thái bóng đá”, nhưng khi nhắc đến cụm từ đặc biệt này, người hâm mộ sẽ nghĩ ngay đến City Football Group (CFG) và Red Bull. Đây là hai tập đoàn sở hữu nhiều CLB nhất trên thế giới hiện nay, với các tiêu chí lựa chọn rất rõ ràng.

CFG đang sở hữu hoặc quản lý hơn 10 CLB khác nhau trên thế giới, trải đều từ châu Á cho đến châu Âu, châu Úc, Nam Mỹ và Bắc Mỹ, bao gồm Man City (100%), New York City (80%), Melbourne City FC (100%), Montevideo City Torque (100%), Troyes AC (100%), Lommel S.K. (99%), Mumbai City FC (65%), Girona FC (47%), Sichuan Jiuniu F.C. (29.7%), Yokohama F. Marinos (20%), Palermo F.C. (80%), Esporte Clube Bahia (90%).

Ở quy mô nhỏ hơn, nhưng Red Bull cũng đã có 4 CLB khác nhau tại Đức, Áo, Mỹ và Brazil, bao gồm Salzburg, RB Leipzig, New York Red Bulls, Red Bull Brasil. Họ từng mở CLB ở châu Á và châu Phi, nhưng nhanh chóng giải thể trong vài năm.

Nhờ thu nhập từ CLB chính Man City, CFG chỉ lỗ 84 triệu bảng vào năm 2019. Đại dịch năm 2020 khiến mọi chuyện khó khăn hơn với CFG, khi tổng số tiền thua lỗ của họ tăng lên 204 triệu bảng.

Trong số 10 CLB của CFG, Man City là đội duy nhất làm ăn có lãi và tạo ra doanh thu tăng dần theo từng năm. Mặc dù vậy, đây không phải vấn đề mà CFG thực sự quan tâm. Họ vốn tính đến các kế hoạch dài hạn, thậm chí kéo dài cả 5-10 năm. Ví dụ CFG đã xây dựng New York City từ năm 2013 vì niềm tin vào sự phát triển của bóng đá Mỹ. Họ tin tưởng World Cup 2026 sắp tới sẽ là bước ngoặt thay đổi hoàn toàn nền công nghiệp bóng đá của cường quốc kinh tế này.

Trong khi đó, việc nắm được tình hình tài chính của đế chế Red Bull là điều bất khả thi. Lý do vì họ không công bố rất nhiều dữ liệu quan trọng. Ví dụ: Leipzig lẽ ra đã lọt vào tốp 20 CLB giàu nhất thế giới của hãng kiểm toán Deloitte nếu tính theo doanh thu, nhưng số liệu đó không có sẵn cho đến khi cơ quan quản lý bóng đá châu Âu UEFA tiết lộ.

Thoạt nhìn, lợi ích lớn nhất của việc sở hữu nhiều CLB là luân chuyển cầu thủ. Trong cùng một hệ sinh thái, các CLB mạnh như Man City sẽ hưởng lợi nhiều nhất khi có các “sân sau” phát triển cầu thủ. Ngược lại, các CLB nhỏ hơn cũng có thể “”hưởng sái” cầu thủ từ các CLB lớn hơn.

Tuy nhiên, mọi chuyện không đơn giản như vậy và thực tế, không có nhiều hệ sinh thái bóng đá lớn mạnh trên thế giới, nếu không muốn chỉ có 2 cái tên nhắc đến ở trên.

Nhiều CLB, nhiều vấn đề

Tập đoàn Truyền thông Thái Bình Dương (PMG) cũng sở hữu nhiều CLB, nhưng phần lớn là các CLB nhỏ ở các giải hạng thấp. Điển hình là Barnsley, đội đã phải xuống hạng ở giải hạng Nhất Anh mùa trước. 

PMG đang sở hữu cổ phần trong 6 CLB ở 6 quốc gia khác nhau: Barnsley ở Anh, Den Bosch ở Hà Lan, Esbjerg của Đan Mạch, KV Oostende của Bỉ, AS Nancy ở Pháp và FC Thun ở Thụy Sĩ. Barnsley xếp cuối bảng hạng Hai của Anh, Nancy ở Pháp cũng vậy. Thun đang ở giữa bảng ở giải hạng Hai của Thụy Sĩ và Den Bosch và Esbjerg đang tránh xuống hạng ở hạng Ba trong hệ thống giải đấu của họ.

Quản lý 6 CLB này giống như việc khiến họ mất tiền theo nhiều cách khác nhau hơn, và chịu đựng nhiều lời chỉ trích hơn. 

Jordan Gardner, đồng sở hữu của đội bóng hạng Hai Đan Mạch FC Helsingor giải thích: “Việc bất kỳ tập đoàn nào quản lý thành công danh mục đầu tư gồm nhiều CLB ngoài các công ty địa chính trị lớn như CFG và Red Bull là điều gây tranh cãi”.

“Thực tế là rất khó để điều hành tốt một CLB, chứ đừng nói đến nhiều CLB ở các khu vực pháp lý nước ngoài khác nhau. Để triển khai thành công mô hình nhiều CLB, bạn cần có cơ sở hạ tầng quan trọng ở cấp công ty cổ phần để đảm bảo các CLB hoạt động hiệu quả, và quan trọng nhất là tương tác liền mạch với nhau để thu được lợi ích tối đa từ toàn bộ mô hình”.

CFG đang dựa hoàn toàn vào Man City. Tuy nhiên, các cáo buộc gian lận tài chính mà CLB này phải chịu gần đây khiến giới mộ điệu nghi ngờ các báo cáo của CFG. Liệu họ có đang thành công trên diện rộng, hay đơn giản là gian lận ở khắp mọi nơi. 

Mô hình của Red Bull tối ưu hơn, khi họ thực sự đi “đãi cát, tìm vàng” trên khắp thế giới. Họ thu về hàng trăm triệu euro nhờ việc bán cầu thủ trong một thập kỷ qua. Mặc dù vậy, ngoài Salzburg và Leipzig, các CLB khác của Red Bull không để lại dấu ấn nào đáng kể. Tất cả vẫn hoạt động trong bóng tối nhiều hơn. Và đương nhiên, không phải ai cũng có thể làm như vậy.

Jordan Gardner kết luận: “Có thể họ nhìn thấy điều gì đó mà chúng ta không thấy, nhưng có vẻ như các tập đoàn lớn hiện tại chỉ mua CLB để giải trí hơn là bất kỳ mục đích chiến lược nào”.