Kể từ khi không thể lọt vào VCK EURO 2008, ĐT Anh đã đứng đầu mọi chiến dịch vòng loại, chơi 74 trận và chỉ thua 2 trong số đó, và trận thua gần nhất chính trước ĐT CH Czech vào tháng 10/2019. Nhìn sang các đội tuyển mạnh khác, Hà Lan không dự EURO 2016 và World Cup 2018, còn Italia đứng ngoài World Cup 2018 và 2022.

Vì vậy, ĐT Anh nên được khen ngợi một cách thầm lặng về hiệu quả vượt qua vòng loại. Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn là họ đã thi đấu như thế nào tại các VCK? Đó là cả một vấn đề. Vậy, khi chỉ còn 7 tháng nữa là đến EURO 2024, người ta lại băn khoăn liệu họ sẽ đi đến đây, họ đã đủ giỏi để vô địch chưa, đội hình của HLV Gareth Southgate đã tốt nhất chưa?

Nếu lấy màn trình diễn khá tốt của Anh trước Pháp ở trận tứ kết ở Qatar 2022 làm cơ sở, nếu trận đấu được đá lại vào ngày mai thì liệu ĐT Anh có cơ hội chiến thắng tốt hơn hay sẽ tệ hơn? Có thể họ sẽ chơi tốt hơn nếu nhìn vào sự phát triển của Jude Bellingham với tư cách là một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới hiện nay. Bellingham đã chơi rất tốt ở World Cup 2022, nhưng bây giờ anh còn hay hơn. Nếu nằm trong tay một HLV giỏi, Bellingham sẽ là trụ đỡ giúp ĐT giành chiến thắng cuối cùng. Vì vậy, có lẽ Bellingham, Kane và dàn diễn viên phụ gồm Bukayo Sako, Phil Foden và Declan Rice phải vô địch kỳ EURO này. 

Chỉ mới một năm kể từ World Cup nhưng để trả lời câu hỏi ban đầu, về cơ bản đó vẫn là một đội hình và cùng một chiến thuật. Nếu gặp lại ĐT Pháp vào ngày mai, Southgate có lẽ vẫn tung ra bộ khung gồm: Jordan Pickford - Kyle Walker, John Stones, Harry Maguire, Luke Shaw - Rice, Bellingham, Jordan Henderson - Kane, Saka, Foden. Liệu những cầu thủ đáng tin cậy này của Southgate có được thi đấu thường xuyên ở CLB không? Maguire vẫn là lựa chọn số một cho ĐT Anh nhưng chỉ là  lựa chọn thứ tư ở MU. Dù thế nào, anh vẫn sẽ có mặt trong đội hình chính tại nước Đức.

Southgate cũng đã xem xét Marc Guehi, người có sự trưởng thành và điềm tĩnh nổi bật, Lewis Dunk (người đã xuất sắc trong trận giao hữu ở Scotland) và cả Fikayo Tomori, nhưng có lẽ, Maguire vẫn là đối tác chính với Stones. Có những dấu hỏi về thể lực của hậu vệ trái Luke Shaw và Ben Chilwell, tất nhiên cần phải có câu trả lời.  Ở vị trí hậu vệ phải, Reece James có năng lực để trở thành sự lựa chọn hàng đầu nhưng anh cần chứng minh hơn ở Chelsea. Việc phải ngồi ngoài ở các trận vừa qua của ĐT Anh không phải là một điềm báo tốt, trong khi đó Walker đã có một số màn trình diễn hay nhất từ trước đến nay ở ĐT Anh trong 12 tháng qua.

Rice, Bellingham, Kane và Saka chắc chắn có suất, trong khi sự vắng mặt ngày càng đặc biệt của Raheem Sterling, Foden và Marcus Rashford có vẻ giúp Jack Grealish có suất tiền đạo cánh trái. Và sau đó là tiền vệ trung tâm. Thật khó hiểu khi Henderson tiếp tục cầm trịch dù giờ anh thi đấu ở một giải đấu thấp tại Saudi Arabia. Nếu phong độ của anh trên tuyển tốt thì không nói làm gì, tuy nhiên, dường như người ta hiểu rằng, việc dùng anh cũng là một sự bảo thủ của Southgate, giống việc cố gạt Sterling.

Sự nổi lên của Trent Alexander-Arnold như một lựa chọn tiền vệ đích thực có thể thay đổi mọi thứ. Kalvin Phillips, người đã đá chính cả 2 trận thắng vòng loại trước Italia, cũng là một phần không thể thiếu trong sơ đồ của Southgate. Nhưng nếu Phillips không được đá chính tại Man City, liệu anh có nên được đá chính ở EURO? Vậy ai sẽ là gương mặt mới của Southgate vào mùa hè này? Với việc đội hình bị giảm xuống còn 23 cầu thủ thay vì 26 như ở EURO 2020 và World Cup 2022, sự cạnh tranh sẽ rất khốc liệt. Điều đó có thể gây khó khăn cho những gương mặt mới trong việc giành được một vị trí chính thức.

Nếu lấy đội hình dự bị từ trước đó, cộng với 2 thủ môn dự bị là Aaron Ramsdale và Sam Johnstone/Nick Pope, cùng những dự bị lão thành như Rashford, Grealish, James Maddison, Kieran Trippier, một trong số Shaw/Chilwell và Guehi, rốt cục Southgate chỉ còn 4-5 suất để gọi. Cole Palmer và Rico Lewis được hưởng lợi từ chấn thương của các đàn anh để có trận đấu đầu tiên trong tháng này và sự linh hoạt của Lewis trong việc đảm nhiệm các vị trí hậu vệ cánh và khả năng chơi ở hàng tiền vệ có thể khiến anh trở thành ứng cử viên triệu tập.

Nếu muốn một gương mặt mới “ồn ào” thì đó có thể là Anthony Gordon. Gordon là kiểu cầu thủ gây náo loạn, ồn ào, bùng nổ, cuồng nhiệt. Nếu anh tiếp tục chơi như bốc giời, ghi vô số bàn thắng thì cầu thủ xuất sắc nhất giải U21 Euro 2022 này sẽ khiến Grealish phải lo lắng. Ngoài ra còn Ruben Loftus-Cheek hoặc Morgan Gibbs-White, Callum Wilson, Eddie Nketiah và Ollie Watkins hay Ivan Toney. 

Nếu đây là giải đấu cuối cùng của Southgate trên cương vị HLV ĐT Anh thì một lần nữa ông lại có cơ hội để hiện thực hoá giấc mô vô địch. Ông đã có 1 trận chung kết World Cup, một trận tứ kết và bán kết World Cup ở 3 giải đấu lớn gần nhất.

Liệu ĐT Anh này có thể thực hiện bước tiếp theo là bước lên ngôi quán quân không? Bellingham, Kane và Rice đều tiến lên và những tuyển thủ được dự Champions League mùa này đã tạo ra một tập thể vượt qua tầm huấn luyện của Southgate. Điều đó không có nghĩa là HLV này không có khả năng nâng họ lên gần ngang tầm với ĐT Pháp, mặc dù vẫn có 1 trung vệ và 1 tiền vệ trung tâm ở dưới mức đó. Liệu Southgate có tháo bỏ tâm lý căng thẳng như mọi người vẫn kêu gọi hay không bởi ở các trận đấu quan trọng, điều này chỉ gây hại.

Điều người Anh muốn nhiều hơn từ Southgate là sự chủ động thay người trong các trận đấu loại trực tiếp lớn, thay vì phản ứng bị động. Và thêm một chút sáng tạo mang tính chiến thuật. Cần nhớ, ĐT Anh không có đủ khả năng phòng ngự để giành chiến thắng. Nếu không, chúng ta sẽ lại thấy một hiện tượng quen thuộc: ĐT Anh vượt qua vòng bảng một cách giòn giã sau đó lại chết đau đớn ở tứ kết, bán kết trước Pháp, Bồ Đào Nha hay Italia.