World Cup 2022 cho thấy bóng đá thế giới đã bị Âu hoá nặng nề

HỒ PHƯƠNG
Từ 13:13 ngày 08-12-2022
Đức và Bỉ bị loại từ vòng bảng. LĐBĐ châu Á (AFC) lần đầu có 3 thành viên lọt vào vòng knock-out và về mặt địa lý, vòng 1/8 của World Cup 2022 có đại diện của cả 5 châu lục. Nhưng World Cup không hề biến thành thế giới phẳng, bởi để giành được vinh quang, các nền bóng đá khác vẫn phải chịu tác từ bàn tay vô hình của bóng đá Châu Âu

Chuyến xe trở về quá khứ của vũ điệu Samba

Cứ mỗi tuần một lần, những cậu nhóc của học viện Palmeiras lại leo lên xe buýt và chuẩn bị cho chuyến đi về quá khứ. Họ là những tài năng triển vọng nhất của lò đào tạo uy tín nhất tại đất nước giàu tài năng bóng đá nhất thế giới. Từ ký túc xá ở Guarulhos, rìa ngoại ô Sao Paulo, chiếc xe băng qua dòng xe cộ đông đúc để đi vào con đường chật chội, quanh co của Heliopolis, khu ổ chuột lớn nhất Brazil và là nơi sinh sống của hàng triệu cư dân nghèo.

Rồi tất cả được thả xuống ở một “sân bóng”. Nó là một mảnh đất lổn nhổn đất và cát với bề mặt mấp mô, có nguy cơ làm trẹo mắt cá và vặn đầu gối. Thỉnh thoảng, sân có thể ngập nước khiến trái bóng đi chậm và không như ý. Những lúc khác, mặt sân trở nên cứng như đá, khiến việc thực hiện những đường chuyền đơn giản cũng trở nên khó khăn.

Nhưng bất kể thế nào, các cầu thủ trẻ cũng được yêu cầu chơi bóng. HLV không đưa ra chỉ dẫn gì cả, mà để họ tự chọn đội và lên chiến thuật. Quy tắc ở đây là... không có quy tắc nào cả. “Tôi chẳng ngại nếu chúng bị ăn đòn”, giám đốc học viện Palmeiras, Joao Paulo Sampaio thản nhiên nói và để minh họa, ông đứng dậy và làm một cú vung cùi chỏ.

Tất cả các đội trẻ của Palmeiras đều phải trải qua “nghi thức” này. Đó là cơ hội để các cầu thủ trẻ cảm nhận “bóng đá đường phố, niềm vui và sự ngẫu hứng” như lời Sampaio. Nó cũng là cách để họ tự nhắc nhở về cách nhiều thế hệ ngôi sao Brazil từng mài giũa kỹ năng và rèn luyện cơ bắp. Nhưng những chuyến thăm ấy cũng chỉ để thỏa mãn nỗi nhớ.

Vì mọi quốc gia, mà Brazil không là ngoại lệ, đều bị bao phủ bởi cái bóng của châu Âu. Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa của bóng đá, tất cả được quyết định bởi nhu cầu của thị trường ở các giải đấu lớn của Anh, Đức, Tây Ban Nha, Italia và Pháp. “Bàn tay vô hình” đó quyết định cầu thủ nào được trao cơ hội, xác định những gì họ được đào tạo và định hình cách họ chơi bóng.

Ngoài những buổi "thánh tẩy" ở Heliopolis, các cầu thủ trẻ của Palmeiras được chơi trên những sân bóng sạch sẽ. Họ được dạy cách chơi ít nhất ba vị trí, học tiếng Anh miễn phí và nếu có triển vọng, sẽ được tham gia các giải đấu quốc tế, nơi họ được tiếp xúc với các ý tưởng và hệ thống thịnh hành tại châu Âu. Tất cả đều nhằm thu hút sự chú ý của các CLB bóng đá ở Anh, Tây Ban Nha hoặc Đức.

Đồ họa: MINH TRƯỜNG

“Đại công xưởng sản xuất Roger Milla” ở châu Phi

Brazil không phải nơi duy nhất mà bóng đá trở thành một ngành công nghiệp phục vụ cho các giải đấu của châu Âu. Ở thủ đô Nairobi của Kenya, Maurice Mbowo cũng đang ôm giấc mộng đổi đời với Express Soccer Academy, nhưng không thành công cho lắm. Vì tuy được thành lập từ cách đây một thập kỷ, học viện của Mbowo mới thu hút được đầu tư từ nước ngoài vài tháng qua.

Dù có dân số 55 triệu người, Kenya vẫn chưa bao giờ tham dự World Cup, và thậm chí chưa từng vượt qua vòng bảng của CAN. Đó cũng là tình trạng chung của các quốc gia Đông Phi khác như Tanzania và Uganda, nơi tình trạng tham nhũng và quản lý yếu kém đã ngăn cản đầu tư từ châu Âu. Trong khi đó, ở phía Tây là một thế giới hoàn toàn khác.

Senegal, nhà đương kim vô địch châu Phi, là nơi đặt trụ sở của hàng loạt học viện mà một số được hỗ trợ từ các đội bóng hàng đầu của Pháp như Lyon và Marseille. CLB Utrecht (Hà Lan) thì có một chi nhánh ở Ghana. Còn Brasseries, một trong những học viện tốt nhất Cameroon, được thành lập với sự giúp đỡ của Castel, gã khổng lồ sản xuất bia của Pháp.

Tất cả bắt đầu với sự quan tâm từ Lục địa Già. Sau khi Cameroon, Nigeria và Senegal gây ấn tượng tại World Cup trong những thập niên 1990 và 2000, châu Âu bắt đầu gửi các tuyển trạch viên tới và nhận ra rằng ở đây “có hàng trăm Roger Milla”. Vì thế, họ bắt đầu đầu tư nhiều hơn vào Tây Phi và Bắc Phi và biến hầu hết thành cường quốc bóng đá.

Cả 5 đội châu Phi tham dự World Cup 2022 gồm Senegal, Cameroon, Ghana, Tunisia và Morocco đều đến từ phía tây và phía bắc. Điều đó không có nghĩa là Kenya hay CH Trung Phi ít tài năng hơn Tunisia hay Senegal, mà là vì họ ít được đầu tư hơn. Nói cách khác, hy vọng đến World Cup của các đội bóng châu Phi gần như do châu Âu quyết định.

“Ginga”, thứ giúp cầu thủ Brazil trở nên khác biệt

Quy luật cung cầu đã khiến tất cả thay đổi, kể cả Brazil. Thiago Freitas, chuyên gia phân tích của công ty đại diện cầu thủ TFM đang quản lý Vinicius Junior, Gabriel Martinelli và ngôi sao mới nổi Endrick, nhận xét: “Đội tuyển Brazil dự World Cup không còn là đội bóng đến từ Brazil. Chính xác thì chúng tôi đã không có một đội bóng như vậy kể từ năm 1986”.

Năm ấy, chỉ có 2 thành viên Selecao dự kỳ World Cup tại Mexico đang thi đấu ở nước ngoài. Tỷ lệ này đã đều đặn tăng lên và trong những năm 1990, khoảng một tuyển thủ Brazil khoác áo các CLB nước ngoài. Khi Brazil lần thứ 5 vô địch World Cup năm 2002, có 13 thành viên của họ chơi trong nước, nhưng hầu hết cầu thủ ra sân ở trận chung kết đến từ các CLB châu Âu.

Vào các năm 2006, 2010 và 2018, Brazil thậm chí chỉ mang đến 3 cầu thủ ở giải quốc nội. Năm nay, con số đó không đổi dù danh sách được mở rộng lên 26 người. Theo Cesar Sampaio, cựu tuyển thủ quốc gia hiện là trưởng bộ phận tuyển trạch của ĐTQG, ảnh hưởng từ châu Âu đã khiến Selecao gần như bị ngắt kết nối với bóng đá Brazil.

Anh nhận xét: “Khi còn trẻ, tôi trưởng thành nhờ đá bóng trên đường phố, bãi biển và futsal. Còn giờ, các cầu thủ rời Brazil ở độ tuổi từ rất sớm và hoàn thành quá trình phát triển ở châu Âu”. Các CLB Brazil cũng bắt đầu học theo những giá trị và tiêu chuẩn của châu Âu. Và sự thực dụng cũng như lối chơi phòng ngự đã dần thẩm thấu cả vào ĐTQG.

Tuy nhiên, đó là điều cần thiết. Để thành công, ngay cả nền bóng đá vĩ đại nhất thế giới cũng phải cúi đầu trước châu Âu. Nếu muốn giành chức vô địch World Cup thứ 6 tại Qatar, Brazil sẽ phải đánh bại những người châu Âu trong trận đấu của chính họ. Với những “nguyên liệu thô” từ Brazil, nhưng đã được sàng lọc tại Lục địa Già.

Nhưng Cesar Sampaio vẫn tin rằng bản thân các cầu thủ Brazil đã là sự khác biệt. Anh tin vào “ginga”, thuật ngữ mô tả tính nhịp điệu và sự sáng tạo trong bóng đá Brazil. Cựu tiền vệ này khẳng định “các cầu thủ Brazil vẫn giữ được phong cách lừa bóng và những động tác giả”. Ví dụ mà Sampaio đưa ra là Vinicius và Rodrygo, bộ đôi gia nhập Real Madrid từ rất sớm và chưa từng “ăn đòn” trong những trận đấu đường phố ở Brazil.

“Cả hai đều có ginga. Đó là thứ không thể dạy được và nếu bạn cố học, nó sẽ không được tự nhiên”, Sampaio nhận xét. Nhưng trong quá trình toàn cầu hóa không ngừng, người Brazil vẫn phải tìm cách bảo tồn “di sản” của mình. Và đó chính là nguyên nhân Palmeiras tổ chức những trận đấu “thánh tẩy” trên những mặt sân mấp mô tại khu ổ chuột của Sao Paulo.

Nguồn: Bongdaplus
Sử dụng tiếng Việt có dấu. Ký tự còn lại 500.

* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn

Xem thêm
Thông tin Toà soạn

Tạp chí Điện tử Bóng đá

Tổng Biên tập:
Nguyễn Tùng Điển
Phó tổng Biên tập:
Thạc Thị Thanh Thảo Nguyễn Hà Thanh Nguyễn Trung Kiên Vũ Khắc Sơn
Địa chỉ liên hệ
Tầng 6 tòa nhà Licogi 13
Số 164 đường Khuất Duy Tiến, quận Thanh Xuân, Hà Nội

Điện thoại: (84.24)35541188 - (84.24)35541199
Fax: (84.24)35539898
Email: toasoan@bongdaplus.vn
 

x