4 điểm nhấn chiến thuật của năm 2019

1. Những trung vệ chồng cánh
Dù phương pháp chiến thuật bố trí những trung vệ dâng cao lên tham gia tấn công bằng cách chồng cánh không phải là cách làm quá mới mẻ với những Sheffield Utd của Chris Wilder, hay Atalanta của Gian Piero Gasperini. Nhưng chính cách sử dụng khôn ngoan, kết hợp cùng thành công của những đội bóng này dựa trên phương pháp đó đã góp phần giúp cho chiến thuật này được chú ý tới.

Những Sheffield, Atalanta hay cả Hellas Verona của Ivan Juric đều sử dụng chiến thuật này, dựa trên hệ thống tối ưu là 3-5-2, 3-4-2-1 hoặc 3-4-3. Trong chiến thuật này, một trong những trung vệ lệch sẽ được phép dâng cao lên tham gia tấn công qua hành lang cánh. Khoảng trống bị trung vệ lệch bỏ lại sẽ được các tiền vệ trung tâm trám vào nhằm giữ an toàn cho hàng thủ phòng trường hợp đối phương phản công nhanh.

Khi trung vệ lệch chồng cánh tham gia tấn công, đội bóng sẽ có thể tạo ra những tình huống áp đảo về quân số và vị trí ở hành lang cánh. Nhờ đó, thông qua những pha phối hợp, ban bật mạch lạc, như đập nhả - di chuyển không bóng “third man running”, một đội bóng sẽ vượt qua lớp ngang trong hệ thống phòng ngự của đối phương để tiếp cận vòng cấm địa.

Trong những miếng đánh này, những hậu vệ chạy cánh, wing-back, sẽ được yêu cầu bó vào trong trung lộ hoặc hành lang trong, lôi kéo theo cầu thủ đối phương theo kèm, mở ra khoảng trống để trung vệ lệch xông lên phía trước tiến hành chồng cánh, trước khi chính trung vệ lệch này cắt chéo vào trong, rê dắt xuyên phá hoặc thực hiện những quả tạt.

Những tình huống chồng cánh hoặc xuyên phá đột ngột của trung vệ lệch góp phần phá hỏng cấu trúc phòng ngự của đối phương. Sự hiện diện bất ngờ của trung vệ lệch ở 1/3 cuối sân cũng giúp thu hút sự chú ý của cầu thủ đối phương, khiến đối phương lúng túng trong việc kèm người, từ đó giải phóng các đồng đội, nhất là cho phép các tiền đạo có không gian trong vòng cấm để chiếm lĩnh và khai thác. Chiến thuật này trên thực tế đã mang lại nhiều kết quả tích cực cho những đội bóng áp dụng.

Một cách vận dụng khác của chiến thuật này cũng được áp dụng hiệu quả, chính là áp đảo quân số để cô lập đối phương. Trong những miếng đánh này, đội kiểm soát bóng ban đầu sẽ chủ trương dồn lực tấn công vào một cánh, khiến đối phương đẩy quân số bảo vệ cánh này. Một khi cánh đối diện của đối phương bị cô lập, nói cách khác là không được chú ý tới, một pha lật bóng chuyển cánh sẽ có thể được triển khai để trung vệ lệch dâng cao lên tham gia tấn công đón bóng trong một không gian rộng.

Độc đáo, táo bạo và bất ngờ, trung vệ chồng cánh là một phương pháp chiến thuật khiến đối thủ gặp rất nhiều khó khăn để ngăn cản.

2. Luật phát bóng mới
Trước thềm mùa giải 2019/20, rất nhiều quy định mới trong Luật Bóng đá được đặt ra, một trong số đó là luật phát bóng có sửa đổi, khiến hình thù bóng đá thay đổi mạnh mẽ. Điểm thay đổi quan trọng nhất là bóng sẽ nhập cuộc một khi rời chân thủ môn, thay vì như luật cũ là bóng phải rời khỏi vòng cấm.

Với những đội bóng được xây dựng dựa trên khâu kiểm soát bóng và sở hữu những thủ môn chơi chân giỏi, giờ đây họ có thêm nhiều cách để triển khai bóng từ tuyến dưới thông qua việc thu hút cầu thủ pressing của đối phương. Dựa trên luật mới, các đồng đội phía trên của thủ môn được trao thêm sự tự do, không gian, thời gian và khả năng để xuất hiện trong vòng cấm tham gia phối hợp bóng, đưa quả bóng vượt qua lớp pressing tuyến đầu của đối phương. Trong khi, cầu thủ đối phương vẫn buộc phải xuất hiện bên ngoài vòng cấm. Vì vậy, những Man City của Pep Guardiola, Juventus của Maurizio Sarri, AS Roma của Paulo Fonseca hay Sassuolo của Roberto De Zerbi có được nhiều lợi thế hơn nếu biết cách phát huy quy định của luật mới.

Ở góc nhìn của đội phát bóng, họ có thể tìm cách kéo dãn hệ thống pressing của đối phương để luân chuyển quả bóng tuần tự về phía trước, hoặc lôi kéo đối phương pressing tầm cao để thực hiện những đường chuyền bổng dài lên phía trên và tìm cách đoạt bóng hai nhanh chóng ở khu vực nguy hiểm.

Về cơ bản, sự thay đổi của luật trao cơ hội để những đội bóng có tâm thế tấn công, kiểm soát bóng có thêm phương pháp tiếp cận trận đấu. Nhưng đồng thời, nó cũng buộc tất cả phải không ngừng sáng tạo, sáng tạo trong tấn công lẫn trong phòng thủ.

3. Hậu vệ cánh tổ chức tấn công
Những Trent Alexander-Arnold và Andrew Robertson đã thật sự làm nên một định nghĩa mới về các hậu vệ cánh của bóng đá hiện đại, khi họ được Jurgen Klopp giao trọng trách và đất diễn để đóng vai trò như những cầu thủ tổ chức tấn công và giữ vị trí trọng yếu trong kế hoạch tấn công của đội bóng.

Liverpool, với lối chơi cuồng nộ và tốc độ, giờ đây sở hữu thêm một đấu pháp nữa để tấn công và khiến đội bóng này càng trở nên nguy hiểm: những miếng đánh và yếu tố khó lường từ các hậu vệ cánh. Cho dù đó là những cú lật bóng bổng chuyển cánh đầy mê hoặc, hay những đường chuyền xuyên tuyến sắc sảo, những pha chọc khe ngọt lịm, những tình huống tạt bóng sớm, những cú căng ngang, trả ngược, hay thậm chí rê dắt tiến về phía trước, Robertson và nhất là Alexander-Arnold đang tỏa sáng rực rỡ hơn bao giờ hết.

Được giao trọng trách tổ chức, kết nối và chạy chỗ linh hoạt để tham gia tấn công, Alexander-Arnold đang thật sự làm mới chính mình, khi đặt đối phương vào thế phải chống đỡ bởi sự khôn ngoan trong di chuyển và chính xác trong đường chuyền.

Nhiều người không ngần ngại dự đoán rằng trong tương lai, Alexander-Arnold sẽ sớm được bố trí đá trong vai trò của một tiền vệ hẳn hoi. “Cậu ta có lẽ là hậu vệ cánh sáng tạo nhất trong một tập thể,” Jamie Carragher nhận định. “Mọi người nói về tương lai và Trent có thể đá trong vai trò của một tiền vệ, trở thành một mẫu cầu thủ như Kevin De Bruyne vì cậu ấy đang sở hữu nhiều phẩm chất mà nhiều tiền vệ của Liverpool không có được. 

Bạn có thể nghĩ về những quả tạt như De Bruyne đến từ Trent. Tôi không nghĩ mình đã từng chứng kiến một hậu vệ cánh nào như Trent trong bóng đá trước đây. Chúng ta đã có những Cafu, Roberto Carlos, những cầu thủ chồng cánh và tạt bóng xuất sắc. Nhưng Trent là cầu thủ tổ chức tấn công của Liverpool lúc này. Liverpool là đội bóng xuất sắc nhất châu Âu hiện tại và người tổ chức tấn công của đội bóng ấy lại là một hậu vệ cánh. Tôi chưa từng thấy một cầu thủ nào có tầm ảnh hưởng ở vị trí ấy như Trent ở Liverpool.”ơ

4. Hệ thống bất đối xứng
Điểm nhấn chiến thuật cuối cùng trong năm 2019 là những hệ thống (sơ đồ) bất đối xứng. Mặc dù chúng trông có vẻ thiếu cân bằng và không đồng đều, nhưng có rất nhiều dạng hệ thống bất đối xứng góp phần mang đến nét tích cực cho đội bóng, giúp đội bóng tìm thấy sự cân bằng trong chính mình và tối đa hóa cơ hội trước đối phương.

Bên cạnh đó, những hệ thống này còn giúp phát huy tối đa những phẩm chất của những cá nhân cụ thể trong đội hình, ví dụ như khi một hậu vệ cánh mạnh ở khả năng phòng ngự đá thấp trên phần sân nhà, trong khi hậu vệ cánh còn lại với điểm mạnh tấn công được đẩy lên cao. Bằng cách này, những đội bóng có thể tấn công thiên về một cánh nhiều hơn, khi biết rằng sẽ luôn có một hậu vệ cánh ở lại trên phần sân nhà sẵn sàng tham gia hỗ trợ phòng ngự.

Một ví dụ khác là khi một tiền đạo cánh di chuyển sang cánh đối diện có bóng để tham gia phối hợp tạo thế áp đảo quân số, hoặc trường hợp trung vệ lệch tham gia chồng cánh như đã đề cập.

Những yếu tố hoán đổi vị trí hoặc di chuyển nghịch góp phần phát huy những hệ thống này, mà đặc biệt là gây khó khăn và rối loạn trong việc kèm người.

Với sự cơ động và biến hóa trong cách tiếp cận, những hệ thống bất đối xứng đã và đang cho thấy giá trị trong bóng đá hiện đại.