Tròn 20 năm vết nhơ dàn xếp tỷ số tai tiếng nhất của bóng đá Brazil

Tiếng còi méo và bàn tay của dân cá độ

Ngày 23/9/2005, tạp chí Veja đã tung ra một quả bom chấn động nền bóng đá Brazil, khi phanh phui đường dây dàn xếp tỷ số quy mô lớn đang thao túng gần như toàn bộ giải vô địch quốc gia nước này (Brasileirao). Vụ bê bối này, sau này được biết đến với cái tên “Máfia do Apito” (Mafia tiếng còi), đã để lại một vết nhơ khó gột rửa cho bóng đá xứ sở samba, nơi niềm tin của hàng triệu người hâm mộ bị phản bội bởi chính những người được cho là “cầm cân nảy mực”.

Điều gây sốc nhất không nằm ở các cầu thủ hay HLV, mà là chính hai trọng tài uy tín của giải đấu: Edilson Pereira de Carvalho và Paulo Jose Danelon. Theo điều tra của Veja, cả hai đã nhận tiền từ các tổ chức cá cược để cố tình điều khiển kết quả một loạt trận đấu thuộc giải Brasileirao 2005. 

Edilson Carvalho, khi đó là một trọng tài được Liên đoàn bóng đá Brazil (CBF) đánh giá cao, từng điều khiển các trận đấu đỉnh cao ở Copa Libertadores và cả vòng loại World Cup. Trong khi đó, Paulo Danelon cũng là gương mặt quen thuộc của các giải quốc nội. Sự tin tưởng mà giới bóng đá và người hâm mộ dành cho họ đã tạo điều kiện để những kẻ này thao túng trận đấu mà không bị nghi ngờ trong thời gian dài.

Các cuộc điều tra cho thấy Carvalho đã nhận hàng chục nghìn real từ các tay cá độ, đổi lại ông sẽ đưa ra các quyết định có lợi để “nắn” kết quả theo tỉ lệ cược. Đó có thể là một quả phạt đền gây tranh cãi, một chiếc thẻ đỏ vô cớ hay đơn giản chỉ là cách ông phân bổ thời gian bù giờ. Paulo Danelon tuy ít “ra tay” hơn nhưng cũng dính líu trong một số trận then chốt.

Mùa giải hỗn loạn và bản án nặng nề

Năm 2005, giới cá cược Brazil bỗng chứng kiến nhiều trận đấu có kết quả khó lường và tỉ lệ đặt cược bất thường. Đỉnh điểm là ngày 23/9, Veja công bố kết quả điều tra độc lập, tiết lộ chi tiết đường dây dàn xếp tỷ số, trong đó Carvalho và Danelon là mắt xích trọng yếu. Sức ép dư luận bùng nổ ngay lập tức, buộc cảnh sát liên bang và CBF phải vào cuộc. Kết quả điều tra nhanh chóng xác nhận có ít nhất 11 trận đấu do Edilson Carvalho cầm còi bị dàn xếp.

Khi vụ việc bị đưa ra ánh sáng, mùa giải Brasileirao 2005 đang bước vào giai đoạn nước rút. Việc xác định những trận đấu nào đã bị thao túng và cách xử lý kết quả trở thành cơn ác mộng cho Liên đoàn bóng đá Brazil. 

Sau nhiều tranh cãi, CBF quyết định hủy kết quả 11 trận mà Carvalho bắt chính và tổ chức đá lại, điều chưa từng có trong lịch sử bóng đá Brazil. Quyết định này đã làm đảo lộn cục diện cuộc đua vô địch và suất dự cúp châu lục. Ban đầu, Corinthians không nằm trong nhóm dẫn đầu, nhưng nhờ kết quả đá lại, họ vươn lên và cuối cùng đăng quang mùa 2005. Điều này khiến Palmeiras, Internacional và nhiều đội khác kịch liệt phản đối.

Về mặt pháp lý, Edilson Carvalho và Paulo Danelon đều bị kết tội gian lận và lừa đảo. Carvalho bị cấm vĩnh viễn khỏi mọi hoạt động liên quan đến bóng đá, đồng thời nhận án tù treo và phạt tiền. Danelon cũng chịu án cấm suốt đời và phải bồi thường một phần tiền bất chính. Dù mức án không quá nặng, sự nghiệp và danh dự của họ coi như chấm dứt.

Di sản của một vết nhơ kéo dài 20 năm

Hai thập kỷ đã trôi qua, nhưng “Mafia do Apito” vẫn được coi là vụ bê bối dàn xếp tỷ số lớn nhất trong lịch sử bóng đá Brazil. Vụ việc đã để lại nhiều bài học xương máu cho cả hệ thống bóng đá của quốc gia Nam Mỹ này. Sau scandal, CBF buộc phải tiến hành hàng loạt cải cách như nâng cao tiêu chuẩn tuyển chọn và giám sát trọng tài, áp dụng các biện pháp bảo mật thông tin cá cược, và hợp tác chặt chẽ hơn với cảnh sát để theo dõi dòng tiền trong các trận đấu.

Bên cạnh đó, vụ việc cũng thúc đẩy sự ra đời của các quy định chống dàn xếp tỷ số mang tính quốc tế. FIFA và Liên đoàn bóng đá Nam Mỹ (CONMEBOL) lấy đây làm ví dụ điển hình để cảnh báo các liên đoàn thành viên, đồng thời yêu cầu báo cáo minh bạch hơn về cá cược thể thao. Dẫu vậy, vết nhơ năm 2005 vẫn ám ảnh giải Brasileirao. Mỗi khi có một quyết định gây tranh cãi từ trọng tài, người hâm mộ Brazil lại nhắc tới cái tên Edilson Carvalho như một biểu tượng của sự tha hóa.

Hai mươi năm sau, bóng đá thế giới vẫn đối mặt với những thách thức tương tự. Thị trường cá cược trực tuyến bùng nổ, tiền bạc chảy vào các giải đấu ngày càng nhiều, tạo ra cám dỗ không nhỏ cho cầu thủ và trọng tài. Scandal “Mafia do Apito” của Brazil vì thế không chỉ là câu chuyện của quá khứ, mà còn là lời cảnh báo sống động rằng khi công lý trên sân cỏ bị mua chuộc, cả một nền bóng đá có thể sụp đổ.