Để tìm hiểu về Brazil, bạn phải bắt đầu từ Favela - danh từ mà người dân ở đây gọi các khu ổ chuột trên sườn đồi. Đó là mảnh đất của tội phạm nhưng cũng là của những cộng đồng người Brazil thật thà và lam lũ, và tất nhiên cũng là nơi khởi phát của những siêu sao bóng đá tài hoa nhất hành tinh.
GIẢI ĐẤU SỐ 1 THẾ GIỚI
Giải đấu bóng đá có phần thưởng lớn nhất thế giới là gì? Champions League hay World Cup ? Với nhiều đứa trẻ Brazil, câu trả lời sẽ là: Taca das Favelas - giải đấu của các khu ổ chuột. Mỗi năm, cả nghìn cậu bé đến từ các favela trên khắp Brazil tụ hội lại ở Taca das Favelas.
Đó không phải là một giải đấu phong trào bình thường, mà là một “hội chợ người”, nơi tuyển trạch viên của các CLB hàng đầu Brazil tìm kiếm Ronaldo mới. Phần thưởng của nó là sự đổi đời cho những cậu bé đến giải từ những Favela, nơi cái nghèo thống trị và thứ bay đi trên phố không chỉ có trái bóng mà còn có những viên đạn của các băng đảng ma túy.
“Nhiều bữa, nhà em chỉ ăn cơm không” - Alan, tiền đạo của đội Mata Machado dự giải năm 2013 kể. Nhưng em có thể bước ra khỏi đó với tư cách một ngôi sao mới, có thể nghĩ đến châu Âu với mức lương hàng chục nghìn USD mỗi tuần, nếu lọt vào mắt của cánh “săn đầu người” Botafogo, Fluminense hay Flamengo trên kia.
Hàng năm, có khoảng 24.000 cầu thủ đã tới tập luyện ở 80 CLB, để rồi chỉ có 1.500 người được chọn đi dự Taca das Favelas và cuối cùng chỉ có vài chục người được chọn vào đội trẻ của các CLB. Và nếu may mắn, chỉ vài người sẽ được sang châu Âu. Quá nghiệt ngã!
Bóng đá là phương thức đổi đời duy nhất mà bọn nhóc ở Favela biết. Chúng có những thần tượng để noi theo, như là Adriano - người có sự nghiệp không mấy vang dội ở châu Âu, nhưng ít nhất cũng đã thoát ra khỏi khu ổ chuột Vila Cruzeiro.
“Hoàng đế” đã lớn lên trong một căn phòng chật hẹp ở ngoại ô Rio, trong một khu ổ chuột khét tiếng nguy hiểm. Nói một cách hình ảnh, thì gia đình Adriano chỉ thoát khỏi Vila Cruzeiro nhờ bóng đá. Adriano trở thành huyền thoại vì cuộc đời anh cũng đã phản ánh phần nào những gì mà những đứa trẻ Favela phải chịu đựng.
FAVELA LÀ GÌ?
Những khu Favela đầu tiên được xây dựng lên bởi những người lính trở về Rio de Janeiro từ cuộc nội chiến Canudos cuối thế kỷ 19. Họ không có chỗ ở, bèn đi ra ngoại ô và bắt đầu xây lên những khu nhà tạm bợ. Ở chiến trường cũ của họ, tỉnh Bahia, có một loài cây thuộc họ đại kích mang tên là Favela mọc trên các sườn đồi.
Và cái tên Favela được sử dụng cho những khu nhà như thế, những lùm cây mọc hoang dại trên các sườn đồi của Rio de Janeiro. Rồi Favela bắt đầu sinh sôi và mở rộng khi những người nô lệ da màu cũng chuyển tới đó sinh sống.
Không có quy hoạch kiến trúc, không hạ tầng, gần như không có sự hiện diện của chính quyền, các Favela được xây dựng đúng như tên gọi của nó. Những sườn đồi Rio phủ kín những ngôi nhà gạch nhem nhuốc, muôn vàn màu sắc, được xây dựng bằng mọi vật liệu.
Đó có thể là một khung cảnh tuyệt vời cho các cảm hứng nghệ thuật, nhưng với đời sống của con người thì không. Hầu như các Favela đều có điện, một vài nơi có nước sạch, nhưng thuế thì tất nhiên chẳng ai nộp và các dịch vụ cộng đồng như y tế hay giáo dục đều là số không.
Qua thời gian, các Favela vẫn tồn tại tới nay và nằm ngoài cánh tay của chính quyền. Đó là mảnh đất của nghèo đói, ma túy và tội phạm. Thanh thiếu niên là nguồn nhân sự dồi dào cho các ông trùm ma túy. Doanh thu từ ma túy tại các khu Favela ở Rio lên tới 150 triệu USD/tháng. Rõ ràng, khả năng sang châu Âu và việc trở thành một tay buôn ma túy thì lựa chọn thứ hai dễ dàng hơn nhiều.
Adriano hẳn đã phải rùng mình khi nhìn lại Vila Cruzeiro sau khi anh ra đi. Đó vẫn là một lãnh địa của tội ác. Năm 2002, sau khi nỗ lực bí mật quay phim trong khu Favela này, nhà báo Tim Lopes của kênh truyền hình Rede Globo đã bị hành hình cho đến chết.
Ngày nay, cùng với những nỗ lực của chính phủ Brazil và các doanh nghiệp, đời sống tại các Favela cũng đã khá dần so với 2 thập kỷ trước. Tỷ lệ những người nghèo giảm xuống và số người sống trong các Favela cũng đã giảm mạnh trong 10 năm qua.
Tất nhiên, đó vẫn là những mảnh đất bí ẩn và hàm chứa nhiều điều khiến người ngoài cuộc nghi ngại. Tất nhiên, những giải Taca das Favelas vẫn khắc nghiệt đối với khát vọng đổi đời của những cậu nhóc sinh trưởng tại các Favela.
Dẫu vậy, Favela đã trở thành một nét “đặc sắc” của xã hội Brazil như thứ bóng đá nơi đây vậy. Nếu có dịp đến Brazil và có máu mạo hiểm, bạn nên thâm nhập một Favela. Biết đâu, bạn sẽ gặp được “ Ronaldinho ” trong tương lai đang quần thảo với trái bóng trên một sân đấu bụi mù.
Đứa con nổi tiếng nhất của Favela
Có rất nhiều siêu sao bóng đá Brazil đi ra từ các khu ổ chuột. Nổi tiếng nhất có lẽ là Ronaldinho. Anh sinh ra trong một Favela tại thành phố Porto Alegre. Cả gia đình anh khi đó sống trong một căn nhà gỗ lụp xụp với thu nhập eo hẹp của người cha. Sau khi người anh trai Roberto ký được hợp đồng với Gremio, CLB này cho họ một căn nhà ở khu sung túc của Porto Alegre. Đó là tiền đề để Ronaldinho được gia nhập lò đào tạo Gremio và trở thành một siêu sao bóng đá.
Những thợ săn trong Favela
Những tuyển trạch viên tìm những cầu thủ có triển vọng tại các Favela được gọi là những Olheiros - Thợ săn đầu người. . Olheiros có thể làm việc cho 1 CLB hoặc tự kinh doanh. Ở trường hợp thứ hai, nếu nhắm được ai, Olheiros ký hợp đồng “mua đứt” cậu bé với gia đình, với giá chỉ khoảng vài nghìn USD. Sau đó, họ đem cậu đến thi tuyển tại các CLB và trúng mánh nếu như cậu bé được ký hợp đồng.
* Đăng nhập hoặc Đăng ký tài khoản để
bình luận và chia sẻ nhanh hơn