Bước thăng trầm của Bố già huấn luyện Ralf Rangnick

Tuần này không phải là lần đầu tiên Ralf Rangnick cận kề việc trở thành HLV của Man United. Vào mùa thu năm 2019, giám đốc bóng đá của Man United là John Murtough đã đến Leipzig để nghiên cứu về cơ sở vật chất và chiến lược của tập đoàn bóng đá Red Bull.  

Một Rangnick kiêu hãnh, háo hức giới thiệu CLB bóng đá có suất dự Champions League do chính ông xây dựng một cách cơ bản, đã tiếp đón Murtough trong 8 giờ. Cuối cùng chiến lược gia người Đức cảm thấy rằng lý do thực sự cho chuyến thăm có thể là ông.  

Sự nghi ngờ của ông bao quanh việc ông đã nhận được tin rằng một CLB ẩn danh đang tiến hành nghiên cứu cơ sở về phương pháp làm việc của ông, thông qua việc khai thác từ những người trợ lý cũ như Helmut Gross và Lars Kornetka để có cái nhìn sâu sắc về niềm tin bóng đá và tính cách của Rangnick.

Cả hai nhân vật trên đều đưa ra những đánh giá sáng giá, cho thấy Rangnick là một người cầu toàn trong thứ bóng đá siêu năng nổ, bị ám ảnh bởi những chi tiết nhỏ nhất. Tuy nhiên, cuối cùng, cuộc gọi được mong đợi từ Old Trafford đã không đến.

Rangnick không biết được liệu Man United có hoàn tất hồ sơ về mình hay không. Lần này, không có nghi ngờ gì về ý định của Man United. Rangnick sắp tiếp quản vị trí HLV tạm quyền sau sự ra đi của Ole Gunnar Solskjaer. Cristiano Ronaldo và các đồng nghiệp sắp được huấn luyện rất tận tình đến mức “vắt lưỡi sang một bên” theo kiểu Đức.

Rangnick đã nhìn thấy việc mình trở thành HLV từ rất sớm. Hồi tháng 10/2021, ông nói với phóng viên tờ Red Bulletin rằng: “Tôi được sinh ra để trở thành một HLV ngay từ khi mới 6 tuổi. Dù chơi với những đứa trẻ 10 tuổi, tôi vẫn cố kiếm vai trò tổ chức các đội và các trận đấu để làm sao có hiệu quả cao nhất. Công việc của tôi là nâng - cấp - cầu - thủ. Cầu thủ sẽ theo dõi tôi nếu họ cảm thấy rằng tôi làm cho họ tốt hơn. Đó là động lực lớn nhất, chân thành nhất”.

Và nó hoạt động theo cả hai cách. Nhưng không ai biết đến hay theo dõi ông ta vào thời điểm đó, khi mà người đàn ông năm nay 63 tuổi này bắt đầu học những kiến thức cơ bản về huấn luyện bóng đá khi mới đôi mươi. Chàng trai Rangnick chơi bóng cho đội Stuttgart B, đồng thời cũng đang theo học tại trường Đại học Stuttgart cho mộng gõ đầu trẻ.  

Tại đây, một phát kiến thuộc chủ đề khoa học thể thao được nảy sinh khi Rangnick nhận ra rằng nếu có sự chuẩn bị tốt hơn, đặc biệt là về thể lực và lối chơi tập thể, các cầu thủ bóng đá có thể đạt phong độ cao hơn.  

“Lớp tôi gồm 20 nam và nữ, tất cả mọi người đều có kiến thức nền tảng về các môn thể thao có tổ chức. Có một nữ sinh viên đã chơi bóng chuyền cho đội nữ hay nhất ở đây.  

Tôi vô cùng ngạc nhiên khi biết rằng họ đang tập luyện tới 10 giờ mỗi ngày, trong đó có 2 giờ tập gym và 2 giờ tập các động tác chiến thuật. Các môn thể thao khác đi trước bóng đá nhiều năm ánh sáng. Chúng tôi hầu như không làm được gì so với 2 giờ tập luyện”.

Sau khi chia tay CLB Ulm 1846 ở tuổi 25, Rangnick đầu quân cho đội bóng quê hương Viktoria Backnang với tư cách là HLV Hoặc có lẽ sẽ chính xác hơn nếu nói rằng ông đã đảm nhận việc điều hành đội một.  

“Tôi đã từng ném một thùng bia ra khỏi phòng thay đồ để thể hiện quan điểm đồ uống có cồn rất hại cho cầu thủ hay ban lệnh cấm hút thuốc trong vòng hai giờ sau trận đấu và giới thiệu những bài tập giữ ấm. Thậm chí tôi còn giúp cầu thủ quấn băng vì có chút kiến thức y học”. Đó là những gì mà Rangnick đã làm thời đó.

Rangnick sau đó nói rằng ông luôn quyết tâm tìm được những người tốt nhất có thể để tăng số lượng HLV chuyên trách trong bóng đá hiện đại. Một một vùng nhà quê như Backnang, rất khó để làm điều đó. Ông rõ ràng là người giỏi nhất trong mọi công việc bởi vì không có ai khác.  

Nhưng mọi thứ trở nên phức tạp hơn khi Rangick chuyển làm việc cho các đội bóng lớn hơn. Càng lên cao, ông càng thấy nhiều người coi việc huấn luyện là nhiệm vụ đơn giản vì họ đã làm trong một thời gian dài. Không có kiểm soát chất lượng, không có ý thức để mọi người phấn đấu để cải thiện năng lực bản thân, không có thách thức đối với chính họ.

Ông chủ tịch gia trưởng Rudi Assauer của CLB Schalke - người hiếm khi rời điếu xì gà gộc khỏi miệng - đã chế nhạo Rangnick vì cứ bận rộn với mọi việc vụn vặt trong tổ chức của đội bóng, thậm chí “chỉ dẫn cho tài xế xe buýt cách làm công việc của anh ta”.  

Nhiều năm sau, Rangnick thừa nhận rằng ông đã gặp khó khăn trong việc “makeno”, nhưng vẫn khăng khăng rằng tài xế xe buýt rất tồi. “Tôi chỉ xía vô khi anh ta bị lạc đường trong lộ trình ngắn từ khách sạn đến sân. Trong lịch sử Bundesliga, đó là lần duy nhất một trận đấu phải hoãn vì đội chủ nhà đến muộn”.  

Màn giao hữu với Dynamo Kyiv của Valeriy Lobanovskyi tại trại huấn luyện mùa đông Sportschule Ruit của Backnang vào năm 1984 cũng mang đến khoảnh khắc khai sáng lớn. Dynamo chơi với chiến thuật kèm người khu vực và pressing hệ thống khiến vị trí tiền vệ phòng ngự của Rangnick bị bóp nát bởi những đợt lên bóng của đối thủ.  

Sau đó, Rangnick đến xem Kyiv tập luyện tại Ruit vào mỗi mùa đông với một cuốn sổ ghi chép, cố gắng tìm hiểu xem họ đang làm gì và như thế nào. Trong khi đó, một số bài học chiến thuật ít ỏi mà ông nhận được trong khóa huấn luyện Pro License đã đem đến cho ông kiến thức về hệ thống “máy quét” và hệ thống kèm người đặc trưng của bóng đá Đức trong thập niên 1970.

Rangnick và Gross - người đã giới thiệu mô hình “bóng bay Raumdeckung”, một hệ thống chiến thuật kết hợp cả kèm người khu vực và pressing hệ thống cho các CLB bóng đá hạng trung ở vùng Tây Nam nước Đức - đã cùng nhau bắt tay vào việc viết một bộ cẩm nang hướng dẫn huấn luyện cho liên đoàn bóng đá Đức.

Sau này, Gross cuối cùng được bổ nhiệm làm trưởng bộ phận phát triển của Stuttgart vào năm 1989 và Rangnick đã giành chức vô địch giải trẻ Đức với tư cách là HLV đội U21 của Stuttgart 2 năm sau đó. Ông đã lấy cảm hứng từ AC Milan của Arrigo Sacchi, xem các băng video được gửi từ Ý cho đến khi đầu video hỏng.

Sacchi, một chiến lược gia xuất thân nhân viên bán giày, cũng là một hình mẫu để Rangnick hướng tới. Các CLB Bundesliga thời đó hầu như chỉ được huấn luyện bởi các cựu cầu thủ nhưng Sacchi đã phá vỡ khuôn mẫu, cho thấy rằng bí quyết huấn luyện quan trọng hơn một sự nghiệp thi đấu đầy danh hiệu.

Nhưng các CLB lớn của Đức không muốn thăng hạng một cái tên ảo lên vai trò HLV đội một. Rangnick đã từ chức giám đốc bóng đá trẻ và nghiệp dư khi ông chỉ được đề bạt vào vai trò trợ lý HLV đội Một vào năm 1994. Sau cuộc phiêu lưu với Reutlingen ở giải hạng Ba, Rangnick đã dẫn dắt Ulm và đưa CLB thăng hạng Bundesliga 2 vào năm 1997.

Và một hiện tượng bùng nổ: Một đội bóng nghèo, không có ngôi sao ngay lập tức bắt đầu thách thức các vị trí dẫn đầu nhờ đội hình bốn hậu vệ mới lạ và sự phối hợp chặt chẽ của họ. Rangnick đã được mời đến ZDF Sportstudio, TV show tương tự Match of the day, để giải thích về hệ thống kỳ diệu này cho công chúng.  

Sự xuất hiện của ông là màn bóc băng, thảo luận chính thống đầu tiên về chiến thuật trên truyền hình tự do, nhưng nó cũng mang lại cho ông nhiều kẻ thù. Các HLV nổi tiếng ghen tị với ánh đèn sân khấu của lớp trẻ mới nổi đang chê bai phương pháp của các tiền bối đã lỗi thời.  

Một cuộc chiến trên báo lá cải đã xảy ra. Rangnick được mô tả một cách chế giễu như một “giáo sư” và “một nhà lý thuyết suông”. Nói cách khác, một thứ “tiến sĩ giấy, giáo sư danh dự”.

Rangnick sửng sốt trước những lời chỉ trích. “Những gì tôi đã nói là khá tầm thường theo các tiêu chuẩn quốc tế nhưng người ta lại coi đó là một cuộc tấn công.” Trong một thời gian dài, ông rất tiếc vì đã lên sóng nhưng cũng cho biết mình không thể từ chối cơ hội.

Từng là giáo viên, ông ấy muốn giải thích hoạt động trong bóng đá của mình cho nhiều người nhất. “Ralf rất hào phóng khi chia sẻ kiến thức, có lẽ đôi khi quá hào phóng,” một người bạn tâm giao lâu năm nói.

Thành công với Ulm, đội bóng đã giành quyền thăng hạng trong năm thứ hai chạy đua và lên Bundesliga, Rangnick được giao công việc lớn đầu tiên trong đời: HLV trưởng của CLB Stuttgart vào năm 1999. Nhưng ông ngay lập tức gặp phải một vấn đề sẽ theo ông dai dẳng ở cấp độ cao nhất khác: lãnh đạo quỵt cam kết.  

Chính những người đã mời ông đến để mang lại sự thay đổi cũng mất bình tĩnh khi những thay đổi đó đe dọa trật tự hiện có. Nhiệt huyết cải cách của Rangnick đã mất đi sức hút trong bối cảnh cấu trúc quyền lực phức tạp của một CLB không bao giờ biết thế nào hạnh phúc.  

Sau khi quẳng ngôi sao Krasimir Balakov, một mẫu cầu thủ lười, không thích di chuyển, lên băng ghế dự bị, Rangnick đã bị mất toàn bộ sự ủng hộ. Vài tháng sau, Rangnick bị sa thải.

“Làm việc với Rangnick có thể khó khăn vì ông ta mong mọi thứ sẽ xảy ra ngay lập tức. Không có cái gọi là ngày mai đối với ông ta. Rangnick sẽ gọi cho bạn vào đêmkhuya với một ý tưởng - ông ta không bao giờ ngừng suy nghĩ về bóng đá kể từ lúc thức dậy - và ông ta mong bạn sẽ có câu trả lời tốt ngay lập tức.  

Rangnick rất khắt khe. Điều đó có thể gây choáng ngợp cho những người không biết ông ta vì ông ta muốn họ phát triển và đổi mới thật nhanh chóng. Nhưng những người có thể xử lý những loại yêu cầu đó có xu hướng phát triển rất nhiều trong sự nghiệp của họ. Ông ta thúc đẩy bạn trở nên tốt hơn trên đường đi”, một quan chức Bundesliga, người hiểu rõ về Rangnick, nói.

Bị sa thải khỏi Stuttgart là thất bại thực sự đầu tiên của Rangnick. Ông đã xuống giải hạng Nhì để dẫn dắt Hannover 96 nhưng ông đã sớm trở lại Bundesliga vào năm 2002 với vị trí HLV trưởng Schalke. Tuy nhiên, một lần nữa BLĐ lại là thứ khiến Rangnick bị sa thải. Năm 2004, Rangnick bị mất việc vì chỉ chinh phục được đám đông CĐV chứ không phải các vị sếp của mình.  

Nhưng như “Tái ông thất mã”, cánh cửa này đóng thì cánh cửa khác mở ra. Tỷ phú Dietmar Hopp đã tin tưởng giao cho ông dự án đáng chú ý nhất trong làng bóng đá Đức: dẫn dắt một CLB làng đúng nghĩa đen (với dân số gồm 3.260 người) ở giải hạng Ba đến Bundesliga. Và Rangnick đã làm chính xác điều đó với một đội bóng chơi thứ bóng chưa từng thấy ở giải đấu hàng đầu nước Đức xưa nay.  

Hoffenheim - gồm những cầu thủ địa phương bị các đội bóng khác của Đức coi thường và những ngoại binh vô danh như Carlos Eduardo và Luiz Gustavo (Brazil), tiền đạo Chinedu Obasi (Nigeria) và Demba Ba (Senegal) - đã áp đảo đối thủ bằng khả năng pressing tập thể, liều lĩnh, nhịp độ cao và tấn công trục dọc.  

“Đó có lẽ là thứ bóng đá nhanh nhất Bundesliga từ trước đến nay. Thứ bóng đá chất lượng thuần túy này xứng đáng một quảng cáo đắt cho giải đấu”, cựu HLV ĐT Đức Joachim Low nói sau trận đấu giữa Hoffenheim với Bayern Munich với tư cách là đội dẫn đầu giải đấu bất ngờ vào tháng 12/2008. Đội bóng xứ Bavaria đã thắng sát nút 2-1 nhưng đội khách đã có tất cả lời khen ngợi.

“Hệ thống của họ là ngôi sao”, Frankfurter Allgemeine Zeitung viết.“Hệ thống” không chỉ đề cập đến việc thiết lập chiến thuật. Rangnick đã thuê người làm những công việc chưa từng tồn tại ở các CLB bộ bóng đá trước đây: một nhà phân tích video, một nhà tâm lý học thể thao - và đưa ra các buổi huấn luyện phức tạp khiến các cầu thủ phải chịu áp lực tinh thần tối đa để làm cho trận đấu thực sự cảm thấy thoải mái hơn.  

Trận đấu của ông cũng yêu cầu một chiến lược chuyển nhượng tích hợp. “Ông ấy chỉ đưa về những cầu thủ phù hợp để chơi theo cách của mình. Chủ yếu là những cầu thủ trẻ dưới 23 tuổi, cởi mở, thể chất mạnh mẽ và nhận thức nhanh. Cầu thủ lớn tuổi thường muốn chơi với tốc độ chậm hơn vì cơ thể và trí óc của họ hoạt động chậm lại”, Gross nói.

Trước công chúng, Rangnick đôi khi xuất hiện khá buồn tẻ. Nhưng ông rất khác với tư cách là một HLV. Ông là một người cha thực sự, có trách nhiệm với các cầu thủ của mình và sẽ lắng nghe vấn đề của họ. Ba hay Obasi vẫn thường xuyên liên lạc với Rangnick sau đó nhiều năm vì họ đánh giá cao HLV này.  

Tuy nhiên, điều ông không thể làm là thỏa hiệp với niềm tin của mình. Hành trình tuyệt vời của Hoffenheim đã không kéo dài sau khi tiền đạo Vedad Ibisevic bị rách dây chằng chéo trước nhưng họ vẫn cán đích thứ 7 chung cuộc.

Và rồi Rangnick đã nếm máu khi ông chủ Hopp bán Luiz Gustavo cho Bayern Munich với giá 20 triệu euro mà không được hỏi ý kiên. Rangnick từ chức ngay lập tức. Vào ngày 22/9/2011, cuộc phiêu lưu của Rangnick đã kết thúc. “Sau khi cân nhắc kỹ lưỡng và lâu dài, tôi đã quyết định rằng tôi cần nghỉ ngơi. Đó là một quyết định khó khăn. Nhưng mức năng lượng của tôi không đủ để thành công”, Rangnick nói trong lời chia tay.

Tám tháng sau nhiệm kỳ HLV thứ hai của ông với Schalke, khoảng thời gian hoàng kim đã mang về danh hiệu lớn đầu tiên trong sự nghiệp là Cúp Quốc gia (DFB-Pokal) và sự ngưỡng mộ từ đám đông khi ông đưa Schalke tiến đến bán kết Champions League, nơi họ bị đánh bại bởi Man United.  

Rangnick đã quá kiệt sức về thể chất và tinh thần để tiếp tục công việc. “Kiệt sức” là chẩn đoán lâm sàng nhưng chủ yếu Rangnick suy yếu do sốt, chế độ ăn uống không lành mạnh và lối sống khắc kỷ kèo dài. Trong một thời gian dài, ông hoàn toàn lìa xa việc huấn luyện.  

Khi nhiều người nghĩ rằng sự nghiệp HLV của Rangnick đã kết thúc thì ông chấp nhận lời đề nghị của chủ sở hữu Red Bull, Dietrich Mateschitz để làm những gì ông đã làm ở Hoffenheim trên một quy mô lớn hơn nhiều liên quan đến nhiều CLB bóng đá.  

Nhưng Rangnick đã làm được nhiều hơn thế. Khi Leipzig cần một HLV để thay thế vào đầu mùa giải 2015/16, chính sách “người phù hợp nhất cho công việc” của Rangnick đã khiến ông ta phải bổ nhiệm… chính mình.  

Ông đã giành được suất thăng hạng Bundesliga với Leipzig và bước sang một bên, hài lòng với việc giám sát sự phát triển cao hơn của CLB, các cầu thủ và ngày càng nhiều HLV tốt nghiệp từ lò đào tạo HLV của Rangnick, một bảo chứng để nhận được công việc tại các CLB lớn.  

Ba năm sau, Rangnick lại tự bổ nhiệm mình làm HLV khi mà Leipzig RB bị trống vị trí này. Ông đưa CLB cán đích thứ Ba chung cuộc, lọt vao trận chung kết Cúp Quốc gia nhưng để thua 0-3 trước Bayern. Leipzig RB là kiệt tác của Rangnick, hiện thực hóa những ý tưởng chơi bóng của ông ấy trên sân cỏ và xa hơn nữa. Nhưng những người biết rõ về HLV này nói rằng ông ta vẫn có nỗi niềm thầm kín là trở lại băng ghế HLV.  

Các cuộc đàm phán với Everton đã bị đình trệ khi các sếp ở Goodison Park chọn Carlo Ancelotti. Rangnick cũng đã tiến gần đến AC Milannhưng cuộc đàm phán bị đình trệ khi Stefano Pioli xuất hiện. Chelsea đã đề nghị “tạm thời” vào thời điểm 4 tháng trước khi bổ nhiệm Thomas Tuchel nhưng Rangnick đã từ chối. Những CLB khác không biết liệu họ muốn Rangnick làm HLV hay giám đốc thể thao.

Là một trong số ít những người đã hoàn thành tốt cả hai vai trò này, ông thường bị cho là quá đủ tiêu chuẩn cho một vai trò tầm thường. Các quan chức rất e ngại điều này. LĐBĐ Đức cũng vậy, muốn chọn Hansi Flick, một nhân viên liên đoàn lâu năm, làm người kế nhiệm của Low hơn là giao cho Rangnick, người có thể đã lật mọi viên đá trong quá trình không ngừng tìm kiếm tiềm năng tối ưu hóa.

Một nhân vật thân cận với Rangnick nhận xét về công việc mới tại Manchester United: “Ông ta khó có thể trở nên mềm mại hơn bởi vì vẫn còn rất năng động. Nhưng Rangnick đã học được cách ủy quyền và tin tưởng người khác”.

Bản chất “tạm thời” của công việc và sự tập trung rõ ràng của ông vào đội Một sẽ không tạo ra bất kỳ xích mích nào với nhóm lãnh đạo tầng trên. Ở tuổi 63, Rangnick đủ kinh nghiệm để xử lý những cái Tôi lớn trong phòng thay đồ và giúp đỡ các cầu thủ trẻ. Với một chút huấn luyện chi tiết, Jadon Sancho sẽ là một cầu thủ rất khác trong vài tháng tới.

Nhưng quan trọng nhất, cha đỡ đầu của lò đào tạo HLV Đức sẽ mang trong mình tầm nhìn về một đội Man United chơi thứ bóng đá có tổ chức, thú vị và giàu năng lượng. Công việc của ông là chuyển đổi ý tưởng bóng đá đó vào trong đầu, trái tim, bộ não và mạch máu của các cầu thủ. Đó là động lực: chuyển giao niềm tin.