Cơn địa chấn Totonero 1980: Khi bóng đá Ý bị bán rẻ

Nguồn gốc của scandal xuất phát từ Totocalcio, hình thức cá cược hợp pháp duy nhất tại Ý từ năm 1946. Vì người chơi phải dự đoán tới 12 kết quả, khả năng thao túng gần như bằng không. Điều này khiến nhiều tay cá cược bất hợp pháp bắt đầu tìm cách phá vỡ hệ thống bằng cách dàn xếp kết quả từng trận đấu riêng lẻ.

Năm 1979, chủ nhà hàng Alvaro Trinca và người cung cấp hàng Massimo Cruciani tiếp cận nhiều cầu thủ Lazio, khách quen của quán. Họ đề nghị cầu thủ cố tình làm sai lệch kết quả để chia lợi nhuận từ nhà cái. Tuy nhiên, việc dàn xếp diễn ra lộn xộn, nhiều trận không theo kịch bản, khiến Trinca và Cruciani thua lỗ hơn 100 triệu lire.

Quá tức giận, họ nộp đơn tố cáo, liệt kê tên 27 cầu thủ và 13 CLB ở Serie A và Serie B. Hàng loạt người bị bắt, trong đó có cả chủ tịch AC Milan là Felice Colombo. Tuy nhiều người sau đó được tha bổng, hậu quả để lại cực kỳ nặng nề: Milan và Lazio bị đánh rớt hạng, còn nhiều ngôi sao bị treo giò dài hạn. Nổi tiếng nhất là Paolo Rossi, người sau này trở thành Vua phá lưới World Cup 1982.

Đây là cú sốc thực sự với bóng đá Ý, khiến FIGC buộc phải thay đổi.

Cải tổ sau scandal: Bốc thăm trọng tài ngẫu nhiên

Trước vụ án, mọi trọng tài đều được phân công bởi một ủy ban. Nhưng khi bê bối nổ ra, người ta nhận ra ủy ban này hoàn toàn có thể bị thao túng bởi các thế lực ngầm. FIGC quyết định phá bỏ hệ thống ấy và thay bằng mô hình chưa từng có: mỗi trận đấu sẽ có trọng tài được chọn hoàn toàn ngẫu nhiên.

Ý tưởng này nhằm đảm bảo không ai có thể tác động đến việc chọn trọng tài, từ đó hạn chế dàn xếp tỷ số. Nhưng nó cũng tạo ra một hiệu ứng phụ: các đội bóng lớn, vốn quen “ảnh hưởng” hoặc nhận lợi thế vô hình, không còn giữ được quyền lực trước đây. Serie A bỗng trở nên hỗn loạn và khó lường chưa từng thấy.

Và trong sự hỗn loạn ấy, Verona trỗi dậy.

Verona từ đội bóng tầm trung đến kỳ tích lịch sử

Trước mùa 1984/85, Hellas Verona chỉ là một đội bóng trung bình nhỏ. Họ vô địch Serie B năm 1981/82, sau đó lần lượt đứng thứ 4 và thứ 8 tại Serie A, hoàn toàn không phải ứng viên cạnh tranh Scudetto.

Nhưng Verona đã âm thầm xây dựng một tập thể rất đặc biệt. Họ chiêu mộ tiền vệ Hans-Peter Briegel – “chiếc xe tăng” người Đức, và tiền đạo Preben Elkjaer – người sau này trở thành biểu tượng bóng đá Đan Mạch. Hai ngôi sao này kết hợp hoàn hảo cùng Pietro Fanna, Antonio Di Gennaro và Giuseppe Galderisi, tạo nên một đội hình đồng đều nhưng đầy nhiệt huyết.

Mùa 1984/85, Verona thi đấu bùng nổ. Một trong những khoảnh khắc biểu tượng nhất là bàn thắng của Elkjaer vào lưới Juventus khi cầu thủ này… mất một chiếc giày trong pha tranh chấp nhưng vẫn sút tung lưới Michel Platini. Hình ảnh ấy trở thành biểu tượng cho tinh thần chiến đấu không khoan nhượng của Verona.

Kết thúc mùa giải, họ thắng 15 trận, hòa 13, chỉ thua 2, ghi 42 bàn và chỉ lọt lưới 19 lần. Trong một Serie A quy tụ Platini, Maradona, Rummenigge hay Socrates, đội bóng vô danh ấy lại leo lên đỉnh nước Ý. Inter, Milan, Juventus đều sa sút, phần vì thay đổi trọng tài, phần vì vẫn còn rối loạn sau scandal.

Verona vô địch, nước Ý chấn động.

Serie A “quay xe” ngay mùa sau

Thành công của Verona khiến nhiều ông lớn hoảng hốt. Một đội bóng nhỏ, không tiềm lực tài chính và không ngôi sao hàng đầu, lại có thể vô địch trước mũi những gã khổng lồ. Điều này được xem là bằng chứng sống động cho việc bốc thăm trọng tài khiến quyền lực truyền thống bị phá vỡ.

Ngay mùa sau, mùa 1985/86, FIGC lập tức hủy mô hình bốc thăm ngẫu nhiên, đưa quyền phân công trọng tài trở lại cho các “designatori arbitrali” (những người được chỉ định). Và điều gì xảy ra? Juventus vô địch ngay mùa đầu tiên hệ thống cũ được khôi phục, còn Verona tụt xuống vị trí thứ 10 và nhanh chóng biến mất khỏi cuộc đua Scudetto.

Hai thập kỷ sau, Calciopoli nổ ra, phơi bày sự thật: nhiều CLB đã tìm cách tác động để các trọng tài “quen thuộc” được phân công cho các trận đấu của họ. Điều này càng khiến dư luận nhớ lại mùa giải “ngẫu nhiên” duy nhất, mùa 1984/85, khi Serie A thực sự công bằng và ngôi vua thuộc về đội bóng xứng đáng nhất.