Danh sách 10 vụ chuyển nhượng đắt giá nhất mọi thời đại giờ đây có vẻ hơi khác một chút. Neymar vẫn đứng ở vị trí đầu tiên và Kylian Mbappe ở vị trí thứ hai. Nhưng có một trật tự mới bên dưới hai cái tên này và đó là dấu hiệu cho thấy, bộ mặt đang thay đổi của bóng đá hiện đại trên sân cỏ. Những người khác sẽ cho rằng, nó phản ánh sức mạnh tài chính bên ngoài sân cỏ của Chelsea và một hợp đồng 9 con số vào đầu năm đã làm méo mó thị trường chuyển nhượng.

Dù thế nào đi nữa, không nghi ngờ gì rằng vị trí sô 6 hiện đang “được giá” hơn bao giờ hết. 3 số 6 đã được chuyển nhượng với giá hơn 100 triệu bảng vào năm 2023 và tất cả đều là tiền vệ lùi. Trường hợp của Enzo Fernandez và Moise Caicedo, cả hai hiện đều nằm trong Top 6 vụ chuyển nhượng hàng đầu trong lịch sử bóng đá. Về phần Declan Rice, anh là cầu thủ đắt giá thứ 9 mọi thời đại - đáng chú ý là anh chỉ còn 12 tháng cuối cùng của hợp đồng với West Ham.

Điều thú vị là số 8 - những tiền vệ tấn công và có năng lực sáng tạo vốn rất có giá trong quá khứ, lại mất gần 50% giá trị. Sandro Tonali được bán với giá 60,5 triệu bảng, Mason Mount chỉ có giá 55 triệu bảng ban đầu, James Maddison - người đã ghi và kiến tạo 52 bàn thắng ở Premier League, có giá 40 triệu bảng, Alexis Mac Allister có giá 55 triệu bảng, và ngay cả Jude Bellingham cũng chỉ có giá 88,5 triệu bảng, rẻ hơn đáng kể so với Fernandez, Caicedo và Rice.

Vậy điều gì đằng sau sự trỗi dậy của số 6? Đây có phải chỉ là một giai đoạn nhất thời? Liệu bộ kỹ năng của số 6 có thể trở thành trung tâm của cách chơi bóng đá hiện nay so với bất kỳ vị trí nào khác trên sân không? Hay Chelsea phải chịu trách nhiệm về việc tăng giá?  

Trong trận chung kết World Cup 2022, khi ĐT Argentina đánh bại Pháp trên chấm phạt đền, một cầu thủ chạm bóng nhiều hơn, thực hiện nhiều đường chuyền thành công hơn và thực hiện nhiều pha tắc bóng hơn bất kỳ ai khác: tên anh là Enzo Fernandez. Vào thời điểm đó, ở tuổi 21, tuyển thủ Argentina là một trong những ngôi sao ở Qatar và Chelsea rất muốn có.

Quyết định của họ kích hoạt điều khoản giải phóng Fernandez tại Benfica và 106,8 triệu bảng được chi cho một cầu thủ chỉ ra sân 70 lần trong sự nghiệp và chỉ tốn chưa tới 10 triệu euro 5 tháng trước đó, đã khiến cả thế giới bóng đá phải ngạc nhiên.Nó cũng làm tăng giá trị của các số 6 khác và hiệu ứng gợn sóng đó tiếp tục được cảm nhận ở Premier League (58 triệu bảng mà Southampton yêu cầu Chelsea trả cho Romeo Lavia mới 19 tuổi là một ví dụ khác) và hơn thế nữa.

Những con số này khá điên rồ với cầu thủ ở vị trí này. Các CLB ở Premier League ngày nay rất hùng mạnh đến mức Brighton có đủ khả năng từ chối 90 triệu bảng. Họ có thể nói: “Chúng tôi không cần số tiền đó. Chúng tôi biết giá trị của anh ta và thấy anh ta tốt hơn Declan Rice nên chúng tôi sẽ yêu cầu mức giá này. Không đồng ý, mời về”.  

Việc chuyển nhượng một cầu thủ nổi tiếng có thể quyết định giá cho một vị trí cụ thể. Khi MU ký hợp đồng với Harry Maguire với giá 80 triệu bảng vào năm 2019, Leicester đã sử dụng khoản phí 75 triệu bảng mà Liverpool đã trả cho Southampton để có Virgil van Dijk 18 tháng trước đó làm thước đo chuẩn.

Theo nghĩa đó, số tiền Chelsea trả cho Fernandez hồi đầu năm đã giúp West Ham và Brighton có thêm đòn bẩy trên thị trường chuyển nhượng mùa Hè này. Sau đó, một cuộc cạnh tranh giữa Man City và Arsenal để có Rice, còn Chelsea và Liverpool cạnh tranh Caicedo - đã tạo ra một cơn bão hoàn hảo.

Những người khác nhìn vào với một cảm giác hoang mang thực sự. “Tôi không thể tin được giá của Rice hay Caicedo”, một giám đốc thể thao của Premier League nói. Theo Transfermarkt, tổ chức dựa vào “nguyên tắc đám đông” để định giá cầu thủ, Caicedo chỉ có giá 50 triệu bảng.  

“Sẽ là dối trá nếu tôi nói rằng tôi không bao giờ nhìn vào các giá trị trên Transfermarkt”, vị giám đốc thể thao kia nói thêm. “Vì vậy, 50 triệu bảng cho Caicedo, 21 tuổi, chơi một mùa rưỡi ở Premier League là hợp lý. Nhưng sau đó xảy ra vụ Enzo Fernandez và tất cả trở nên lộn tùng phèo”.

Còn có một thứ khác trong tất cả những điều này và nó liên quan đến một yếu tố đơn giản như cung và cầu. “Một trong những lý do khiến số 6 tăng giá là bởi bộ kỹ năng của họ thực sự khá khan hiếm”, vị giám đốc thể thao đề cập đến việc Casemiro, 30 tuổi, chuyển đến MU vào tháng 8/2022 với giá 70 triệu bảng.

Điểm khác biệt chính là Fernandez, Rice và Caicedo là những người ưu tú ở vị trí của mình. Khả năng giữ bóng là điều kiện tiên quyết đối với một số 6, và biểu đồ dưới đây cho thấy cả ba đều nằm trong Top 15 về tỷ lệ luân chuyển bóng ở mùa giải trước (biểu thị số lần cầm bóng bị mất tính theo tỷ lệ tổng số lần chạm bóng) trong số tất cả các tiền vệ trung tâm và phòng ngự với hơn 900 phút thi đấu ở mùa giải 2022/23.

Trong trường hợp của Rice và Caicedo (Fernandez là một tiền vệ lùi sâu ít cản phá hơn), thật dễ thấy cả hai đều phá bóng tốt như thế nào. Nói một cách đơn giản, Rice rất thích những cú tắc bóng và Caicedo cũng không ngoại lệ. Tuy nhiên, trở thành số 6 ưu tú là một chuyện - câu hỏi lớn hơn là liệu họ có đáng giá hơn 100 triệu bảng hay không.

Bóng đá đã thay đổi. Ở 5 giải đấu hàng đầu châu Âu, số đường chuyền thành công, ngoại trừ một mùa giải, liên tục tăng trong 15 năm qua, tăng 25% từ năm 2008 đến năm 2023. Một mình Pep Guardiola không phải chịu trách nhiệm về sự thay đổi đó - các đội dựa vào lối chơi thiên về kiểm soát bóng và chơi thứ bóng đá hấp dẫn từ rất lâu trước khi Barcelona của Pep tối đa nó.  

Không có gì ngạc nhiên khi vai trò tiền vệ lùi sâu cũng đã phát triển trong vài thập kỷ qua. Đối với nhiều người, Claude Makelele sẽ được coi là người khởi đầu cho tất cả. “Makelele thiên về đánh chặn và chuyền ngắn hơn một chút,” Jermaine Jenas, người từng thi đấu với Makelele ở Chelsea, nói “Sau đó, chúng ta có những kiểu như Xavi, nơi mọi việc đều phải thông qua họ”.

Yếu tố sau dường như là cài đặt mặc định cho số 6 hiện nay, đặc biệt là trong thời đại mà việc xây dựng tấn công từ phía dưới rất phổ biến - một sự phát triển được hỗ trợ bởi sự thay đổi luật 4 năm trước, cho phép các cầu thủ chuyền cho đồng đội đang ở trong vòng cấm của họ khi thực hiện quả phát bóng lên. Nhưng số 6 thực sự ảnh hưởng đến trận đấu đến mức nào?

Dữ liệu được thu thập về các tiền vệ phòng ngự của Twenty First Group, một công ty cung cấp dịch vụ tư vấn và công nghệ để giúp các CLB đạt được lợi thế cạnh tranh, đã vẽ nên bức tranh về số 6 như kim chỉ nam của đội. Aurel Nazmiu, nhà khoa học dữ liệu cấp cao tại Twenty First Group, cho biết: “Chúng ta có chỉ số quan trọng, xét về Enzo Fernandez và số lần chạm bóng trong trận chung kết World Cup (118). Số lần chạm là một thước đo khá đơn giản nhưng nó kể một câu chuyện hay về việc ai thực sự tham gia vào hành động của nhóm.  

Và các tiền vệ phòng ngự nổi bật nhất trong thống kê đó. Họ có - và đây chỉ là Top 10 cầu thủ theo mô hình của chúng tôi - khoảng 77 lần chạm bóng mỗi trận so với khoảng 68 lần của tiền vệ trung tâm. Họ nhận bóng nhiều hơn - rõ ràng là họ lùi sâu hơn.  Nhưng họ đang nhận được nhiều hơn khoảng 5% số đường chuyền và họ đang hoàn thành thêm 18% số đường chuyền của mình.

Có một trường hợp được đưa ra ở đây về mức độ rủi ro của một số đường chuyền đó, nhưng chúng vẫn là những lựa chọn an toàn để phân phối lại quyền sở hữu cho một đội. Thật thú vị khi nhìn vào những đường chuyền ở phần sân 1/3 cuối cùng. Các tiền vệ phòng ngự có số đường chuyền vào khu vực 1/3 cuối sân nhiều hơn khoảng 27% so với các tiền vệ trung tâm. Vì vậy, có thể xảy ra trường hợp nếu bạn là một trong những tiền vệ phòng ngự xuất sắc nhất thế giới, bạn thực sự có hiệu quả tương đương, thậm chí là hơn, trong việc đưa bóng vào khu vực sân 1/3 cuối cùng cho các cầu thủ tấn công của đội mình so với tiền vệ trung tâm”.

Điều cũng thể hiện qua các số liệu thống kê là cách vai trò số 6 được coi là một vị trí chuyên môn hơn. Ví dụ, dữ liệu cho thấy các tiền vệ phòng ngự hàng đầu đang dành 80% số phút thi đấu ở vai trò số 6. Ngược lại, các tiền vệ trung tâm có phong độ tốt nhất chơi khoảng 50% số phút thi đấu ở vị trí số 8. Nhưng còn giá trị của chúng thì sao? Có cách nào để xác định liệu các CLB đang trả quá nhiều hay quá ít tiền cho một cầu thủ ở một vị trí nhất định? Nói cách khác, trên lý thuyết, Fernandez, Caicedo và Rice có giá trị hơn 100 triệu bảng không?

Nazmiu giải thích: “Chúng tôi đã xem xét 20 vụ chuyển nhượng tiền vệ phòng ngự đắt giá nhất và sau đó là 20 vụ chuyển nhượng tiền vệ trung tâm đắt giá nhất trong 2 mùa giải qua. Sau đó, chúng tôi có một mô hình ước tính phí chuyển nhượng của một cầu thủ và một số yếu tố mà mô hình đó tính đến là thời hạn hợp đồng, số lần thi đấu quốc tế và khả năng của cầu thủ.  Vì vậy, chúng tôi sử dụng mô hình hiệu suất cầu thủ để đánh giá mức độ giỏi của một cầu thủ và những yếu tố như lạm phát... Và điều chúng tôi phát hiện, điều thực sự thú vị là trong số 20 cầu thủ ở cả 2 nhóm, các CLB đã trả nhiều hơn khoảng 21% so với mức chúng tôi dự đoán cho các tiền vệ phòng ngự. Trong khi đối với các tiền vệ trung tâm thì con số đó ít hơn khoảng 4,6%”.  

Nhìn bề ngoài thì mức phí 100 triệu bảng của Rice là đáng ngạc nhiên nhất. Điều đó không liên quan gì đến khả năng của Rice - anh là sự lựa chọn bắt buộc của ĐT Anh và đã chứng tỏ mình là một cầu thủ có phong độ xuất sắc và ổn định ở Premier League. Nhưng đây là cầu thủ sẽ hết hạn hợp đồng với West Ham vào mùa Hè năm sau. Rice có thể là ngoại lệ bởi West Ham vẫn coi trọng giá trị của tiền vệ này dù chỉ còn 1 năm trong hợp đồng. Các CLB cũng thấy thế, và họ chấp nhận mua với giá cao thay vì đợi “hàng miễn phí”. Harry Kane cũng là một trường hợp tương tự ở thị trường chuyển nhượng này.  

Nhưng còn Caicedo thì sao? Đây không phải cầu thủ hàng đầu nhưng vẫn có giá hơn 100 triệu bảng. Tuy nhiên, anh đã chơi trong một hệ thống nhất định với Graham Potter và Roberto De Zerbi để phát triển bộ kỹ năng của mình ở mức độ cao. Khả năng thích nghi của Caciedo thật thú vị. Lối chơi của Brighton chắc chắn rất độc đáo. Pep Guardiola đã mô tả họ “là đội giỏi nhất thế giới” trong việc tìm kiếm một cầu thủ hoạt động tự do thông qua cách di chuyển, lừa đối thủ trước khi vượt qua.Caicedo là nhân tố chủ chốt trong quá trình đó, anh thường xuyên nhận bóng dưới áp lực từ các trung vệ Brighton trong tư thế quay lưng về phía khung thành.

Quả thực, càng theo dõi số 6 hiện đại, chúng ta càng cảm thấy họ là cầu thủ hoàn thiện nhất trong đội, và vì vậy họ đang được trả giá cao!